Deborım
| Deborım | |
|---|---|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Conqvol Deborım və yaxud Deborım ay təqvimi ilə yanvarın 15-i keçirilir, bəzən "Ogiil", "Sanqvon" da deyirlər. Ay təqvimi ilə yeni il keçdikdən sonra ayın ilk bədrləndiyi gündür. Deborımdan 1 gün əvvəl ay təqvimi ilə yanvarın 14-ü yeni illə bağlı müxtəlif adət-ənənələr həyata keçirilirdi.
Conqvol yeni ilin ilk başladığı ay olduğu üçün onu həm də həmin ili quran bir ay kimi qəbul edirdilər. Yanvarın 15-i Deborım günü fala baxılırdı. Bəzi mənbələrdə " Conqvol səma, torpaq və insanın birləşdiyi bir ay" kimi qeyd olunur və eyni zamanda Conqvol bütün qəbilələrin göyün iradəsinə uyğun olaraq birləşdiyi bir ay hesab olunurdu.
Koreya adətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Koreyada Deborım ay təqvimi ilə keçirilən yeni il kimi vacib bayram hesab olunurdu. Hər bölgə özünəməxsus fərqliliklər daşısa da, əsasən Deborımdan bir gün əvvəl və bir gün sonra kəndin əmin amanlığı üçün müxtəlif ayinlər keçirilirdi.
Deborımda Ogokbap bişirib yeyirlər. Səhər tezdən burom(qoz-fındıq və s. kimi qabığı sərt çərəzlər)u dişləyib həyətə atırdılar və inanırdılar ki bu 1 il ərzində o evə heç bir xəstəliyin gəlməsinə icazə verməyəcək. Həmçinin conqvolda gecə içki içir, evin arxasında yerləşən dağa və ya təpəyə qalxaraq ayı salamlayır, arzularını dilə gətirir və növbəti 1 ilin əkinçiliyi ilə bağlı proqnoz verirdilər. Belə ki, ay işığı parlaq və bəyaz olarsa çox yağış yağacaq, qırmızı olarsa quraqlıq olacaq deyə düşünülürdü. Deborımda bolluq və uğur arzulamaq üçün müxtəlif tədbirlər, mərasimlər keçirilir, aslan oyunu, ipdən atlama, çacon və s. kimi oyunlar oynanılırdı.
Tədbirlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Borımsegi- Bu gün insanlar yeni il günü kimi evlərini təmizləyir və lampaların işıqlarını yanılı qoyurdular. Əsasən Yeni il ərəfəsi adəti kimi tanınsa da, əyalətdən asılı olaraq, deborım günü gecə yatanların qaşının ağaracağı inancı var idi və bu səbəbdən ailədə kimsə yuxuya getdikdə bəzən zarafatla həmin şəxsin qaşlarını un və s. ilə ağ rəngə boyayırdılar.
- Ayı salamlama- Həmin günün axşamı əldə məşəllə yüksəyə qalxıb ayı salamlayır və yeni ildə bolluq və uğur arzulayırdılar.
- Dalcib teuqi(ağac budaqları yandırma)- ağacların budaqlarını bir yerə toplayaraq tonqal qalayıb dilək tuturdular.
- Dari balpgi(körpüdən keçmək, körpüdə addımlamaq, körpünü ayaqla basmaq)- həmin gün körpüdə addımlayan insanın ayaqlarının qüvvətli olacağı düşünülür və belə bir mərasim keçirilirdi.
- Cişin balpgi- Bu Yongnam əyalətindəki deborım mədəniyyətidir, bu mərasim zamanı əkinçilər sıra ilə evlərə baş çəkirdilər.
- Eqmaqi yon(pis təsiri, enerjini uçurtma ilə uzağa göndərmək)- pis gücləri göndərmək məqsədilə ay təqvimi ilə yeni ilin 14-cü günü çərpələng uçurma adətidir.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 《한국세시풍속사전(봄편)》, 국립민속박물관, 2005
- 임동권, 《한국세시풍속연구》, 집문당, 1993
- 《중국대세시기 I, II》, 국립민속박물관, 2006
- 종름, 《형초세시기》, 중국 양나라
- 전여성, 《희조락사》, 중국 명나라
- 반영폐, 《대동세시기승》, 중국 청나라