GIF-in tələffüzü üçün mənbəyə bax

[[Fayl:Stephen Webby slide at the 2013 Webby Awards.jpg|thumb|upright=1.4|[[Stiven Vilhayt|Stiven Vilhaytın]] 2013-cü il "Webby Awards" mərasimində nümayiş etdirdiyi slayd. Burada "Bu, "JIF" kimi tələffüz olunur, "GIF" yox" yazılmışdır.]]
'''GIF-in tələffüzü''' — "Graphics Interchange Format" qrafik mübadilə formatının akronimi olan "[[GIF]]" sözünün necə tələffüz edilməsi. Bu məsələ 1990-cı illərdən bəri mübahisə mövzusudur. [[İngilis dili|İngilis dilində]] populyar olaraq [[Heca|təkhecalı]] söz kimi tələffüz olunan akronimin ingilis dilində ən çox işlənən tələffüzü {{IPAc-en|dʒ|ɪ|f|audio=Pronunciation of jif.ogg}} (yumşaq "g"; [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilində]] "cib" sözündəki "c" kimi) və {{IPAc-en|g|ɪ|f|audio=Pronunciation of gif.ogg}} (sərt "g"; Azərbaycan dilində "qara" sözündəki "q" kimi) kimidir, burada fərqlənən cəhət "[[G]]" hərfi ilə təmsil olunan fonemdir. Bir çox ictimai xadim və qurumlar mövzu ilə əlaqədar müzakirələrdə tərəf tutmuş, formatın yaradıcısı [[Stiven Vilhayt]] özü 2013-cü il "Webby Awards" mərasimində çıxış edərək yumşaq "g" ilə edilən tələffüzün düzgün olduğunu bildirmişdir.

Hər bir tələffüz formasının istifadə edilmə tezliyi regionlara görə fərqli olsa da, aparılan sorğulara əsasən ümumi mənzərədə sərt "g" ilə edilən tələffüzün daha çox istifadə olunduğu müəyyən edilmişdir. Bundan əlavə, bəzi natiqlər akronimdəki hər hərfi tələffüz edərək {{IPAc-en|dʒ|iː|_|aɪ|_|ɛ|f|audio=Pronunciation of GIF.ogg}} formasından istifadə edirlər. İngilis dilinin lüğətlərində ümumi olaraq hər iki əsas alternativi etibarlı qəbul edilir və linqvistik təhlillər ingilis dilində olan oxşar sözlərin tələffüz tezliklərinə əsaslanaraq hər ikisi üçün aydın üstünlük göstərmirlər. Akronimin tələffüz formaları ingilis dilindən başqa dillərdə də dəyişə bilir.

== Zəmin ==
[[Fayl:Newtons cradle animation book 2.gif|thumb|right|[[Nyuton beşiyi|Nyuton beşiyinin]] animasiyalı "GIF"i.]]
"[[GIF|Graphics Interchange Format]]" (GIF) 1987-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] onlayn xidmət provayderi "[[CompuServe]]"də çalışan [[Stiven Vilhayt]] tərəfindən inkişaf etdirilmiş [[Qrafik format|qrafik formatdır]]. "GIF"lər qısa, təkrarlanan<ref>{{Cite news |last=Biersdorfer |first=J. D. |date=January 12, 2022 |title=How to make your own animated GIFs |trans-title=Öz animasiyalı "GIF"lərinizi necə düzəltmək olar |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2022/01/12/technology/personaltech/how-to-make-gifs.html |access-date=March 3, 2022 |archive-date=February 28, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220228204941/https://www.nytimes.com/2022/01/12/technology/personaltech/how-to-make-gifs.html |url-status=live }}</ref> [[Cizgi filmi|animasiyaları]]<ref name=":0">{{Cite news|last=O'Leary|first=Amy|date=May 23, 2013|title=Battle over ''GIF'' pronunciation erupts |trans-title="GIF"in tələffüzü uğrunda döyüş gedir |work=[[The New York Times]]|url=https://bits.blogs.nytimes.com/2013/05/23/battle-over-gif-pronunciation-erupts/|url-access=subscription|access-date=November 28, 2021|archive-date=November 29, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211129002545/https://bits.blogs.nytimes.com/2013/05/23/battle-over-gif-pronunciation-erupts/|url-status=live}}</ref> göstərmək üçün populyar olaraq istifadə olunur. Ümumi mənzərədə təkhecalı formada tələffüz edilən "GIF" akroniminin necə tələffüz edilməsi mübahisə mövzusudur. Bəzi şəxslər sözü {{IPAc-en|g|ɪ|f|audio=Pronunciation of gif.ogg}} kimi sərt "g" (sərt "g"; Azərbaycan dilində "qara" sözündəki "q" kimi) ilə, digərləri isə {{IPAc-en|dʒ|ɪ|f|audio=Pronunciation of jif.ogg}} kimi yumşaq "g" ([[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilində]] "cib" sözündəki "c" kimi) ilə tələffüz edirlər.<ref name=":1" /> Bəzi azsaylı şəxslər akronimdəki hər hərfi tələffüz etməyə üstünlük verərək {{IPAc-en|dʒ|iː|_|aɪ|_|ɛ|f|audio=Pronunciation of GIF.ogg}} formasından istifadə edirlər.<ref name=":4">{{Cite news |date=June 29, 2017 |title=How do you pronounce ''GIF''{{-?}} |newspaper=[[The Economist]] |url=https://www.economist.com/graphic-detail/2017/06/29/how-do-you-pronounce-gif |url-status=live |url-access=subscription |access-date=November 28, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211129033715/https://www.economist.com/graphic-detail/2017/06/29/how-do-you-pronounce-gif |archive-date=November 29, 2021}}</ref>

Stiven Vilhayt və fayl formatını inkişaf etdirən komanda akronimin yumşaq "g" ilə tələffüz edilməli olduğunu faylın texniki spesifikasiyalarına daxil etmişdir. Spesifikasiyalarda komanda fıstıq yağı şirkəti "''Jif''"in reklam şüarı olan "tələbkar analar "Jif"i seçir" şüarına ehtiram olaraq, "tələbkar proqramçılar ... "jif"i seçir" yazmışdır.<ref name=":1">{{Cite news|last=Greenfield|first=Rebecca|date=February 1, 2011|title=Tech etymology: animated GIF |trans-title=Texnologiya etimologiyası. Animasiyalı "GIF" |work=The Atlantic|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2011/02/tech-etymology-animated-gif/70504/|access-date=November 28, 2021|archive-date=November 29, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211129035402/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2011/02/tech-etymology-animated-gif/70504/|url-status=live}}</ref> "''ABC News''"un məlumatına görə, bu mövzu üzərində aparılan müzakirələr hələ 1994-cü ilə qədər gedib çıxır. Şəkil formatları ensiklopediyasının müəllifi qeyd etmişdir ki, "əksər insanlar" müəllifin üstünlük verdiyi yumşaq "g" ilə edilən tələffüzdənsə, daha çox sərt "g" ilə edilən tələffüzə üstünlük verirlər.<ref>{{Cite news|last=Webb|first=Tiger|date=August 9, 2018|title=Is it pronounced ''GIF'' or ''JIF''? And why do we care?|trans-title="GIF", yoxsa "JIF" kimi tələffüz olunur? Bu, bizi niyə maraqlandırır?|publisher=ABC News|url=https://www.abc.net.au/news/2018-08-10/is-it-pronounced-gif-or-jif/10102374|access-date=December 28, 2021|archive-date=December 29, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211229020824/https://www.abc.net.au/news/2018-08-10/is-it-pronounced-gif-or-jif/10102374|url-status=live}}</ref>

=== Digər dillər ===
Fransız dilində "GIF" akronimini tələffüz edərkən çoxları {{IPA|[dʒ]}} və ya {{IPA|[ɡ]}} əvəzinə, {{IPA|[ʒ]}} səsinə üstünlük verirlər. Bu, fransız dilində "{{lang|fr|[[wikt:joie#French|joie]]}}" sözündəki "j" kimi və ya [[Azərbaycan dili|Azərbaycan dilində]] "{{lang|az|[[wikt:jalə|jalə]]}}" sözündəki "j" kimi tələffüz olunur. Akronim beləliklə, {{IPAc-fr|ʒ|i|f|audio=LL-Q150 (fra)-LoquaxFR-GIF.wav}} kimi tələffüz olunur.<ref name=":10">{{Cite dictionary |title=gif |encyclopedia=Petit Robert |publisher=Dictionnaires Le Robert |url=https://dictionnaire.lerobert.com/definition/gif |access-date=March 18, 2022 |language=fr |type=Online |archive-date=June 5, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220605152316/https://dictionnaire.lerobert.com/definition/gif |url-status=live }}</ref> Bəzi dillərin fonologiyasında ingilis dilində olan yumşaq və sərt "g" səsləri yoxdur. Məsələn, ispan və fin dillərində yerli sözlərdə {{IPA|[ʒ]}} səsi yoxdur, ərəb dilinin bir çox ləhcələrində isə {{IPA|[g]}} səsi yoxdur.<ref name=":9">{{Cite news |last=Dumazet |first=Mathilde |date=June 30, 2017 |title=La prononciation du mot GIF dépend du pays dans lequel vous habitez |trans-title="GIF" sözünün tələffüzü yaşadığınız ölkədən asılıdır |language=fr |work=Slate |url=http://www.slate.fr/story/147891/prononciation-mot-gif-depend-pays |url-status=live |access-date=February 21, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218084030/http://www.slate.fr/story/147891/prononciation-mot-gif-depend-pays |archive-date=February 18, 2022}}</ref><ref>{{cite book |last=Ryding |first=Karin C. |date=June 2014 |title=Arabic: A Linguistic Introduction |trans-title=Ərəb dili: Linqvistik giriş |chapter=Arabic phonology |pages=18–19 |isbn=9781139151016 |doi=10.1017/CBO9781139151016 |ol=34503724M |publisher=[[Cambridge University Press]]}}</ref> Norveç dilində "GIF" yerli sözlərdən fərqli olaraq sərt g, yəni {{IPA|[g]}} ilə tələffüz edilir.<ref name="NAOB">{{cite dictionary |language=Norwegian |work=Det Norske Akademis ordbok |title=gif |publisher=Norwegian Academy for Language and Literature |url=https://naob.no/ordbok/gif |access-date=April 12, 2022 |archive-date=April 15, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220415225300/https://naob.no/ordbok/gif |url-status=live }}</ref> Bu o deməkdir ki, ⟨gi⟩ ardıcıllığı təqribən Azərbaycan dilində "{{lang|az|[[wikt:yemək|yemək]]}}" sözündəki "y" kimi [j] səsi ilə tələffüz edilir.<ref>{{cite book |last=Kristoffersen |first=Gjert |date=December 15, 2007 |work=The Phonology of the World's Languages |title=The Phonology of Norwegian |url=https://archive.org/details/phonologynorwegi00kris |trans-title=Norveç dilinin fonologiyası |chapter=Word phonology |page=[https://archive.org/details/phonologynorwegi00kris/page/n128 112] |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=9780199229321}}</ref>

== Mübahisənin təhlili ==

=== Səbəb ===
İngilis dilində linqvistik mübahisə qismən "gi" hərf ardıcıllığının necə tələffüz ediləcəyi ilə bağlı ümumi qayda olmamasından qaynaqlanır. "Gift" ("hədiyyə") kimi sözlərdə sərt g üstünlük təşkil edir və cin kimi başqa sözlərdə yumşaq g istifadə olunur. Qədim ingilis dilində "g" həm yumşaq "g" ({{IPA|[dʒ]}}), həm də "y" samit səsi ({{IPA|[j]}}) üçün istifadə edilirdi.<ref name=":1" />

== Mənbə ==
=== İstinadlar ===
{{İstinad siyahısı}}

=== Ədəbiyyat ===
{{Refbegin}}
* {{Cite journal |last=van der Meulen |first=Marten |date=May 22, 2019 |title=Obama, SCUBA or gift?: Authority and argumentation in online discussion on the pronunciation of ''GIF'' |trans-title=Obama, "SCUBA" və ya hədiyyə? "GIF"in tələffüzü ilə bağlı onlayn müzakirədə səlahiyyət və əsaslandırma |url= |journal=English Today |volume=36 |issue=1 |pages=45–50 |doi=10.1017/S0266078419000142 |doi-access=free }}
* {{Cite book |title=The New Oxford American Dictionary |url=https://archive.org/details/newoxfordamerica0000unse_m8o9 |trans-title=Yeni Oksford Amerika Lüğəti |year=2005 |publisher=[[Oxford University Press]] |location=Oxford, England |isbn=978-0-19-517077-1 |editor-last=McKean |editor-first=Erin |edition=2nd |oclc=123434455 |ref={{harvid|The New Oxford American Dictionary|2005}} }}
* {{Cite book |last= |first= |title=Oxford Dictionary of English |url=https://archive.org/details/oxforddictionary0000unse_a2v4|trans-title=Oksford İngilis dili lüğəti |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2010 |isbn=978-0-19-957112-3 |editor-last=Stevenson |editor-first=Angus |edition=3rd |location=Oxford, England |oclc=729551189 |ref={{harvid|Oxford Dictionary of English|2010}} }}
{{Refend}}

[[Kateqoriya:Linqvistik mübahisələr]]
[[Kateqoriya:İngilis dilinin fonologiyası]]
[[Kateqoriya:İnternet mədəniyyəti]]