Adi daşsarmaşığı

Adi daşsarmaşığı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Kampanulidlər Dəstə: Çətirçiçəklilər Fəsilə: Araliyakimilər Yarımfəsilə: Araliyalar Cins: Daşsarmaşığı Növ: Adi daşsarmaşığı
Beynəlxalq elmi adı
Hedera helix L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   29393 NCBI   4052 EOL   1143004

Adi daşsarmaşığı (lat. Hedera helix) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin araliyakimilər fəsiləsinin daşsarmaşığı cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Təbii halda Qərbi Avropada meşələrdə bitir.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 25 m-ə çatır. Həmişəyaşıl sarmaşan bitkidir. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, sadə və ya mürəkkəb olub, qalın dərivaridir, tünd-yaşıl və parlaqdır. Birillik zoğlarda olan yarpaqlar beşdilimlidir, yaşlı yarpaqları isə bütövdür. Çiçəkləri qalxanvari çətirdə, başlıqda və ya salxımda yerləşir, beş üzvlüdür, ləçəkləri beşdir, meyvəsi giləmeyvədir. Payızda çiçəkləyir. Uc qələmləri ilə və ya zoğlarla çoxaldılır.

Ekologiyası

İsti yay günlərində tor gənəsi və yastıca ilə yoluxur, nəmişliyin çoxluğundan yarpaqlarda qara xallar əmələ gəlir. pH təxminən 6 nisbətdə olmalıdır; işıqlı yerdə əkmək lazımdır, ancaq düz düşən günəş şüalarından qorunmalıdır. Qışda 10°C temperatura davam gətirir.

Azərbaycanda yayılması

Abşeronda, Alazanda, Murovdağda, Ağrıçayda, Cənub zonasında, Gəncədə, Zaqatalada, Naxçıvanda aşağı yaruslarda bitir.

İstifadəsi

Abşeronda yaşıllaşdırmada, canlı çəpərlərin salınmasında istifadə olunur. Aşağıdakı sortları məlumdur: Qrin Ripl (Green Ripple') zoğlarının uzunluğu 5 m-ə qədər olan yaşıl sortdur. Kanar sarmaşığı (Hedera canariensis) iri, uzunluğu 20 sm-ə qədər olan, tünd-qırmızı saplaqlı yavaş böyüyən növdür. Qlöar de Marenqo (Gloire de Marengo) tünd yaşıl yarpaqlarında ağ xalı olan, çox yayılmış sortdur. Qoldxeld (Goldchild) yaşıl yarpaqları sarı haşiyəlidir.

Sinonimləri

• Hedera arborea Garsault [Invalid]
• Hedera arborea Carrière [Illegitimate]
  • Hedera arborea var. variegata Hibberd
• Hedera aurantiaca (Hibberd) Carrière
• Hedera baccifera G.Nicholson
• Hedera chrysophylla (Hibberd) Carrière
• Hedera combwoodiana Carrière
• Hedera communis Gray
  • Hedera communis var. sterilis Gray
• Hedera conglomerata (G.Nicholson) Carrière
• Hedera cordata Carrière
• Hedera cordifolia G.Nicholson
• Hedera digitata G.Nicholson
• Hedera diversifolia Stokes
• Hedera donerailensis K.Koch
• Hedera elegantissima G.Nicholson
• Hedera floribunda Sennen [Illegitimate]
• Hedera glimii G.Nicholson
• Hedera gracilis (Hibberd) Carrière
• Hedera grandifolia G.Nicholson
• Hedera helix f. arborea (Garsault) Schelle
  • Hedera helix var. arborescens Lodd. ex Loudon
  • Hedera helix var. aurantiaca Hibberd
  • Hedera helix var. aurea Hibberd
• Hedera helix f. aureovariegata (Weston) P.D.Sell
  • Hedera helix var. aureovariegata Weston
• Hedera helix f. baltica (Rehder) Rehder
  • Hedera helix var. baltica Rehder
• Hedera helix f. cavendishii (Paul) Tobler
  • Hedera helix var. cavendishii Paul
  • Hedera helix var. chrysophylla Hibberd
  • Hedera helix var. conglomerata G.Nicholson
• Hedera helix f. conglomerata (G.Nicholson) Tobler
  • Hedera helix var. corrugata Hibberd
  • Hedera helix var. crenata Hibberd
• Hedera helix f. cullisii Tobler
  • Hedera helix var. dealbata Hibberd
  • Hedera helix var. deltoidea Hibberd
  • Hedera helix var. digitata Bosse
• Hedera helix f. discolor (Hibberd) Tobler
  • Hedera helix var. discolor Hibberd
  • Hedera helix var. erecta A.E.Schulze
  • Hedera helix var. europaea Voss
  • Hedera helix var. glymii Paul
• Hedera helix f. glymii (Paul) Tobler
  • Hedera helix var. gracilis Hibberd
• Hedera helix f. helix
  • Hedera helix var. helvetica Lawr.
  • Hedera helix var. hodgensii Moore & More
• Hedera helix f. irica P.D.Sell
  • Hedera helix var. leucocarpa Seem.
  • Hedera helix var. lobatomajor G.H.M.Lawr.
• Hedera helix f. lobatomajor (G.H.M.Lawr.) P.D.Sell
  • Hedera helix var. lucida Hibberd
  • Hedera helix var. luteola Hibberd
  • Hedera helix var. marmorata G.Nicholson
• Hedera helix f. marmorata (G.Nicholson) Tobler
  • Hedera helix var. meagheri A.E.Schulze
  • Hedera helix var. melanocarpa Seem.
  • Hedera helix var. minima Hibberd
• Hedera helix f. minima (Hibberd) Tobler
  • Hedera helix var. palmata Paul
  • Hedera helix var. palmatoaurea Hibberd
  • Hedera helix var. pedata Hibberd
  • Hedera helix var. pennsylvanica Hibberd
  • Hedera helix var. scutifolia Hibberd
  • Hedera helix var. sublutea Hibberd
  • Hedera helix var. succinata Hibberd
  • Hedera helix var. sulphurea Hibberd
  • Hedera helix var. tortuosa Hibberd
  • Hedera helix var. tricolor Rehder
  • Hedera helix var. triloba Hibberd
  • Hedera helix var. variegata (Hibberd) G.Nicholson
  • Hedera helix var. walthamensis Paul
• Hedera humirepens Röhl.
• Hedera latifolia G.Nicholson [Invalid]
• Hedera lobata Gilib. [Invalid]
• Hedera marginata G.Nicholson
• Hedera minor G.Nicholson
• Hedera palmata (Paul) Carrière
• Hedera pennsylvanica G.Nicholson
• Hedera poetica Salisb. [Illegitimate]
• Hedera purpurea Carrière
• Hedera willsiana G.Nicholson