Huşəng ibn Kavus üçün mənbəyə bax

{{Vəzifəli şəxs
 |adı                           = Huşəng ibn Kavus
 |şəkil                         = Hushang.jpg
 |şəklin izahı                  = [[Arif Ərdəbili]] "Fərhad və Şirin" əsərini Şirvanşah Huşəngə təqdim edir.
 |vəzifə                         = [[Şirvanşahlar dövləti|Şirvanşahlar Dövlətinin]] XXXIII hökmdarı
 |başlanğıc                    = 1372
 |son                      = 1382
 |əvvəlki                        = [[Kavus ibn Keyqubad]]
 |sonrakı                        = [[I İbrahim (şirvanşah)|I İbrahim]]
 |dini                          = [[Sünni]] [[İslam]]
 |vəfat tarixi                  = 1382
 |vəfat yeri                    = [[Bakı]]
 |sülalə                        = [[Kəsranilər]]
 |atası                         = [[Kavus ibn Keyqubad]]
 |vikianbar                     = 
}}
'''Huşəng ibn Kavus''' – [[Şirvanşahlar dövləti]]nin otuz üçüncü hökmdarı, [[Şirvanşah]] [[Kavus ibn Keyqubad]]ın oğlu.

== Hakimiyyəti ==
Huşəng [[Şirvan (tarixi ərazi)|Şirvanda]] 1372-ci ildən hakimiyyətə başlamışdır. Bu vaxta qədər o, [[Sultan Üveys Cəlayır|sultan Üveys]]in yanında girov saxlanılırdı. Huşəng də, atası kimi icazəsi ilə Şirvanşah taxtına sahib olduğu Üveyslə dostluq münasibətləri saxlayırdı. Belə ki, Kavusun ölüm xəbərini eşidən sultan Üveys özü atasının taxtını tutmaq üçün Huşəngi Şirvana göndərmişdi.

Huşəngin hakimiyyəti sultan Üveysin oğlanları Hüseyn və Əhmədin hökmranlıq dövrünə təsadüf etmişdir. Şeyx Üveys h.776 (1374)-cı ildə, [[Kavus ibn Keyqubad|Kavusdan]] iki il sonra ölmüşdür. Onun ölümündən sonra oğlanları və digər iri feodallar – [[Azərbaycan]] əmirləri arasında çəkişmə başladı. Bu mübarizə nəticəsində [[Müzəffərəddin Şah Şüca]] h.777 (1375/6)-ci ildə bir neçə aylığa [[Cənubi Azərbaycan]]ı tutaraq qardaşı oğlu [[Şah Mansur]]u qoşunla Şirvana və [[Muğan (tarixi ərazi)|Muğana]] göndərdi.

Mənbələrin verdiyi məlumata , görə, [[Şirvanşah]] onunla vuruşmaqdan vaz keçmiş və itaətkarlıq göstərmədən Şirvanı tərk etmişdi. Cəlairi dövlətini taxt-taca sahib olmaq uğrunda mübarizədə qardaşı şeyx Həsəni öldürmüş Hüseyn idarə edirdi. H.784 (1382/3)-cü ildə Üveysin digər oğlu Əhməd qardaşı sultan Hüseynə qarşı yürüş edərək, [[Təbriz]]də onu öldürüb hakimiyyəti ələ keçirdi. Əslində, ölkədə öz süzerenlərinə, sultan Üveysin oğlanlarına itaət etməkdən boyun qaçıran iri köçəri feodallar – əmirlər ağalıq edirdilər. Cəlairilər dövlətinin tənəzzülü dövründə Şirvanşah Huşəng öz hakimiyyətini və dövlətini möhkəmləndirdi.

Bu vaxt Muğan vilayəti Şirvanın tərkibinə daxil idi. Qardaşı Bəyazidi Cəlairi dövlətinin qanuni varisi və sultan elan edən Sultaniyyə hakimi Sarı Adilə etibarını itirən sultan Əhməd Naxçıvandan keçib, Təbrizdən [[Arran]]a və Muğana qaçdı. Huşəng Şirvanşaha müraciət edən sultanın yanına gəldi və ona sığınacaq verdi. Bu vaxt Əhmədi təqib edən əmir Adil öz qoşunları ilə Arrana və Muğana girdi. Adil Bərzəndə çatanda Şirvanşah Huşəng də buraya gələrək əmir Adil, Əhməd və Bəyazid arasındakı danışıqlarda vasitəçilik etdi. Şirvanşah qardaşları barışdıra bildi və sülh sazişi bağlanmasına nail oldu. Həmin sazişə görə Əhməd [[Azərbaycan]]a, Bəyazid [[İraqi-Əcəm]]ə, Adil və Əhməd isə birlikdə [[İraqi-Ərəb]]ə sahib oldular.<ref>Шapaф-xaн Бидлиcи. c.86–87, 90</ref><ref>Caмapkaнди, л.138,157</ref><ref>Дopн, c. 561–562</ref><ref>Mинopcкий, c. 170</ref><ref>Aлизaдe, c.379–381.</ref> [[Cəlairilər]]lə dostluq əlaqələri saxlayan [[Şirvanşah]] Huşəng ibn Kavusun zamanında Şirvanın Bakuyə, Güştəsbi, Şəbəran və Şamaxı şəhərlərində üzərində şeyx Üveysin oğlu, h.776 (1374/5)-cı ildən h.784 (1382)-cü ilədək hökmranlıq etmiş Cəlal əd-Din Hüseynin, habelə onun qardaşı Qiyas əd-Din Əhmədin (h.784 (1382)-h.813 (1410)-cü illər) adları çəkilən kitabə olan gümüş pullar zərb edilirdi.<ref>M a p к o в. Kaтoлoг Джeлaиpидcкиx мoнeт. c. 19, 32, 56</ref><ref>Пaxoмoв. Kлaды Aзepбaйджaнa, вып. II, c.44–45</ref><ref>Пaxoмoв, Moнeтныe клaды, вып. VI. c.55–58.</ref>

== Numizmatika ==
Numizmatik materiallar Şirvanşahın Cəlairilərdən asılılığını təsdiq edir. Mənbələrdə Huşəngdən öz dövrünə görə təhsil görmüş hökmdar, həm də tanınmış şair kimi danışılır.<ref>Arif Ərdəbili, v.85</ref> Lakin onun hakimiyyəti az – on il sürmüşdür. XIV əsrin sonlarında Şirvanda xırda feodalların və kəndlilərin zadəganlar əleyhinə üsyanı baş verdi. Huşəng h.748 (1382)-ci ildə onun qəddarlığından qəzəblənmiş rəiyyəti tərəfindən öldürüldü.<ref>Mинopcкий, c.l70</ref><ref>Cтeнли Лeн-Пyль. Mycyльмaнcкиe динacтии, c.295–296</ref><ref>Дopн, c.562</ref> Bundan sonra Şirvan feodalları ehtimal ki, Huşəngin birbaşa vəliəhdi olmadığından [[Dərbəndilər]] sülaləsindn Şeyx [[I İbrahim (şirvanşah)|I İbrahim]]i hökmdar seçdilər.

== Ailəsi ==
* Atası [[Kavus ibn Keyqubad]]. [[Şirvanşah]].
* Qardaşı [[Nodər ibn Kavus]]. Sərkərdə.
* Əmisi [[Sultan Məhəmməd Dərbəndi|Sultan Məhəmməd]]. Dərbənd valisi.
** Əmioğlusu [[Əmir Bəhlul]]
** Əmioğlusu [[I İbrahim (şirvanşah)|I İbrahim]]. Xələfi və [[Dərbəndilər]] sülaləsinin qurucusu.
{{ Sələf-xələf (Şirvanşahlar dövləti)
| Şah       = <!-- Adı --> Huşəng ibn Kavus
| ZAMAN     = <!-- Hansı sülalə dövrünə təsadüf edir -->[[Kəsranilər]]
| SƏLƏF     = <!-- Ondan qabaq gələn -->[[Kavus ibn Keyqubad]]
| XƏLƏF     = <!-- Ondan sonra gələn -->[[I İbrahim (şirvanşah)|I İbrahim]] 
}}

== İstinadlar ==

{{İstinad stili}}
{{İstinad siyahısı|2}}
{{Portal|Şirvanşahlar dövləti}}

== Həmçinin bax ==
* [[Kəsranilər]]
* [[Azərbaycan tarixi]]
{{Şirvanşahlar}}

[[Kateqoriya:Şirvanşahlar]]