Koqnitiv davranış terapiyası
| Koqnitiv davranış terapiyası | |
|---|---|
| XBT-10-PKS | GZ58ZZZ |
| MeSH | D015928 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Koqnitiv davranış terapiyası[1] (KDT; ing. cognitive behavioural therapy, CBT), Koqnitiv-davranış psixoterapiyası, və ya koqnitiv-bixevioral psixoterapiyası (KDP) — koqnitiv terapiya ilə davranış terapiyasını birləşdirən geniş istifadə olunan hərtərəfli psixoterapiya forması. Koqnitiv-davranış terapiyası müxtəlif psixi pozğunluqlar üçün effektivdir və düşüncələri dəyişdirməklə, xəstənin davranışını dəyişdirməklə və ya hər ikisini dəyişdirməklə uyğun olmayan emosional reaksiyaların dəyişdirilməsinə yönəlmiş qısamüddətli, bacarıqlara yönəlmiş müalicədir[2].
Tənqidi
[redaktə | mənbəni redaktə et]KDT araşdırmaları davamlı mübahisələrin mövzusudur. Bəzi araşdırmaçılar[3] onun başqa müalicə növlərindən daha effektiv olduğunu yazır. Bir sıra başqa araşdırmaçı[4][5][6][7][8] və həkim[9][10] isə bu iddiaların etibarlığını sual altına qoyur. Məsələn, bir araşdırmanın[3] nəticəsi KDT-nın narahatlıq və depressiya üçün nisbətən üstün müalicə olduğunu göstərib. Lakin, həmin tədqiqata birbaşa cavab verən araşdırmaçılar[6] yenidən təhlil apararaq, KDT-nin başqa xoşniyyətli müalicə üsullarından üstün olmadığı aşkar ediblər. Bundan əlavə, onlar KDT-nin daha on üç başqa klinik sınaqlarını yenidən tədqiq edərək, o nəticəyə gəliblər ki, həmin sınaqlar KDT-nin üstünlüyü sübut edə bacarmayıb.
Tərk etmə dərəcəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]KDT araşdırmalarının tərk etmə dərəcəsi yüksəkdir. Bir meta analiz göstərib ki, KDT-nin başqa terapiya metodları ilə müqayisədə tərk etmə dərəcəsi 17% daha yüksəkdir.[7] Yüksək tərk etmə dərəcəsi xüsusilə bir neçə pozuntunun müalicəsində əyandır. Özəlliklə, qidalanma pozuntusu olan anoreksiya hansı ki, adi olaraq, KDT vasitəsi ilə müalicə olunur. KDT müalicəsi olunanların, onu qurtarmamış tərk edib, anoreksik davranışlarına qayıtmaq şansı yüksəkdir.[11]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ [1]
- ↑ Kaczkurkin A. N., Foa E. B. Cognitive-behavioral therapy for anxiety disorders: an update on the empirical evidence. (англ.) // Dialogues In Clinical Neuroscience. — 2015. — September (vol. 17, no. 3). — P. 337–346. — PMID 26487814.
- ↑ 1 2 Tolin DF. "Is cognitive-behavioral therapy more effective than other therapies? A meta-analytic review". Clinical Psychology Review. 30 (6). August 2010: 710–720. doi:10.1016/j.cpr.2010.05.003. PMID 20547435.
- ↑ Barth J, Munder T, Gerger H, Nüesch E, Trelle S, Znoj H, və b. "Comparative efficacy of seven psychotherapeutic interventions for patients with depression: a network meta-analysis". PLOS Medicine. 10 (5). 2013: e1001454. doi:10.1371/journal.pmed.1001454. PMC 3665892. PMID 23723742.
- ↑ Wampold BE, Flückiger C, Del Re AC, Yulish NE, Frost ND, Pace BT, və b. "In pursuit of truth: A critical examination of meta-analyses of cognitive behavior therapy". Psychotherapy Research. 27 (1). January 2017: 14–32. doi:10.1080/10503307.2016.1249433. PMID 27884095.
- ↑ 1 2 Baardseth TP, Goldberg SB, Pace BT, Wislocki AP, Frost ND, Siddiqui JR, və b. "Cognitive-behavioral therapy versus other therapies: redux". Clinical Psychology Review. 33 (3). April 2013: 395–405. doi:10.1016/j.cpr.2013.01.004. PMID 23416876.
- ↑ 1 2 Cuijpers P, van Straten A, Andersson G, van Oppen P. "Psychotherapy for depression in adults: a meta-analysis of comparative outcome studies". Journal of Consulting and Clinical Psychology. 76 (6). December 2008: 909–922. doi:10.1037/a0013075. PMID 19045960.
- ↑ Glenn CR, Franklin JC, Nock MK. "Evidence-based psychosocial treatments for self-injurious thoughts and behaviors in youth". Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology. 44 (1). 2014: 1–29. doi:10.1080/15374416.2014.945211. PMC 4557625. PMID 25256034.
- ↑ Slife BD, William RN. What's behind the research? Discovering hidden assumptions in the behavioral sciences. Thousand Oaks, CA: Sage. 1995.
- ↑ Fancher RT. Cultures of healing: Correcting the image of American mental health care. New York: W. H. Freeman and Company. 1995.
- ↑ Nolen-Hoeksema S. Abnormal Psychology (6th). McGraw-Hill Education. 2014. səh. 357. ISBN 978-1-259-06072-4.