Kəffarə (roman)

Kəffarə romanı
Atonement cover
Müəllif	Ian McEwan
Orijinalın dili	İngiliscə
Ölkə	İngiltərə
Orijinalın nəşr ili	2021
Nəşr	Jonathan Cape
Səhifə	371

Süjet xülasəsi

Briony Tallis adlı 13 yaşlı ingilis qız, yazıçılıq qabiliyyətinə sahibdir, ailəsinin mülkündə, ata-anaları Cek və Emili Tallis ilə birlikdə yaşayır. Onun böyük bacısı Sesiliya bu yaxınlarda Kembric Universitetini Tallis ailəsinin xadiməsinin oğlu və Universitet təhsili Cek tərəfindən maliyyələşdirilən Sesiliyanın uşaqlıq dostu Robbi Turnerlə birlikdə bitirmişdir.1935-ci ilin yayında Brioninin ana tərəfdən əmiuşağı, 15 yaşlı Lola və 9 yaşlı əkizləri Cekson və Pierrot, valideynlərinin boşanması fonunda ailəyə baş çəkir. Brioni və Sesiliya'nın böyük qardaşı Leon Oksforddan olan dostu, imkanlı istehsalçı Pol Marşallın müşayiəti ilə Londondan qayıdır. Sesiliya və Robbi qırılaraq gölməçəyə düşən vaza üzərində mübahisə edirlər. Sesiliya alt paltarını çıxarır və parçaları götürmək üçün içəri girir və Robbini təəccübləndirir. Pəncərədən seyr edən Brioni, Sesiliya və Robbinin hərəkətləri qarşısında çaşqınlıq və maraq doğurur. O, psixoloji realizmi yazmağa başlamaq üçün ilhamlanır və oxucuya məlumat verilir ki, bu, nəhayət onun fantastikasına çevriləcək. Hovuzun kənarında baş verən hadisədən sonra Robbi Sesiliya ilə maraqlandığını anlayır və ona bir neçə sevgi məktubu yazır. O, məktubu Brioniyə verir ki, Sesiliyaya çatdırsın, lakin o, istəmədən ona imtina etmək istədiyi məktubu verir. Robbi səhvini anlayana qədər Brioni artıq məktubu ilə evə qayıtmışdır. Robbinin əks göstərişinə baxmayaraq, Brioni məktubu açır və oxuyur. O, onun kobud danışığından şoka düşür və Robbinin Sesiliyaya zərər vermək niyyətində olduğuna əmin olur. Yaralı Lola rahatlıq üçün Brioninin yanına gedir və onun kiçik qardaşlarının ona hücum etdiyini iddia edir, baxmayaraq ki, bunun əvəzinə üzündə uzun cızıq olan Paul Marshall olduğu nəzərdə tutulur. Brioni məktubun məzmununu Robbini "manyak" adlandıran Lola ilə əlaqələndirir və Brioninin hisslərini bir daha təsdiqləyir. Robbi ailəvi şam yeməyi üçün evə gəlir və Sesiliya ilə qarşılaşır. O, hisslərini ona etiraf edir və o da eyni şəkildə cavab verir. Elə həmin axşam Briony kitabxanada cinsi əlaqədə olan Robbi və Sesiliyanın yanına gəlir. Yetişməmiş Brioni, Sesiliya'ya qarşı şiddətli bir hücumu dayandırdığına inanır və Robbi və Sesiliya sürətlə çıxdıqda heyrətə gəlir. Ümumiyyətlə gərgin keçən şam yeməyində əkizlərin qaçdığı məlum olur. Partiya onları axtarmaq üçün qruplara bölünür. Sesiliya Leonla gedəndə Robbi və Brioninin hər biri təkbaşına yola düşür. Qaranlıqda hamı əkizləri axtararkən Brioni əmisi oğlu Lolanın heç bir qızın aydın görə bilmədiyi bir təcavüzkar tərəfindən zorlandığını kəşf edir. Təcavüzkar qaçır. Bunun Robbi olduğuna əmin olan Brioni, Lolanın heç nəyi xatırlamaq üçün çox sarsılmasına baxmayaraq, Robbinin səsini eşitdiyinə razılaşdı. Qızlar evə qayıdırlar və Brioni polisə Robbini təcavüzkar kimi tanıdır və onun üzünü qaranlıqda gördüyünü iddia edir. Lola y həkim tərəfindən sakitləşdirilir, Sesiliya Brioniyə qışqırır və özünü otağına bağlayır, Paul Marshall isə polislərlə siqaret paylaşır. Robbi geri qayıtmır, ailəsi və polis məmurları oyaq qalıb onu gözləyirlər. Sübh açılan kimi Robbi Cekson və Pierrotla birlikdə onları tapıb xilas edərək avtomobil yolunda peyda olur. O, yerindəcə həbs edilir, yalnız Sesiliya və anası onun günahsızlığına etirazlarına inanırlar. Brioni hadisələrin mifolojiləşdirilmiş versiyasına görə bu nəticə ilə kifayətlənir, o, qəhrəman, Robbi isə yaramazdır.

İkinci hissə

İkinci Dünya Müharibəsi başlayanda Robbi bir neçə il həbsdə yatdı. O və Sesiliya bir neçə ildir ki, məktub aparır, bir-birlərinə olan sevgilərini qoruyurlar. Robbi orduya getməsi şərti ilə həbsdən buraxılır. Bu vaxt, Sesiliya tibb bacısı kimi təhsili başa vurdu və ailəsi Robbi ilə bütün əlaqəsini kəsdirdi. Robbi Fransaya göndərilməzdən bir müddət əvvəl onlar bir dəfə, Sesiliyanın nahar fasiləsi zamanı, yarım saat görüşürlər. Onların yenidən birləşməsi yöndəmsiz başlayır. Fransada müharibə pis gedir və ordu Dunkerkə çəkilir. Yaralı Robbi oraya yollanarkən o, Sesiliyaya olan sevgisini və Brionya olan nifrətini düşünür. Bununla belə, o, nəticədə Brioninin tamamilə günahlandırıla bilməyəcək qədər gənc olduğu qənaətinə gəlir və Sesiliyanı ailəsi ilə yenidən əlaqə saxlamağa təşviq edən məktub yazır. Onun vəziyyəti bölmənin gedişində pisləşir. Robbi evakuasiya başlamazdan bir gün əvvəl Dunkerkdə yuxuya gedir.

Üçüncü hissə

İndi on səkkiz yaşında olan peşman olan Brioni Kembricdəki yerindən imtina etdi və əvəzində Londonda stajyer tibb bacısı işləməyə başladı. O, səhvini başa düşdü və bunun Lolanı zorladığını gördüyü Leonun dostu Pol Marşal olduğuna qərar verdi. Briony hələ də əsasən Robbi və Sesiliyanın münasibətlərindən ilhamlanaraq bədii ədəbiyyat yazır, baxmayaraq ki, o, bir sıra ədəbi nəşrlər tərəfindən rədd edilib. Briony Paul Marshall və onun əmisi oğlu Lolanın toyunda iştirak etmək üçün səyahətə çıxır və Lolanın təcavüzkarı ilə evləndiyini bilir. Briony toy zamanı danışmağı düşünür, amma etmir. Daha sonra o, soyuqqanlı, lakin buna baxmayaraq Brioni dəvət edən Sesiliyaya baş çəkir. Briony Sesiliyadan üzr istəyərkən, Robbi gözlənilmədən yataq otağından görünür. O, ordudan məzuniyyətdə olduğu müddətdə Sesiliya ilə yaşayır. Robbi Brioniyə qəzəbini ifadə edir. Sesiliya və Robbi hər ikisi Brioni bağışlamaqdan imtina edirlər, lakin o, onlara hər şeyi yoluna qoymağa çalışacağını söyləyir. O, Robbiyə bəraət qazandırmaq üçün lazım olan hüquqi prosedurlara başlayacağını vəd edir, baxmayaraq ki, Paul Marshall Lola ilə evliliyinə görə heç vaxt cinayətinə görə məsuliyyət daşımayacaq. Brioni Sesiliyadan ayrılarkən, Robbinin bəraət qazanmasında oynadığı rola nikbin baxır, bunun "yeni bir layihə, kəffarə" olacağını və başlamağa hazır olduğunu düşünür.

Əsas personajlar

• Brioni Tallis – Leon və Sesiliya Tallis'in kiçik bacısı, Brioni həvəsli yazıçıdır. O, romanın əvvəlində on üç yaşındadır və Robbi Törnerin Lolaya hücum etdiyini yalandan iddia edərkən onu həbsxanaya göndərməkdə iştirak edir. Brioni qismən dastançı, qismən personajdır və roman irəlilədikcə onun uşaqdan qadına çevrildiyini görürük. Romanın sonunda Brioni "uşaq" kimi etdiyi səhvi başa düşür və kəffarə tapmaq üçün romanı yazmağa qərar verir.

• Cecilia Tallis – Tallis ailəsinin orta övladı olan Sesiliya uşaqlıq yoldaşı Robbi Turnerə aşiq olub. Fəvvarənin yanındakı gərgin görüşdən sonra o və Robbi rəsmi şam yeməyindən əvvəl görüşənə qədər bir daha danışmırlar. Qısa müddət sonra Robbi yalandan zorlamada ittiham edildikdə, Sesiliya həbsxanaya və müharibəyə olan sevgisini itirir və ailəsinin heç bir üzvü ilə bir daha əlaqə saxlamamağı qərara alır.

•Leon Tallis – Tallis ailəsinin ən böyük uşağı olan Leon evə baş çəkməyə qayıdır. O, dostu Pol Marşalla evə gedəndə özü ilə birlikdə gətirir.

• Emili Tallis – Emili Brioni, Selisiya və Leonun anasıdır. Romanın çox hissəsində Emili ağır miqrenlərdən əziyyət çəkən yataq xəstəsidir.

• Cek Tallis – Cek Brioni, Sesiliya və Leonun atasıdır. Cek tez-tez gecələr işləyir və romanda onun bir əlaqəsi olduğu bildirilir.

• Robbi Turner – Robbi Tallis evinin ərazisində yaşayan Qreys Turnerin oğludur. Leon, Briony və Cecilia ilə böyüdükdən sonra ailəni yaxşı tanıyır. Kembric Universitetində Selisiya ilə birlikdə oxudu və məzun olduqdan sonra evə gələndə bir-birlərinə aşiq oldular. Brioni onu Lolanı zorlamaqda yalandan ittiham edəndə Robbi üç il yarımlıq həbsxanaya göndərilir.

• Qreys Turner – Robbi Törnerin anası, ona Cek Tallis tərəfindən ərazidə yaşamaq icazəsi verilib. O, ailənin qulluqçusu olub və Tallislər üçün qulluq edir. Oğlu Lolanı zorlamaqda yalandan ittiham edildikdə, yalnız o və Sesiliya onun günahsız olduğuna inanır və Qreys Tallis ailəsini tərk etməyi seçir.

• Dolores 'Lola' Quincey – Briony, Sesiliya və Leonun əmisi qızı olan 15 yaşlı qız. Valideynləri boşandıqdan sonra o, əkiz qardaşları ilə birlikdə Tallislərin yanına gəlir. O, Tallis ailəsində qaldığı müddətdə də təcavüzə məruz qalır. Lola daha sonra romanda Pol Marşalla evli yetkin bir qadın kimi görünür. O, qırmızı başlı və çilləri olan açıq dərilidir.

• Cekson və Pierrot Quincey – Lolanın kiçik əkiz qardaşları və Briony, Sesiliya və Leonun əmioğluları. Valideynləri boşandıqdan sonra onlar bacıları ilə birlikdə Tallislərin yanında qalmağa gəlirlər.

• Denni Hardman – Tallis ailəsinin ustası. Robbi və Sesiliya, Brioni onlara başqa cür deməyincə, onun Lolanın zorlanmasına görə məsuliyyət daşıdığından şübhələnir və Robbi ona üzr istəməli olduqlarını söyləməyə vadar edir.

• Paul Marshall – Leonun dostu. O, hava qaraldıqdan sonra Tallis evinin qarşısında Lolaya təcavüz edir. Brioni isə Robbini Lolanın zorlanmasında ittiham edir və uzun illər sonra Lola və Pol evlənir. Paul Marshall, həmçinin "Amo" çubuqları istehsal edən şokolad fabrikinin sahibidir — ordu qoşunlarına tədarük edilən saxta enerji şokolad çubuqları ona xeyli sərvət qazandırır.

• Onbaşı Gicitkən – Gicitkən Dunkerk evakuasiyası zamanı Robbinin iki yoldaşından biridir. Romanın dördüncü və son hissəsində yaşlı Brioni "qoca mister gicitkən"ə işarə edir, ondan "onlarla uzun məktublar" almışdır, lakin onun eyni şəxs olub-olmadığı dəqiq şəkildə açıqlanmır.

• Onbaşı Mace – Mace Dunkerk evakuasiyası zamanı Robbinin iki yoldaşından ikincisidir. O, sonuncu dəfə RAF adamını "qanlı dənizdə" boğaraq zərər vermək adı altında bəzi piyadalar tərəfindən mümkün linçdən xilas edərkən görülüb.

• Betti – Tallis ailəsinin nökəri, şəxsiyyət olaraq "yazıq" kimi təsvir edilir.