Mikroelektronikanın xarakterik xüsusuiyyətləri
Mikroelektronika elektronikanın bir istiqaməti olub mikrominiatür quruluşlu cihaz və qurğuların yaradılması və onların hazırlanmasında qrup texnologiyasının istifadəsi ilə əlaqədardır. Mikroelektronikanın məhsullarında miniatürləşmə,ayrılmaz surətdə,elementar cihazların birləşməsini təmin edir.[1]
İnteqral elementlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]İnteqral sxemlərdə elementlərin sıxlığı o dərəcədə artdı ki, artıq onlara bütöv bir sistem, yəni mikroelektron qurğu kimi baxmağa başladılar. Funksiyalar artdıqca, inteqral mikrosxemlər daha da mürəkkəb quruluşa malik olur. Çünki onlarda inteqrasiya dərəcəsi yüksəlir. İnteqral mikrosxemlərin inkişafını inteqrasiya dərəcəsinə görə aşağıdakı mərhələlərə bölmək olar:
1) 1960‐1969‐cu illər. Bu mərhələdə üzərində 102 tranzistor yerləşən kiçik inteqrasiya dərəcəli inteqral sxemlər (KİS) istehsal olunurdu;
2) 1969‐1975‐ci illər. Bu mərhələdə üzərində 103 tranzistor yerləşən orta inteqrasiya dərəcəli inteqral sxemlər (OİS) istehsal olunurdu;
3) 1975‐1980‐cı illər. Bu mərhələdə üzərində 104 tranzistor yerləşən böyük inteqrasiya dərəcəli inteqral sxemlər (BİS) istehsal olunurdu;
4) 1980‐1985‐ci illər. Bu mərhələdə üzərində 105 tranzistor yerləşən ifrat böyük inteqrasiya dərəcəli inteqral sxemlər (İBS) istehsal olunurdu;
5) 1985‐ci ildən sonra. Bu mərhələdə üzərində 107 tranzistor yerləşən ultra böyük inteqrasiya dərəcəli sxemlər (UBİS) istehsal olunur.
Elektron qurğularının daha mürəkkəb texniki məsələlərin həlllində istifadəsi,onların elektrik sxemlərinin daim mürəkkəbləşməsibə səbəb olur. Elektron texnikası inkişafının təhlili göstərir ki, hər 10 il ərəfəsində elektron qurğularının mürəkkəbliyi təqribən 10 dəfə artır. İllər keçdikcə elektron qurğularının işləmə sürəti artamqda davam etmişdir.
Eyni zamanda elektron qurğularının qabarit ölçüləri də aalmışdır.Bu da bir mikrosxemdə 105-a qədər elemntin yerləşməsinə imkan vermişdir. Böyük sayda aktiv elementləri olan yeni elektron qurğularının yaradılması mikroelektronika əsasında mümkün olmuşdur. Mikroelktronika-elektronikanın yeni elmi-texniki istiqaməti olub, olduqca kiçik ölçülü və həcmli elektron qurğularının yaradıması problemi əhatə edir.Belə qurğular da öz növbəsində yüksək etibarlılığa, ucuz qiymətə, yüksək cəld işləməyə və eləcə də az güc sərfetmə qabiliyyətinə malik olur.
Başqa sözlə, mikroelektronikada iki əsas məsələ nəzrdə tutulur:
1.Elektron sxemlərinin və qurğularının maksimal dərəcədə etibarlılığını tməmin etmək;
2.Elektron sxemlərinin və qurğularının qiymətini ucuzlaşdırmaq.
Bu iki əsas məsələ ilə əlaqədar olaraq inteqral mikrosxemlərin hazırlanması və istifadəsi diskter elmentlərdə yığılmış elektron aparatlarına nisbətən kütləsinin,həcminin və eləcə də sərf olunan güünün dəfələrlə azaldılmasına səbəb olur. Mikroelektroninakının əsas konstruktiv-texniki prinsipi elementlərin inteqrsaiyasıdır. Bu isə o deməkdir ki,bir mürəkkəb elemntin tərkibində çoxlu sayda sadə elemntlərin birləşməsi təmin edilir.Belə birləşmə nəticəsində alınan mürəkkəb mikroelement inteqral mikrosxem (İMS) adlanır.
İnteqral mikrosxem tərkibində ən azı 5 aktiv (diod, bipolyar tanzistor və ya sahə tranzistorları) və passiv elementləri olan mikroelektron məmulatdır. Bu elementlərin hamısı vahid texnoloji prosesdə hazırlanır, öz aralarında elektrik cəhətdən birləşir, ümumi gövdəyə yerləşdirilir və ayrılmaz bir bütövlük təşkil edir. İnteqral mikrosxemlərin inteqrasiya baxımından iki əsas parametri mövcuddur; yerləşdirmə sıxlığı və inteqrasiya dərəcəsi.[2]
Mikroelektronikanın element bazası
[redaktə | mənbəni redaktə et]İnteqral sxemlərin,diskret elementlərin əsasında qurulmuş elektron qurğuların ən vacibn fərqi.omların hazırlanma texnologiyasından ibarətdir.Bu texnologiya inteqral sxemlərin elementlərinin qrup halında formalaşdırma proseslərinin müəyyən ardıcıllığını nəzərdə tutur.
İnteqral sxemlərin sayından,təyinatından,hazırlanma texnologiyasından və cədləşməsindən (siqnalı gecikdirmə vaxtından) asılı olaraq spesifik adları olur.
Baza əlamətinə görtə inteqral sxemlərinb vahid təsnifatı yoxdur. Onlar eyni tipli matrislərdən, elektron qurğusunun hissəsi və ya ayrıca bloklardan, o cümlədən mikroprossesordan və ya mikro-EHM-dən ibarət ola bilər. İnteqral sxemlərdən ən çox yayılanları monolit tipli yarımkeçirici inteqral sxemlərdir.[3]
Mikroprosessorlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mikroprosessor rəqəmli məlumatı müəyyən alqoritm üzrə emal edən və emal prosesini idearə edən qurğuya deyilir.Təyinatına görə mikroprosessor EHM-lərin prosessoruna yaxındır, lakin mikroprosessor funksional imkanları nisbətən daha azdır.
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Щука А.А. Электроника. — СПб.: БХВ-Петербург, 2008. — 752 с
- ↑ "Bits on Chips". 2017-02-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-02.
- ↑ Бузанева Е. В. Микроструктуры интегральной электроники. — М.: Радио и связь, 1990. — 304 с. — 5400 экз.