Mona Lizanın replikaları üçün mənbəyə bax

{{Şəkillər albomu
| başlıq         = ''"Mona Liza"nın qədim replikaları''
| başlıq_yer     = center
| istiqamət        = üfüqi
| şəkil1     = The Isleworth Mona Lisa.jpg
| miqyas1    = 208
| izah1      = <center>[[Ayzeluort Mona Lizası]]</center>
| link1      = Ayzeluort Mona Lizası
| şəkil2     = Gioconda (copia del Museo del Prado restaurada).jpg
| miqyas2    = 210
| izah2      = <center>[[Mona Liza (Prado versiyası)|Prado Mona Lizası]]</center>
| link2      = Mona Liza (Prado versiyası)
}}
[[Leonardo da Vinçi]]nin ''"[[Mona Liza]]"''sı dünyanın ən məşhur sənət əsəri olmaqla, həm də ən çox replikaları və fərqli təfsirləri yaradılmış əsərdir. Leonardonun hələ sağlığında onun tələbələri və müasiri olan rəssamlar tərəfindən ''"Mona Liza"''nın replikaları çəkilməyə başlayırdı. Dövrümüzə çatmış ən qədim versiyaların bəzilərinin Leonardonun özünün fırçasına aid olması iddia edilir və bu mövzu ilə əlaqəli alimlər arasında mübahisə aparılır. XX əsrin [[Marsel Düşan]] və [[Salvador Dali]] kimi önəmli sənətkarları ''"Mona Liza"''nın təsviri üzərində öz estetikalarını tətbiq edərək törəmə əsərlər yaratmışlar. Bu gün də [[İntibah]] şah əsərlərinin replikalarının hazırlanması gənc rəssamların texnika və qabiliyyətlərini inkişaf etdirmək üçün istifadə etdikləri əsas üsullardan biri olaraq qalmaqdadır.<ref name="Cottage Industry"/>

Müasir dövrdə ''"Mona Liza"''nın repilkaları daha çox əsərlər və ya onun müəllifi ilə bağlı sərgi və tədbirlərin təbliğ edilməsi üçün yaradılır. [[Liza del Cakondo]]nun ictimai mülkiyyət hesab edilən və müəllif hüquqlarından azad edilmiş portreti həm də siyasi bəyanatlar verilməsi üçün istifadə edilmişdir. ''"Mona Liza"''nın adının rəssamlıqla əlaqəsi olmayan şəxslər (məsələn, [[ABŞ]] müğənnisi Net Kinq Koulun ifa etdiyi ''"Mona Liza"'' adlı mahnı 1950-ci ildə Ən Yaxşı Orijinal Mahnı nominasiyasında [[Oskar mükafatı]]na layiq görülmüşdü) tərəfindən istifadəsi də ictimayətdə maraq oyatmağa qadirdir.<ref name="Oxford book" /> Saysız hesabda nəşr reproduksiyaları ilə yanaşı ''"Mona Liza"''nın təsviri açıqca, qəhvə fincanları, köynəklər və digər əşyalar üzərində də istifadə olunur. Yaradılmasından beş yüz il keçməsinə baxmayaraq, ''"Mona Liza"''nın məşhurluğu və təsiri hər reproduksiyanın hazırlanması ilə daha da artır.<ref name="Oxford book" />

== Ərəfə ==
{{Əsas|Mona Liza}}
XVI əsrin əvvəllərində florensiyalı tacir Françesko del Cakondo [[Leonardo da Vinçi]]yə həyat yoldaşı [[Liza del Cakondo]]nun portretini çəkməyi sifariş edir.<ref name="original Mona"/> Əsərin 1503–1506-cı illərdə işlənməsinə inanılır.<ref name="earliest"/> 1797-ci ildən etibarən Leonardonun ''"Mona Liza"'' portreti ("''Mona''" və ya "''Monna''" orta əsr İtaliyasında qadına hörmətli müraciət forması olmaqla [[Azərbaycan dili]]nd' "''xanım''" sözü ilə müqayisə edilə bilər) [[Luvr muzeyi]]nin daimi ekspozisiyasına daxildir. Əsər [[fransız dili]]ndə ''"La Joconde"'', [[italyan dili]]ndə isə ''"La Gioconda"'' adları ilə də tanınır.<ref name="original Mona"/><ref name="mona THEFT"/> Yeni tədqiqatlara əsasən, ''"Mona Liza"''nın tarixi [[Corco Vazari|Vazarinin]] məlumatının əksinə olaraq, 1478-ci ildən əvvələ aid edilir.<ref>{{cite news|last=Paratico|first=Angelo|title=Leonardo’s Mona Lisa was painted in 1478. Not in 1504 nor in 1514.|url=https://beyondthirtynine.com/leonardos-mona-lisa-was-painted-in-1478-not-in-1504-nor-in-1514/|accessdate=10 fevral 2018|publisher=beyondthirtynine.com|date=March 19, 2015|archive-date=January 30, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160130112556/http://beyondthirtynine.com/leonardos-mona-lisa-was-painted-in-1478-not-in-1504-nor-in-1514/|url-status=dead}}</ref> ''"Mona Liza"''nın heykəllər və ofortlar da daxil olmaqla<ref name="NUDE mona 2"/><ref name="engraving"/> ən erkən replikaları XVI əsrə aid edilir.<ref name="earliest"/> Lakin, tarixçi Donald Sassun XX əsrin əvvəllərində qeyd edirdi ki, ''"Mona Liza"'' qədim ustadın dünyanın ən məşhur muzeylərindən birində asılan əsərlərindən biri idi.<ref name="Oxford book" /> Lakin, həmin dövrdə əsər ikonik statusa malik deyildi və Luvrun ən dəyərli əsəri sayılmırdı.<ref name="Oxford book" /> 11 avqust 1911-ci ildə əsərin Luvrdan oğurlanmasından sonra mətbuat bu hadisəni geniş işıqlandırmış və əsər indiki statusunu almışdır.<ref name="Oxford book" />

''"Mona Liza"'' ictimai mülkiyyətdə olduğundan onun təsvirləri müxtəlif variantlarda yayılmışdır. Əsərin adekvat modifikasiya nümayiş etdirən replika və ya təfsirləri ayrıca əsər hesab edildiyindən müəllif hüququ ilə qorunur. Bu cür törəmə əsərlərin ən gözəl nümunələrindən biri [[Marsel Düşan]]ın 1919-cu ildə ''"Mona Liza"''nın çap olunmuş nüsxəsinə bığ çəkməklə yaratdığı "[[L.H.O.O.Q]]" rəsmidir.<ref name="copyright Stanford"/> ''"Mona Liza"'' müəllif hüquqları ilə qorunmadığından yeni tədqiqatlarda bu status Düşanın "L.H.O.O.Q" əsərinə də aid edilir. Buna görə də, müəllif hüquqları ilə bağlı əsərlərdə tez-tez ''"Mona Liza"''ya istinad olunur.<ref name="NIH web" />

== Orta əsr nüsxələri ==

=== Ayzeluort Mona Lizası ===
{{Əsas|Ayzeluort Mona Lizası}}
[[Leonardo da Vinçi]]nin [[Luvr muzeyi]]ndə saxlanan [[Mona Liza|eyni adlı portret əsərind]]əki subyektin təsvir olunduğu yağlı boya ilə kətan üzərində çəkilmiş rəsm əsəri olan [[Ayzeluort Mona Lizası]] [[İtaliya]]dan Leonardonun orijinal əsəri kimi alınmış və yüz il [[Somerset]] qraflığında saxlanılmış əsər, 1913-cü ildə ingilis kolleksioner Hyu Bleykerin diqqətini cəlb etmiş və o portreti almışdır. Bundan qısa müddət sonra Bleykerin atalığı Con Eyr tərəfindən nəşr edilmiş monoqrafiyada Leonardonun ''"Mona Liza"''nın iki versiyasını işləməsi və birinci versiyanın hazırda Ayzeluortda saxlanan (Bleykerin Qərbi [[London]]dakı studiyası Ayzeluort ərazisində yerləşirdi) rəsm olmasını bildirir. Əsər 2012-ci ildə "Mona Liza Fondu" tərəfindən dünya ictimayətinə təqdim edilmişdir.<ref>{{cite web |url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/news/early-mona-lisa-unveiling-the-oneinamillion-identical-twin-to-leonardo-da-vinci-painting-9926951.html |title='Early Mona Lisa': Unveiling the one-in-a-million identical twin to Leonardo da Vinci painting |first=Kunal |last=Dutta |date=15 December 2014 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141216084610/http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/news/early-mona-lisa-unveiling-the-oneinamillion-identical-twin-to-leonardo-da-vinci-painting-9926951.html |archivedate=16 December 2014 }}</ref>

Əksər tədqiqatçılar əsərin XVI əsrdə [[Leonardo da Vinçi]]nin özü tərəfindən çəkilməsini bildirirlər. 22 tədqiqatçının araşdırmalarından sonra nəşr edilmiş ortaq rəydə Ayzeluort Mona Lizasının əsas hissələrinin Leonardo da Vinçi tərəfindən işləndiyini təsdiq edilmişdir.<ref>{{cite book |last=Eyre|first=John|date=1926|title=The two Mona Lisas: Which was Giocondo's picture? Ten direct, distinct, and decisive data in favour of the Isleworth version and some recent Italian experts' opinions on it |location=London |publisher=J.M. Ouseley & Son}}</ref><ref name="Konody">{{cite news|title=Jump up |author= Konody, Paul G.|work=The  New York Times|date= February 15, 1914}}</ref><ref>{{cite magazine |last= Chappelow |first= AC |date=July 1, 1956 |title=The Isleworth Mona Lisa |magazine=Apollo Magazine }}</ref><ref name="Pulitzer">{{cite book|author=Pulitzer, Henry E.|title=Where is the Mona Lisa?|publisher=The Pulitzer Press|location=London|date=1960|asin=B0027MR0A2}}</ref><ref>{{cite journal |last1=Asmus |first1=John F. |date=1 July 1989 |title=Computer Studies of the Isleworth and Louvre Mona Lisas |url=http://opticalengineering.spiedigitallibrary.org/article.aspx?articleid=1223582 |journal=Optical Engineering |volume=28 |issue=7 |pages=800–804 |doi=10.1117/12.7977036 |accessdate=July 26, 2017 |archive-date=3 August 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170803212530/http://opticalengineering.spiedigitallibrary.org/article.aspx?articleid=1223582 |url-status=live }}</ref><ref name="Reuters">{{cite web |url= https://www.reuters.com/article/entertainment-us-art-monalisa-idUSBRE91C11H20130213 |title= New proof said found for "original" Mona Lisa – |publisher= Reuters.com |date= 13 February 2013 |accessdate= 10 fevral 2018 |archive-date= 21 August 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20170821213825/https://www.reuters.com/article/entertainment-us-art-monalisa-idUSBRE91C11H20130213 |url-status= live }}</ref><ref>{{cite book |last=Soares |first=Atila |date=2013 |title=A Jovem Mona Lisa |location=Rio de Janeiro, Brasil |publisher=Multifoco |isbn=9788582733882}}</ref><ref>{{cite book |last1=Isbouts |first1=Jean-Pierre|last2=Heath-Brown|first2=Christopher|date=2013 |title=The Mona Lisa Myth |location=Santa Monica, California |publisher=Pantheon Press |isbn=978-1492289494}}</ref><ref>{{cite magazine |last= Sauteur|first= Albert|date=April 22, 2014 |title=Albert Sauteur réinvente la perspective |magazine=Migros Magazine |volume=17|pages=14–17}}</ref><ref name="Lorusso Natali">{{cite journal|last1=Lorusso|first1=Salvatore|last2=Natali|first2=Andrea|date=2015|title=Mona Lisa: A comparative evaluation of the different versions and copies|url=https://conservation-science.unibo.it/article/view/6168/5936|journal=Conservation Science|volume=15|pages=57-84|access-date=10 fevral 2018|archive-date=2017-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20170803213526/https://conservation-science.unibo.it/article/view/6168/5936|url-status=live}}</ref><ref name="Asmus Parfenov Elford">{{cite journal|last1=Asmus|first1=John F.|last2=Parfenov|first2=Vadim|last3=Elford|first3=Jessie|date=28 November 2016|title=Seeing double: Leonardo's Mona Lisa twin|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s11082-016-0799-0|journal=Optical and Quantum Electronics|volume=48|pages=555|access-date=10 fevral 2018|archive-date=20 December 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211220193004/https://link.springer.com/article/10.1007/s11082-016-0799-0|url-status=live}}</ref><ref name=Boudin>{{cite book |last=Boudin de l'Arche|first=Gerard|date=2017 |title=A la recherche de Monna Lisa |location=Cannes, France |publisher=Edition de l'Omnibus |isbn=9791095833017}}</ref> 2015–2016-cı illərin akademik nəşrlərində də əsərin müəllifinin Leonardonun özü olması bildirilir.<ref name="Lorusso Natali" /><ref name="Asmus Parfenov Elford" />

=== Prado Mona Lizası ===
{{Əsas|Mona Liza (Prado versiyası)}}
2011-ci ildə [[Madrid]]in [[Prado muzeyi]] kolleksiyasına daxil olan əsərlər arasında ''"Mona Liza"''nın mümkün ən erkən versiyasının aşkarlanması haqqında məlumat yayır.<ref name="earliest"/><ref name="earliest CBS"/> Kəşf zamanı muzeyin İtaliya İntibah Rəssamlığı Departamentinin direktoru olan Migel Falomir qeyd edir ki, yaxın vaxtda keçirilmiş bərpa işlərindən əvvəl muzey ''"əsərin əhəmiyyəti haqqında heç bir məlumata malik deyildi."''<ref name="earliest"/> Prado muzeyinin zirzəmisindən aşkarlanmış və ''"El Mundo"'' qəzeti tərəfindən "Mona Lizanın əkizi"<ref name="earliest CBS"/> adlandırılan əsərin Leonardonun orijinal işi ilə eyni vaxtda və eyni studiyada işlənməsi ehtimal edilir.<ref name="earliest"/> Əsər qoz ağacından hazırlanmış panel üzərində çəkilmişdir. Portret 1819-cu ildə Prado muzeyinin əsası qoyulduğu dövrdən onun kolleksiyasına daxil olmuşdur.<ref name="Prado newest"/>

Bərpadan sonra Prado Mona Lizasının əvvəlki bərpaçılar tərəfindən istifadə edilmiş qara boya və lak qatı altında qalmış detalları üzə çıxarılmışdır. Təsvir edilmiş mebel və parçaların keyfiyyəti, həmçinin peyzaj və üz cizgilərinin orijinal görüntüsü üzə çıxarılmışdır. Ehtimal edilir ki, Prado Mona Lizası Leonardonun orijinal əsəri haqqında daha dərin bilgilər verə bilər. [[Luvr muzeyi]]nin mütəxəssisləri Pradoda aşkara çıxarılmış məlumatları dəstəkləmişlər. 2012-ci ildə müvəqqəti sərgi çərçivəsində Luvr Mona Lizası ilə yanaşı sərgilənməsi üçün Prado Mona Lizası [[Paris]]ə göndərilmişdir.<ref name="earliest"/><ref name="earliest CBS"/><ref name="Prado newest"/>

[[Fayl:Monna Vanna.jpg|220px|thumb|right|<center>[[Salai]] — ''[[Mona Vanna]]''.<br>[[Luvr muzeyi]]</center>]]

=== Mona Vanna ===
{{Əsas|Mona Vanna}}
2009-cu ildə Leonardonun [[Florensiya]] yaxınlığında yerləşən vətəni [[Vinçi (Toskana)|Vinçidəki]] ''"Museo Ideale"''də keçirilmiş və ''"Mona Liza"''dan ilhamlanmış əsərlərin sərgiləndiyi sərgidə Leonardonun orijinal əsərinə oxşar iki çılpaq əsər göstərilmişdir. Həmin iki əsərdən biri Leonardonun dövrünə aiddir<ref name="NUDE mona 2"/> və bəzi tədqiqtçılar onu Leonardonun fırçasına aid edirlər.<ref name="NUDE mona"/> Digər tədqiqatçılar isə əsərin Leonardonun tələbələrindən biri tərəfindən çəkildiyini qeyd edirlər. Tədqiqatçılar əsərin subyekti, müəllifi və mənşəyi haqqında mübahisə aparırlar.<ref name="Daily News news" /> Çılpaq əsər Leonardonun bir neçə əsərinə də sahib olmuş [[Napoleon Bonapart]]ın dayısına aid olmuşdur.<ref name="NUDE mona 2"/> Üz cizgiləri qismən oxşarlıq daşısalar da, landşaft, həmçinin kompozisiya və texniki detallar ''"Mona Liza"''nın detalları ulə üst-üstə düşür.<ref name="NUDE mona"/><ref name="Daily News news" />

Leonardonun tələbəsi və sevgilisi olmuş [[Salai]] çılpaq ''"Mona Liza"''nın ''"Mona Vanna"'' adıyla tanınan versiyasını işləmişdir. Salainin versiyası nə vaxtsa Leonardo tərəfindən çəkilmiş və hazırda itirilmiş hesab edilən çılpaq ''"Mona Liza"''ya əsaslanmışdır. Tədqiqatçılar arasında Salainin ''"Mona Liza"'' üçün model olması haqqında da fikir vardır.<ref name="male mona"/><ref name="LdV lost nude"/>

Leonardonun "Mona Liza"nı işlədiyi dövrdə fəaliyyət göstərmiş flamand rəssamı [[Yos van Kleve]] də ''"[[Mona Vanna]]"'' adlı çılpaq əsər çəkmişdir. Klevenin ''"Mona Vanna"''sındakı fiqur Leonardonun ''"Mona Liza"s''ı ilə heç bir oxşarlığa malik olmasa da, rəssam Leonardonun mövzu və yanaşmasını təkrarlamışdır. XVI əsrin ortalarına aid edilən əsər hazırda [[Praqa]]nın [[Milli Qalereya (Praqa)|Milli Qalereyas]]ının kolleksiyasındadır.<ref name="Joos"/>

== XX əsr ==
XX əsrdən başlayaraq ''"Mona Liza"'' satirik bəzəmələrin qurbanı olmağa başladı. 1883-cü ildə [[Artur Sapek]] (əsl adı Ejen Fransua Bonaventura) ''"Mona Liza"''nı tənbəki çubuğu ilə təsvir edib. [[İnkorentlər]] sənət hərəkatı üzvlərinin əsərlərinin nəşr edildiyi {{Dil-fr|“Le Rire”}} (Gülüş) yumoristik jurnalında yayımlanmış əsər ''"Mona Liza"''nın müasir [[istehza]] ilə təsvir edildiyi ilk sənət nümunələrindən biri olmuşdur. Sonrakı dövrdə [[Avanqard (incəsənət)|avanqard]] sənətkarların ''"Mona Liza"''nın oğurlanması ilə eyni dövrə düşən təfsirləri əsərin artan məşhurluğunu göstərir. Daha sonra [[Dadaizm|dadaist]] və [[Sürrealizm|sürrealist]] sənətkarlar ''"Mona Liza"''nı modifikasiya etməyə, bəzəməyə və [[karikatura]]larda istifadə etməyə başlayırlar.

[[Fayl:L.H.O.O.Q..jpg|220px|thumb|right|<center>[[Marsel Düşan]] — ''[[L.H.O.O.Q.]]'', 1919</center>]]
[[Fayl:Mona Liza (Beş dəqiqəyə gəlirəm).jpg|220px|thumb|right|<center>Sofi Matiss — ''Mona Liza (Beş dəqiqəyə gəlirəm)'', 1997</center>]]

=== L.H.O.O.Q. ===
{{Əsas|L.H.O.O.Q.}}
Dövrünün ən təsirli sənətkarlarından biri olan [[Marsel Düşan]] Leonardonun orijinal əsərinin printinə bığ çəkməklə, təsadüfən ''"Mona Liza"''nın müasir təzahürü üçün standart yaradır. Düşan ilk dəfə [[redi-meyd]] nəzəriyyəsini işləmişdir: o, incəsənətlə əlaqəsi olmayan adi məişət əşyalarını bədii baxımdn yenidən tərtib edir və ya sadəcə qalereyaya yerləşdirərək yenidən adlandırırdı. ''"L.H.O.O.Q."'' redi-meydi üzərində ''"Mona Liza"'' təsvir edilmiş adi açıqcadır, Düşan qələmlə təsvirə bığ çəkərək onu başqa cür adlandırmışdır.

Düşanın sonradan etiraf etdiyi kimi, əsərin adı söz oyunudur. L-H-O-O-Q hərfləri [[fransız dili]]ndə {{Dil-fr|“Elle a chaud au cul”}} cümləsini ifadə edir ki, bu da hərfi tərcümədə ''"Onun gözəl arxası var"'' anlamını verir.<ref name="Seekamp LHOOQ"/> Əksər redi-meydləri kimi, Düşan yaradıcılığı boyunca "L.H.O.O.Q." rəsminin də bir-birindən ölçü və materiallarına görə fərqlənən çoxsaylı versiyalarını yaratmışdır. Düşanın 1965-ci ildə oyun kartı üzərində "Mona Liza" təsvirinə {{Dil-fr|“LHOOQ rasée”}} (taraş etmiş LHOOQ) yazmaqla hazırladığı təsvir orijinal "L.H.O.O.Q."a istinad edən təsvir ikinci nəsil variantlarındandır.<ref name="LHOOQ"/>

Düşanın parodiyası əsasında 1942-ci ildə [[Frensis Pikabia]] tərəfindən yaradılmış ''"Tableau Dada Par Marcel Duchamp"'' (Marsel Düşan üçün dadaist səhnə) adlı əsər ''"Mona Liza"''nın təfsirlərinin ikinci nəslinə aiddir.<ref name="Spaces Between"/> 1954-cü ildə Düşanın "L.H.O.O.Q."-na istinad edən [[Salvador Dali]], [[Filipp Halsmen]]lə birlikdə ''"Mona Liza"''ya oxşar avtoportretini yaratmışdır.<ref name="Oxford book" /><ref name="Spaces Between"/><ref name="Dali Mona"/> 1958-ci ildə [[İslandiya]] rəssamı [[Erro (rəssam)|Erro]] Dalinin ''"[[Əndəlus köpəyi (film, 1929)|Un Chien Andalou]]"'' əsərindən də istifadə etməklə öz versiyasını yaratmışdır. [[Fernand Leger]] və [[Rene Maqrit]] kimi müasir sənət ustaları da öz ikonoqrafiyalarını tətbiq etməklə ''"Mona Liza"''nın yeni versiasını yaratmışlar.<ref name="Oxford book" /> Parodiyaların heç biri ''"Mona Liza"''nı tənqid etməmiş, əksinə oun məşhurluğunu daha da artırmışdır.<ref name="Oxford book" /> Düşanın bığlı ''"Mona Liza"''sı sonrakı dövrdə də imitasiyalar üçün ilham mənbəyi olmağa davam edir. Müasir [[Konseptualizm|konseptual]] sənətkar [[Subod Qupta]] 2009-cu ildə yaratdığı ''"Et tu, Duchamp?"'' adlı əsərində Düşanın "L.H.O.O.Q." əsərinin üç ölçülü tunc heykəl formasını yaratmışdır.<ref name="Gupta"/>

=== Tur sonrası illər (1962–2000) ===
''"Mona Liza"''nın [[Nyu-York]]da sərgiləndiyi dövrdə radio aparıcısı Brüs Morrou reklam tədbiri keçirmişdir. Ən Yaxşı Mona Liza yarışmasında iştirak üçün 70.000 müraciət edilmiş, [[Salvador Dali]] isə qalibin seçilməsində iştirak etmişdir.<ref name="Billboard" /> Əsərin ilk dəfə [[ABŞ]]-də təqdim edilməsindən sonra, 1963-cü ildə [[Endi Uorhol]] pop-art stilində bir neçə skrin-print hazırlamışdır.<ref>{{cite book|author=Sassoon, Donald|title=Becoming Mona Lisa|page=251|year=2003|publisher=Harvest Books via Amazon Search Inside|isbn=0-15-602711-9}}</ref> "Mona Liza (İki dəfə)", "Dörd Mona Liza" və "Otuz birdən yaxşıdı" adlı əsərlərində Uorhol təsvirin olduğu kimi təkrarlanması metodundan istifadə etmişdir. 1959-cu ildə "Mona Liza on iki yaşında" əsərini çəkmiş [[Fernando Botero]] 1963-cü ildə özünün imza stilinə çevirdiyi və fiqurun qeyri-proporsional kök təsvirinə əsaslanan Boterizm stilində ''"Mona Liza"''nın daha bir versiyasını işləmişdir. ''"Mona Liza"'' həm də müasir incəsənətin Casper Cons və Robert Rauşenberq kimi parlaq simaları tərəfindən istifadə edilmişdir.<ref name="Oxford book" />

''"Mona Liza"''nın rəqəmlərlə rəsm versiyasını rəssam Süzanna Leysi 1977-ci ildə yazıdğı ''"Mona Liza ilə səyahət"'' adlı səfərnaməsində çəkmiş, Avropa və Mərkəzi Amerikanın əsas görməli yerlərində əsəri işləyərək sənədləşdirmişdir.<ref name="Spaces Between"/> 1980-ci illərdən XX əsrin sonlarına kimi ''"Mona Liza"'' yeni nəsil rəssamlar arasında istəklə işlənən təfsir mövzularından biri olmaqda davam etmişdir. 1980-ci illərdə məşhurlaşmış Jan-Mişel Baskiya və Kit Harinq kimi küçə rəssamları ''"Mona Liza"''nı öz stillərinə uyğunlaşdıraraq ''"Federal Reserve Note"'' və ''"Apocalipse 7"'' əsərlərini yaratmışlar. Diyircəkli qələm rəssamlığı pionerlərindən olan Lenni Meys 1993-cü ildə "Pilot" şirkətinin sifarişi ilə ''"Mona a'la Mace"'' adlı replika yaratmışdır.<ref name="Japan Times"/><ref>''[[CBS Evening News]]''; "Macedonia" exhibition preview, Lennie Mace interview; segment producer and interviewer [[Morry Alter]]; November 10, 1993</ref> [[Henri Matiss]]in nəticəsi olan rəssam Sofi Matiss 1997-ci ildə çəkdiyi ''Mona Liza (Beş dəqiqəyə gəlirəm)'' ({{Dil-en|“Monna Lisa (Be Back in Five Minutes”}}) adlı əsərində ''"Mona Liza"'' ya istinad etmişdir.<ref name="Mona minus Mona"/>

== XXI əsr ==
[[Böyük Britaniya]] küçə rəssamı [[Benksi]] XXI əsrin ilk onilliyində əlində raket tutmuş ''"[[Mücahid]] Mona Liza"'' və ona baxan arxası açıq izləyici təsvir etmişdir.

=== Müasir kommersalizasiya ===
[[Fayl:Mona a'la Mace in ballpoint pen by Lennie Mace 1993 (shown cropped).jpg|200px|thumb|right| Lenni Meys — ''"Mona a'la Mace"'', diyircəkli qələm və kazğız, 1993]]
''"Mona Liza"''nın ikonik üzü illər ərzində hədiyyə kartlarından soyuducu maqnitlərinə kimi demək olar hər şey üzərində çap edilmiş<ref name="betty boop"/>, dəb və səhayət sənayelərində geniş istifadə edilmiş, dəfələrlə müxtəlif jurnal üzlərində çap olunmuşdur.<ref name="Oxford book" /> [[Leonardo da Vinçi]]yə aid edilən dahi statusu əsər ətrafında mistikanın yaradılmasına əsas verən faktorlardan biri kimi dəyərləndirilir.<ref name="Lego"/> Da Vinçinin orijinal ''"Mona Liza"''sının gözləri [[Den Braun]]un ''"[[Da Vinçi şifrəsi]]"'' romanının üz qabığında istifadə edilmişdir.<ref name="Oxford book"/> Roman əsasında çəkilmiş və 2006-cı ildə çıxarılmış [[Da Vinçi şifrəsi (film, 2006)|eyni adlı filmin]] tizer-treylerində də ''"[[Mona Liza]]"'' portreti görünür, əsərin filmdə istifadə olunmuş replikası isə süjet xəttində kiçik rol oynayır. [[Yan Vermeer|Vermeyerin]] ''"[[Mirvari sırğalı qız]]"'' əsəri ilə yanaşı ''"Mona Liza"'' müasir dövrün ən çox replikası hazırlanan əsəridir. XVI əsrin əvvəllərindən başlayaraq müntəzəm olaraq yaradılan çoxsaylı replika və reproduksiyalar məntiqi dairəni təsvir edir; məşhurluğuna görə əsər əyləncə sənayesndə geniş istifadə olunur və bu da onun məşhurluğunu daha da artırır.<ref name="Oxford book"/>

''"Mona Liza"'' və digər Qərb şah əsərlərinin kontrafakt istehsalı kustar sənaye üsuluna çevrilmişdir. [[Avropa]] və [[ABŞ]] bazarındakı tələbatı təmin etmək üçün [[Çin]] rəssamları məşhur Qərb şah əsərlərinin yüzlərlə replikalarını hazırlayırlar və ''"Mona Liza"'' ən məşhur tələblər arasındadır. Dar studiyalarda və ya uşaqların da yaşadığı evlərində çalışan həmin rəssamlar bir həftədə bir neçə yüz [[ABŞ dolları]] qazanır, onların çəkdiyi əsərlər isə poçtla sifariş sistemi vasitəsilə satılır.<ref name="Cottage Industry"/> Qədim ustadların əsərlərinin əllə reproduksiyalarının hazırlanması gəlir qazanmağa imkan verməklə yanaşı, həm də rəssamlıq texnikasını təkmilləşdirməyə şərait yaradır.<ref name="Cottage Industry"/>

''"Mona Liza"''nın ən geniş yayılmış satirizasiya variantları arasında Milad üçün qırmızı [[Santa Klaus|Santa]] papaqlarının əlavə edilməsi<ref name="Mona Santa"/> və ya Düşanın etdiyi kimi bığ çəkilməsidir. Digər məşhur variant isə ''"Mona Liza"''nın başının [[Betti Bup]] kimi animasiya personajlarının başı ilə əvəz edilməsidir.<ref name="betty boop"/> Böyük Britaniya rəssamı Keralayn Şotton 2007-ci ildə ''"Great Moo-sters"'' adlı rəsmlər yaradaraq klassik əsərlərin əsas qəhrəmanlarını inək kimi təsvir etmişdir. Rəssam bildirir ki, ''"Mona Liza"'' haqqında sənədli filmə baxarkən belə əsərlər seriyası yaratmaq haqqında fikirləşmişdir. İnək motivinə əsaslanan rəssam əsərlərin adlarında da dəyişiklər etmiş, beləcə ''"Mona Liza"'' ''"Muu-na Liza"''ya çevrilmişdir.<ref name="Moona Lisa"/>

2003-cü ildə çıxarılmış ''"[[Elf (film, 2003)|Elf]]"'' adlı filmdə Baddi adlı personaj Şimal qütbündə Santa-Lend inşa edərkən "Mona Liza" eskizi də çəkir. 2008-ci ildə çıxarılmış ''"Horton"'' adlı cizgi filmində Mer Ned MakDodd yeganə oğluna Jojo ailəsinin rəsm qalereyasını göstərir ki, buradakı əsərlərdən birində personajın nənəsi ''"Mona Liza"'' kimi təqdim olunur. 2015-ci ildə çıxarılmış ''"Mənim kiçik ponim: Ekveztriyadan olan qızlar. Dostluq oyunları"'' adlı filmdə Pinki Pay və Flutterşi adlı personajlar üzərində ''"Mona Liza"'' təsvir edilmiş tort bişirirlər.

=== Qeyri-ənənəvi təfsirlər ===
''"Mona Liza"'' təsvirləri bəzən birbaşa və ya dolayısıyla müasir tədbirləri şərh etmək üçün vasitə kimi istifadə edilir.<ref name="Lego"/> [[Leonardo da Vinçi]] və ya [[İntibah incəsənəti]] ilə bağlı sərgilərin təbliği üçün ''"Mona Liza"'' təsvirlərindən geniş istifadə edilir.

2009-cu idə [[Çin]]dən olan zinətli əşyalar kolleksiyaçısı ''"Mona Liza"'' portretini qiymətli daş-qaşlardan yığmşdır. 30 il ərzində toplanmış 100.000 karatlıq müxtəlif rəngli daşlardan portretin hazırlanmasına 5 il sərf edilmişdir. Yekun əsər Şenyan şəhərindəki ticarət mərkəzlərindən birində ictimayətə təqdim edilmişdir.<ref name="Mona of Jewels"/> 2010-cu ildə sənətkar Kristen Kaminqs 10.000 əsəd [[marmelad]] istifadə edərək ''"Marmelad Mona"'' adlı əsərini yaratmışdır. Bundan sonra [[Kaliforniya]]dan olan marmelad istehsalçısı həm məhsullarını reklam etmək, həm də kolleksiyasını zənginləşdirmək üçün səkkiz şah əsəri belə təsvir edən kolleksiya yaratmağı sifari etmişdir. [[Kolumbus (Ohayo)|Kolumbusdakı]] Elm və Sənaye Mərkəzi seriyanı 2012-ci ildə baş tutmuş sərgidə təqdim edilməyə layiq hesab etmişdir.<ref name="jellybean"/>

2011-ci ildə rekord qırmaq üçün [[Nyu-Hempşir]]dən olan Endryu Nikols ''"Mona Liza"''nın dünyada ən kiçik replikasını çəkmişdir. 70:1tezliyində yaradılmış əsər 7/11&nbsp;mm ölçüyə malikdir. Bu əsər KİV-də marağa səbəb olsa da, onun həqiqətən də rekord qırması haqqında məlumat qeyd edilməmişdir. 2013-cü ildə [[Corciya Texnologiya İnstitutu]]nun tələbəsi Keyt Kerrol əsərin ''"[[Mini Liza]]"'' adlı daha kiçik versiyasını yaratmışdır. Əsər, termokimyəvi nanolitoqrafiya adlı yeni elmi texnikanın nümayiş etdirilməsi üçün yaradılmışdır. ''"Mini Liza"'' cəmi 30 mikrometr ölçüyə malikdir.<ref>{{cite news|title='Mini Lisa': Georgia Tech researchers create world's tiniest da Vinci reproduction|work=Christian Science Monitor|date=August 7, 2013|author=Eoin O'Carroll|url=http://www.csmonitor.com/Science/2013/0807/Mini-Lisa-Georgia-Tech-researchers-create-world-s-tiniest-da-Vinci-reproduction|accessdate=13 fevral 2018|archive-date=October 25, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211025054923/https://www.csmonitor.com/Science/2013/0807/Mini-Lisa-Georgia-Tech-researchers-create-world-s-tiniest-da-Vinci-reproduction|url-status=live}}</ref>

2011-ci ildə [[Florida]]nın Deytona-Biç şəhərindən olan tələbələr sahildə yığılmış su bitkiləri qalıqlarını istifadə edərək ''"Mona Liza"'' təsviri yaratmışlar. Tullantıları sənət işinə çevirmək üçün iki tələbəyə təxminən bir saata yaxın vaxt lazım olmuşdur. Onların yaratdığı təsvir tədricən yuyulmuş və KİV-də yayılmış fotolardan başqa bir şey qalmamışdır.<ref name="seaweed"/>

[[Portuqaliya]] dizayneri Lui Silva 2012-ci ildə qadınlara qarşı zorakılığa qarşı kompaniya üçün hazırladığı afişada ''"Mona Liza"''nı kədərli gözlər və tutqun mimika ilə təsvir edərək ''"Onun gülüşü olmadan yaşaya bilərsizmi?"'' yazmışdır.<ref>{{cite news|title='Mona Lisa to Marge: How the World's Greatest Artworks entered Popular Culture, Prestel, New York|year=2014|author=Francesca Bonazzoli, Michele Robecchi|url=http://www.randomhouse.de/paperback/Mona-Lisa-to-Marge-How-the-World-s-Greatest-Artworks-Entered-Popular-Culture/Francesca-Bonazzoli/e444822.rhd?pub=58500|accessdate=13 fevral 2018|archive-date=2016-05-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20160507102950/http://www.randomhouse.de/paperback/Mona-Lisa-to-Marge-How-the-World-s-Greatest-Artworks-Entered-Popular-Culture/Francesca-Bonazzoli/e444822.rhd?pub=58500|url-status=live}}</ref>

==== Mozaika ====
Kompüter erasının başlaması ''"Mona Liza"''nın çoxsaylı nüsxələrinin yaradılması üçün yeni imkanlar vermişdir. Kompüterin [[ana lövhə]] versiyaları ilə yanaşı<ref name="motherboards"/>, mozaika hazırlama texnikaları da yeni versiyaların işlənməsində tətbiq edilən əsas motivlərdən biridir.<ref name="jellybean"/> Rənglər və ölçüləri avtomatik analiz edərək mozaika yaradan {{Dil-en|Simultaneous Multi-compare Adaptive Rendering Technology (SMART)}} texnologiyasının təbliğ edilməsi üçün<ref name="mosaic soft"/> 2012-ci ildə ''"Mona Liza"''nın təsadüfi yığılmış fotolardan dijital foto mozaika versiyası yaradılmışdır.<ref name="photo mosaic"/>

Kanadalı sənətkar Robert MakKinnon Fransa rəssamı İnvayderin "Rubik's Cubism" effektini təkrarlayaraq kompüter fayllarını yüksək pikselləşdirməklə əldə etdiyi nəticədən 36x48 inç ölçülü "Mona Liza" mozaikası yığmışdır. Oxşar şəkildə mozaikanın yaradılması üçün həm də rəngli Lego kərpiclərindən istifadə edilmişdir.<ref name="Rubik"/> 2011-ci ildə [[Luisvill (Kentukki)|Luisvill]], [[Kentukki]]dəki Frazier Tarix Muzeyində keçirilmiş "Da Vinçi, Dahi" (Da Vinci, The Genius) adlı sərgi [[Lego]] sənətkarı Brayan Kortenin yaratdığı "Mona Liza" ilə diqqət çəkmişdir.<ref name="Lego"/> Brik-art adlandırılan Erik Harşbarger kimi Lego inşaatçıları<ref name="mona THEFT"/> ''"Mona Liza"''nın çoxsaylı replikalarını yaratmışlar.<ref name="Lego2"/><ref name="Lego3"/><ref name="Lego4"/>

2009-cu ildə [[Avstraliya]]nın [[Sidney]] şəhərində keçirilən festival zamanı səkkiz nəfərlik qrup üç saat ərzində 3.604 fincan qəhvədən ''"Mona Liza"'' portretini yığmışdır. Bu zaman mozaika eggekti qəhvəyə süd əlavə edilməsi və ya boş fincana quru qəhvə tökülməsi ilə əldə edilmişdi. Nəticədə əldə edilmiş iş ''"[[Mokkaçino|Mokka]] Liza"'' adlandırılmışdır.<ref name="Mocha Lisa 1"/><ref name="Mocha Lisa 2"/> Çörək tostlarından əsərlər yaratmaqla məşhurlaşmış Moris "Tostmen" Bennet də ''"Mona Liza"''nın mozaik təsvirini yığmışdır. 2010-cu ildə [[Honkonq]]da keçirilənfud-art festivalı zamanı həmin mozaikanın hazırlanması üçün Bennet 6.000 dilim çörək tostundan istifadə etmişdir.<ref name="burnt toast Mona"/>

KİV-də "Mona Liza"nın müxtəlif təsvirlərinin tez-tez işıqlandırılması Leonardonun özünə olan etibarsızlıq və onun ilhamlandırılan intirqası ilə əlaqələndirilir.<ref name="motherboards"/>

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|30em|refs= 
<ref name="Cottage Industry">{{cite news
 | url = https://www.nytimes.com/1989/10/29/arts/what-lies-behind-the-strange-smile-on-the-mona-lisa.html?pagewanted=all&src=pm
 | title = What Lies Behind The Strange Smile On the Mona Lisa
 | first = Sheryl
 | last = WuDunn
 | date = October 29, 1989
 | work = 
 | publisher = nytimes.com
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = March 6, 2016
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160306171418/http://www.nytimes.com/1989/10/29/arts/what-lies-behind-the-strange-smile-on-the-mona-lisa.html?pagewanted=all&src=pm
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Oxford book">
{{cite book
 | last = Peter Hedstrom,
 | first = Peter Bearman
 | title = The Oxford Handbook of Analytical Sociology
 | url = https://books.google.com/books?id=Tqf718wB2CUC&pg=PT407&lpg=PT407&dq=salvador+dali,+mona+lisa#v=onepage&q=salvador%20dali%2C%20mona%20lisa&f=false
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | edition = 
 | year = 2009
 | publisher = Oxford University Press
 | location = USA
 | isbn = 
 9780191615238| oclc = 
 | pages = 
}}
</ref>

<ref name="original Mona">{{cite web
 | url = http://news.msn.com/world/fresh-proof-found-for-the-other-original-mona-lisa
 | title = Fresh proof found for the 'original' Mona Lisa
 | first = uncredited
 | last = staff writer
 | year = 2013
 | work = 
 | publisher = Microsoft
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2013-02-16
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130216103319/http://news.msn.com/world/fresh-proof-found-for-the-other-original-mona-lisa
 | url-status = dead
 }}</ref>

<ref name="earliest">
{{cite web
 | url = http://www.heraldsun.com.au/travel/news/spain-says-it-has-mona-lisa-copy/story-fn32891l-1226260284923
 | title = Spain's Prado Museum claims to have Mona Lisa copy
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.--> 
 | date = February 3, 2012
 | work = perhaps earliest
 | publisher = Herald Sun
 | accessdate =11 fevral 2018
}}
</ref>

<ref name="mona THEFT">{{cite web
 | url = http://www.vanityfair.com/style/features/2009/05/mona-lisa-excerpt200905
 | title = Stealing Mona Lisa
 | first = Dorothy & Thomas
 | last = Hoobler
 | date = May 2009
 | work = excerpt of book
 | publisher = Vanity Fair
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2014-12-27
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141227062628/http://www.vanityfair.com/style/features/2009/05/mona-lisa-excerpt200905
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="NUDE mona 2">{{cite web
 | url = http://www.redorbit.com/news/science/1704905/nude_mona_lisa_to_be_displayed_at_exhibition_in_italy/
 | title = Nude Mona Lisa To Be Displayed At Exhibition In Italy
 | first = uncredited
 | last = staff writer
 | date = June 13, 2009
 | work = 
 | publisher = redOrbit.com
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = December 3, 2021
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20211203194245/https://www.redorbit.com/news/science/1704905/nude_mona_lisa_to_be_displayed_at_exhibition_in_italy/
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="engraving">
{{cite book
 | url = https://books.google.com/?id=fq8IHuJIKmoC&pg=PA94&dq=%22salai%22+da+vinci+mona+lisa#v=onepage&q=%22salai%22%20da%20vinci%20mona%20lisa&f=false
 | title = Leonardo Da Vinci: 1452-1519
 | first = Frank
 | last = Zollner
 | year = 2000 
 | isbn= 3-8228-5979-6
 | work = illus: Raphael visiting Leonardo
 | publisher = Taschen
 | accessdate = 11 fevral 2018
}}
</ref>

<ref name="copyright Stanford">{{cite web
 | url = http://fairuse.stanford.edu/Copyright_and_Fair_Use_Overview/chapter8/8-b.html
 | title = Copyright & Fair Use
 | first = uncredited
 | last = staff writer
 | work = 
 | publisher = Stanford University Libraries (SU LAIR)
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2013-01-15
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130115141923/http://fairuse.stanford.edu/Copyright_and_Fair_Use_Overview/chapter8/8-b.html
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="NIH web">{{cite web
 | url = http://www.nih.gov/catalyst/2008/08.09.01/page01_copyright.html
 | title = Copyrighting Right
 | last = 
 | first = 
 | date = Sep–Oct 2008
 | work = How to avoid copyright violations in scientific presentations and on the Web
 | publisher = The NIH Catalyst
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2013-05-25
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130525012909/http://www.nih.gov/catalyst/2008/08.09.01/page01_copyright.html
 | url-status = dead
 }}</ref>

<ref name="earliest CBS">{{cite web
 | url = http://www.cbsnews.com/8301-202_162-57369682/earliest-mona-lisa-copy-claimed-by-spanish-museum/
 | title = Earliest Mona Lisa claimed by Spanish museum
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | date = February 1, 2012
 | work = 
 | publisher = CBS news
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = February 4, 2012
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120204062923/http://www.cbsnews.com/8301-202_162-57369682/earliest-mona-lisa-copy-claimed-by-spanish-museum
 | url-status = dead
 }}</ref>

<ref name="Prado newest">{{cite web
 | url = http://www.telegraph.co.uk/culture/art/art-news/9096202/Mona-Lisa-Prado-museum-version-on-display.html
 | title = Mona Lisa Prado museum version on display
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | date = February 21, 2012
 | work = oldest Mona Lisa replica
 | publisher = Telegraph Media Group Ltd
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = July 11, 2022
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20220711225905/https://www.telegraph.co.uk/culture/art/art-news/9096202/Mona-Lisa-Prado-museum-version-on-display.html
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="NUDE mona">{{cite web
 | url = http://www.huffingtonpost.com/2009/06/12/nude-mona-lisa-like-paint_n_214964.html
 | title = Nude Mona Lisa-Like Painting Found
 | first = uncredited
 | last = staff writer
 | year = 2011
 | work = 
 | publisher = TheHuffingtonPost.com, Inc.
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2017-09-10
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170910130916/http://www.huffingtonpost.com/2009/06/12/nude-mona-lisa-like-paint_n_214964.html
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Daily News news">{{cite web
 | url = http://www.nydailynews.com/entertainment/music-arts/mona-lisa-nude-work-resembles-leonardo-da-vinci-masterpiece-display-article-1.376754
 | title = Mona Lisa' in the nude?
 | first = uncredited
 | last = staff writer
 | date = June 15, 2009
 | work = Work that resembles Leonardo da Vinci's masterpiece on display
 | publisher = Daily News online
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = June 19, 2018
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20180619040032/http://www.nydailynews.com/entertainment/music-arts/mona-lisa-nude-work-resembles-leonardo-da-vinci-masterpiece-display-article-1.376754
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="male mona">{{cite web
 | url = http://www.abc.net.au/news/2011-02-03/mona-lisa-model-was-male-researchers-say/1928202
 | title = Mona Lisa model was male
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | date = February 3, 2011
 | work = 
 | publisher = ABC news
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2021-10-24
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20211024043107/https://www.abc.net.au/news/2011-02-03/mona-lisa-model-was-male-researchers-say/1928202
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="LdV lost nude">{{cite web
 | url = http://www.upi.com/Odd_News/2009/11/16/UPI-NewsTrack-Quirks-in-the-News/UPI-37491258408800/
 | title = Odd News
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | date = November 16, 2009
 | work = Da Vinci painted nude Mona Lisa
 | publisher = UPI
 | accessdate = March 2013
 | archive-date = September 9, 2018
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20180909185113/https://www.upi.com/Odd_News/2009/11/16/UPI-NewsTrack-Quirks-in-the-News/UPI-37491258408800/
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Joos">{{cite web
 | url = http://www.wga.hu/frames-e.html?%2Fhtml%2Fc%2Fcleve%2Fjoos%2Findex.html
 | title = Joos van Cleve
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | work = artist bio database
 | publisher = Web Gallery of Art
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2021-08-25
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210825103514/https://www.wga.hu/frames-e.html?%2Fhtml%2Fc%2Fcleve%2Fjoos%2Findex.html
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Seekamp LHOOQ">
{{cite web
 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071017044020/http://arthist.binghamton.edu/duchamp/LHOOQ.html
|archivedate=17 October 2007
| title = Unmaking the Museum: Marcel Duchamp's Readymades in Context
 | first = Kristina
 | last = Seekamp
 | year = 2004
 | url= http://arthist.binghamton.edu/duchamp/
 | publisher = Binghamton University Department of Art History
 | accessdate = 11 fevral 2018
}}
</ref>

<ref name="LHOOQ">
{{cite web
 |url         = http://www.artscienceresearchlab.org/articles/panorama.htm
 |title       = Mona Lisa: Who is Hidden Behind the Woman with the Mustache?
 |first       = Marco
 |last        = De Marting
 |year        = 2003
 |work        = LHOOQ
 |publisher   = Art Science Research Laboratory
 |accessdate  = 11 fevral 2018
 |deadurl     = yes
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20080320203734/http://www.artscienceresearchlab.org/articles/panorama.htm
 |archivedate = 2008-03-20
 |df          = 
}}
</ref>

<ref name="Spaces Between">
{{cite book
 | last = Irish
 | first = Sharon
 | title = Suzanne Lacy: Spaces Between
 | url = https://books.google.com/?id=s0fCKMCOdO0C&pg=PA68&lpg=PA68&dq=salvador+dali,+mona+lisa#v=onepage&q=salvador%20dali%2C%20mona%20lisa&f=false
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | edition = 
 | year = 2010
 | publisher = University of Minnesota Press
 | location = Minnesota
 | isbn = 978-0-8166-6095-7
 | oclc = 
 | pages = 67, 68
}}
</ref>

<ref name="Dali Mona">
{{cite web
 |url         = http://www.studiolo.org/Mona/MONA14.htm
 |title       = Mona Lisa Images for a Modern World
 |first       = Robert A.
 |last        = Baron
 |year        = 1973
 |work        = exhibition catalogue
 |publisher   = Museum of Modern Art
 |accessdate  = 11 fevral 2018
 |deadurl     = yes
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20091028014015/http://www.studiolo.org/Mona/MONA14.htm
 |archivedate = 2009-10-28
 |df          = 
}}
</ref>

<ref name="Gupta">{{cite web
 | url = http://www.koer.or.at/cgi-bin/koer/index.pl?id=302&year=2010&cat=&district=&koer=&permanent=&searchstr=Full%20text%20search&artist=189&lang=en
 | title = ''Et tu, Duchamp?''
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | work = installation
 | publisher = Mor Buro
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2016-03-04
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304031909/http://www.koer.or.at/cgi-bin/koer/index.pl?id=302&year=2010&cat=&district=&koer=&permanent=&searchstr=Full%20text%20search&artist=189&lang=en
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Billboard">
{{cite journal
 | last1 = Boehlert
 | first1 = Eric
 | editor-last = 
 | editor-first = 
 |date=4 July 1992
 | title = Top 40 (radio programming) Pioneer Rick Sklar Dies After Surgery
 | journal = Billboard magazine
 | volume = 
 | issue = 
 | page = 76
 | location = Manhattan, New York, USA
 | publisher =
 | issn =
 | oclc = 
 | accessdate =11 fevral 2018
 | url = https://books.google.com/books?id=QRIEAAAAMBAJ&pg=RA1-PA76&lpg=RA1-PA76&dq=salvador+dali,+mona+lisa#v=onepage&q=salvador%20dali%2C%20mona%20lisa&f=false
}}
</ref>

<ref name="Japan Times">{{cite news
 | title = The hair-raising art of Lennie Mace; Lennie Mace Museum
 | first = C.B.
 | last = Liddell
 | url = http://www.japantimes.co.jp/culture/2002/04/03/arts/the-hair-raising-art-of-lennie-mace/#.UU0tx6UjKNE
 | newspaper = [[The Japan Times]]
 | publisher = Times Ltd.
 | location = Tokyo, Japan
 | issn = 0447-5763
 | oclc = 21225620
 | date = April 3, 2002
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = June 25, 2021
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210625130427/https://www.japantimes.co.jp/culture/2002/04/03/arts/the-hair-raising-art-of-lennie-mace/#.UU0tx6UjKNE
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Mona minus Mona">{{cite web
 | url = http://www.artnet.com/magazine/reviews/wong/wong3-4-02.asp
 | title = Back in Five Minutes
 | first = Sherry
 | last = Wong
 | date = January 2002
 | work = Sophie Matisse exhibition preview
 | publisher = art net.com
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2021-04-29
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210429105200/http://www.artnet.com/Magazine/reviews/wong/wong3-4-02.asp
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="betty boop">{{cite web
 | url = https://www.amazon.com/Betty-Boop-Mona-Refrigerator-Magnet/dp/B0013RCUWK
 | title = Mona Lisa with Betty Boop head
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | date = 
 | work = refrigerator magnets
 | publisher = Sunset Key Chains
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2016-03-04
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304135953/http://www.amazon.com/Betty-Boop-Mona-Refrigerator-Magnet/dp/B0013RCUWK
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Lego">
{{cite web
 |url         = http://www.wbko.com/home/headlines/Mona_Lisa_Replica_Being_Built_in_Louisville_128431403.html
 |title       = Mona Lisa Replica Being Built in Louisville
 |author      = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 |date        = Aug 25, 2011
 |work        = 
 |publisher   = Gray Television, Inc.
 |accessdate  = 11 fevral 2018
 |deadurl     = yes
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20110919025139/http://www.wbko.com/home/headlines/Mona_Lisa_Replica_Being_Built_in_Louisville_128431403.html
 |archivedate = 2011-09-19
 |df          = 
}}
</ref>

<ref name="Mona Santa">{{cite web
 | url = http://www.zazzle.com/mona+lisa+gifts
 | title = Mona Lisa with Santa cap
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | date = 
 | work = t-shirts
 | publisher = dazzle
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2020-10-30
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20201030161510/https://www.zazzle.com/mona+lisa+gifts
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Moona Lisa">{{cite web
 | url = http://metro.co.uk/2007/11/26/the-art-cow-lection-worth-3million-576538/
 | title = The art cow-lection worth L3million
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | date = November 26, 2007
 | work = Mona Lisa as a Cow
 | publisher = Associated Newspapers Ltd.
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = May 4, 2022
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20220504085206/https://metro.co.uk/2007/11/26/the-art-cow-lection-worth-3million-576538/
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Mona of Jewels">{{cite web
 | url = http://theourworld.com/mona-lisa-made-of-100000-carats-of-jewelry/
 | title = Mona Lisa made of 100,000 carats of jewelry
 | first = uncredited
 | last = staff writer
 | date = March 2009
 | work = Mona Lisa on display at Chinese Shopping Center
 | publisher = Our World
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2011-10-15
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20111015054449/http://theourworld.com/mona-lisa-made-of-100000-carats-of-jewelry/
 | url-status = dead
 }}</ref>

<ref name="jellybean">{{cite web
 | url = http://jellybellypress.com/?cat=16
 | title = Masterpieces of Jelly Belly Art on Display at COSI
 | first = 
 | last = 
 | date = July 24, 2012
 | work = Jelly bean replica of Mona Lisa
 | publisher = Jelly Belly
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = September 19, 2013
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130919013709/http://jellybellypress.com/?cat=16
 | url-status = dead
 }}</ref>

<ref name="seaweed">{{cite web|url=http://www.news-journalonline.com/breakingnews/2011/12/spruce-creek-high-student-recreates-famous-painting-on-beach.html |title=High School students re-create famous painting on beach |first=Chris |last=Graham |date=December 20, 2011 |work=Seaweed replica of Mona Lisa |publisher= |accessdate=11 fevral 2018 }}{{dead link|date=June 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}
</ref>

<ref name="motherboards">{{cite web
 | url = http://www.gizmowatch.com/entry/circuitry-mona-lisa-art-carved-out-from-motherboards/
 | title = Circuitry Mona Lisa sketch carved out from motherboards
 | first = Guarav
 | last = Sood
 | date = January 23, 2010
 | work = Mona Lisa replica
 | publisher = Gizmowatch
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = April 11, 2013
 | archive-url = https://archive.today/20130411003635/http://www.gizmowatch.com/entry/circuitry-mona-lisa-art-carved-out-from-motherboards/
 | url-status = dead
 }}</ref>

<ref name="mosaic soft">{{cite web
 | url = http://www.picturemosaics.com/tech/
 | title = Mosaic Technology
 | first = 
 | last = 
 | date = 2001–2013
 | work = Mona Lisa photo mosaic
 | publisher = Picture Mosaics LLC.
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2022-07-18
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20220718011103/https://www.picturemosaics.com/tech/
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="photo mosaic">{{cite web
 | url = http://www.jerrysartarama.com/promotions/jerrys-catalog-73b.html
 | title = Catalog Cover
 | first = 
 | last = 
 | year = 2012
 | work = Mona Lisa photo mosaic
 | publisher = Jerry's Artarama
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2016-03-04
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304185647/http://www.jerrysartarama.com/promotions/jerrys-catalog-73b.html
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Rubik">{{cite web
 | url = http://www.womansday.com/life/8-rubiks-cube-artworks-98006
 | title = 8 Rubik's Cube Artworks
 | first = Brynn
 | last = Mannino
 | work = Mona Lisa replica
 | publisher = Hearst Communications, Inc.
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2023-07-29
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20230729082516/https://www.womansday.com/life/a1006/8-rubiks-cube-artworks-98006/
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Lego2">
{{cite web
 |url         = http://www.brickshow.com/moc-lego-mona-lisa-mosiac
 |title       = MOC: LEGO Mona Lisa Mosaic
 |first       = Jason
 |last        = Forthofer
 |date        = January 28, 2011
 |work        = 
 |publisher   = The Brick Show
 |accessdate  = 11 fevral 2018
 |deadurl     = yes
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20120512152801/http://www.brickshow.com/moc-lego-mona-lisa-mosiac
 |archivedate = May 12, 2012
 |df          = 
}}
</ref>

<ref name="Lego3">{{cite web
 | url = http://mocpages.com/moc.php/65511
 | title = uncredited
 | author = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
 | date = January 28, 2011
 | work = 
 | publisher = MOCpages; Sean Kenney Design Inc
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = October 27, 2015
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151027151543/http://www.mocpages.com/moc.php/65511
 | url-status = dead
 }}</ref>

<ref name="Lego4">{{cite web
 | url = http://www.ericharshbarger.org/cgi-bin/photo.cgi?mona_lego_0.jpg+lego%2Fimages%2Fmona_lego
 | title = Freeze frame.
 | first = Eric
 | last = Harshbarger
 | work = 
 | publisher = MOCpages; Sean Kenney Design Inc
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = 2021-06-13
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210613060437/http://www.ericharshbarger.org/cgi-bin/photo.cgi?mona_lego_0.jpg+lego%2Fimages%2Fmona_lego
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="Mocha Lisa 1">{{cite web
 | url = http://spectralight.com/myblog/2011/09/22/up-all-night-3604-cups-of-coffee-voila-the-monalisa/
 | title = Up all night - 3,604 cups of coffee - voila - the Mona Lisa!
 | author = maderemark
 | date = September 22, 2011
 | work = 
 | publisher = The SpectraLight Photography Blog
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = April 26, 2012
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120426125617/http://spectralight.com/myblog/2011/09/22/up-all-night-3604-cups-of-coffee-voila-the-monalisa/
 | url-status = dead
 }}</ref>

<ref name="Mocha Lisa 2">{{cite web
 | url = http://www.odditycentral.com/videos/mona-lisa-painted-in-coffee.html
 | title = Mona Lisa Painted in Coffee
 | author = Spooky
 | date = August 6, 2009
 | work = 
 | publisher = Oddity Central
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = November 30, 2021
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20211130003300/https://www.odditycentral.com/videos/mona-lisa-painted-in-coffee.html
 | url-status = live
 }}</ref>

<ref name="burnt toast Mona">{{cite web
 | url = http://www.odditycentral.com/pics/mona-lisa-mosaic-made-of-burnt-toast.html
 | title = Mona Lisa mosaic made of burnt toast
 | author = Spooky
 | date = August 5, 2010
 | work = 
 | publisher = Oddity Central
 | accessdate = 11 fevral 2018
 | archive-date = November 29, 2021
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20211129235927/https://www.odditycentral.com/pics/mona-lisa-mosaic-made-of-burnt-toast.html
 | url-status = live
 }}</ref>

}}

== Həmçinin bax ==
* [[Leonardo da Vinçinin mədəni təsirləri]]
* [[Salai]]
{{Mona Liza}}
{{Leonardo da Vinçi}}
{{İncəsənətdə appropriasiya}}

[[Kateqoriya:Mona Liza]]
[[Kateqoriya:Replika siyahıları]]