Müəssisənin inkişaf stategiyası

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Strategiya idarəetmənin və planlaşdırmanın alt sistemidir. Strategiya təşkilatın məqsədlərinin formalaşdırılmasını, onun həyata keçirilməsini, təşkilatın artımı-nı, inkişafını təmin edir və iqtisadi cəhətdən möhkəmləndirilməsinə yönəlir. Strateji planlar müəssisənin ümumi strateqiyasının, onun fəaliyyət is-tiqamətlərinin, perspektiv inkişafının müəyyənləşdirilməsindən ibarətdir. Strateji planlar yeni və mütərəqqi məhsulların istehsalını, müəssisənin rəqabət qabi-liyyətinin möhkəmləndirilməsini nəzərdə tutur. Onun əsas vəzifəsi ətraf mühitdəki dəyişikliyə reaksiya üçün lazımi informasiya və dəyişikliyin təminatın-dan ibarətdir. Strateji planlaşdırma prosesi strategiyanın mərhələləri ilə müəyyən olunur və aşağıdakılardan ibarətdir:

  1. Təşkilatin missiyası. (Təşkilatin missiyası-ali, baş məqsəddir. Yəni nə is-tehsal etmək, hansı fəaliyyətlə məşqul olmaq lazım gəldiyini müəyyənləş-dirir.)
  2. Təşkilatin məqsədi. (Ali məqsədə nail olmaq üçün hansı işləri görmək lazım olduğunu müəyyən edir.)[1]
  3. Ətraf mühitin təhlili. (Xarici təsir amillərini müəyyən etmək, riskləri hesablamaq, rəqibləri öyrənmək, təbii fəlakətlərdən qorunmaq, infilyasi-yanı nəzərə almaq və s.)
  4. Alternativlərin təhlili. (Məqsədə nail olmaq üçün alternativ yolları, va-riantları axtarır, tapır və araşdırır.)
  5. Strategiyanın qiymətləndirilməsi. (Həmin yolları saf-çürük etmək və onları qiymətləndirmək.)
  6. Strategiyanın seçilməsi. (Saf-çürük etdikdən sonra ən yaxşı və optimal variantın seçilməsi.)

Müasir təşkilatlarda strateji planlar sistemi 4 qrup planlardan ibarətdir:

  1. Müəssisənin fəaliyyət istiqamətləri planı.
  2. Əsas texniki-təşkilati inkişaf planı.
  3. Cari və taktiki fəaliyyət planı.
  4. Məqsədli proqram və layihələr. (İstehsal xərclərinin azaldılması, ener-jiyə qənaət edilməsi, səmərələşdirici təkliflər planı, keyfiyyətin yaxşılaşdı-rılmasına dair tədbirlər planı.)

Əsas fəaliyyət istiqamətləri planı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsas fəaliyyət istiqamətləri planı strateji planlar sistemində aparıcı rola malikdir. Çünki o, təşkilatin əsas təyinatını, onun məqsəd və vəzifələrini xarak-terizə edir. Bu plan qalan bütün planlar üçün oriyentirdir.[2] Texniki planlar fəaliyyətin həyata keçirilməsinin texniki tərəflərini özündə cəmləşdirir. Texniki planlar strateji məqsədlərə görə yeni texnika və texnolo-giyanın tətbiqini özündə cəmləşdirir. Təşkilati inkişaf planı əsas fəaliyyət istiqamətləri üçün yeni mövqelərə çıxış yollarını göstərən tədbirləri müəyyən edir. Bu planlar strateji planların real-laşdırılması aləti kimi çıxış edir. Təşkilati inkişaf planının əsas məqsədi stra-tegiyaların həyata keçirilməsi üçün bütün təşkilati məsələləri özündə əks et-dirir.[3] Cari və taktiki fəaliyyət istiqamətləri planı isə cari fəaliyyət dövründə əhəmiyyətli dəyişikliklərin keçirilməsi zərurəti ilə bağlıdır. Strateji idarəetmənin və planlaşdırmanın əsas alt sistemlərindən biri marker-tinq strategiyasıdır. Marketinq strategiyası gələcək dövrdə müəssisənin rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi üçün marketinq tədqiqatlarının həyata keçirilməsini nəzərdə tutur, müəssisənin strateji məqsədlərə nail olması üçün marketinq sahəsində proqnozların verilməsini, gələcək dövr üçün istehsalın və əmtəələrin təkmilləşdirilməsini, istehsal olunacaq yeni və mütərəqqi məh-sulların layihələrinin işlənib hazırlanmasını əhatə edir.[4] Marketinq strategiyasının tərkibinə daxil olan komponentlərindən biri də ba-zarın strateji seqmentləşdirilməsidir. Bazarın seqmentləri üzrə bölüşdü-rülməsi satışın intensivləşdirilməsi və satış fəaliyyətində yüksək səmərəliliyin əldə olunması üçün olduqca əhəmiyyətlidir. Strateji planların tərtib edilib həyata keçirilməsi strateji nəzarətin yerinə yeti-rilməsini tələb edir. Çünki nəzarət müəyyən olunmuş strategiyanın, onun mərhələlərinin, taktikanın və bütün proseslərin lazımi səviyyədə həyata keçi-rilməsini təmin edən mexanizimdir. Strategiyanın reallaşdırılmasına nəzarət etmək üçün təşkilat rəhbərləri zəruri strateji dəyişiklikləri müəyyən etməli və həyata keçirməli, plan, proqram və layihələrin icra edilməsini idarə etməlidir. Strateji planlaşdırmanın həyata keçirilməsində proqnozlaşdırmanın da rolunu qeyd etmək vacibdir. Proqnozlaşdırma strategiyanın müəyyən edilməsi və re-allaşdırılması üçün tətbiq edilən funksiyalardan biridir. Proqnozlaşdırma təş-kilatın zəif və güclü tərəflərinin tədqiqi yolu ilə məqsədlərin müəyyən olun-masına köməklik göstərir. Proqnozlaşdırma müəssisənin gələcək perspektiv-lərinə xidmət edir. Müəssisə səviyyəsində proqnozlaşdırma xarici mühitin gələcək göstəriciləri haqqında məlumatların verilməsi ilə əlaqədardır. Xarici mühitin göstəriciləri haqqında proqnozlar plan və sonrakı proqnozlar üçün iqtisadi hesablamalardan ötrü başlanğıcdır. Yəni, proqnozlar strateji planların tərtib edilməsi üçün istifadə olunan elementlər və ünsürlərdir. Müəssisə çər-çivəsində proqnozlara aşağıdakılar aiddir:[5]

  1. Regionun iqtisadi vəziyyətinin priqnozu.
  2. Ayrı-ayrı rəqib müəssisələr haqqında proqnozlar.
  3. Firma tərəfindən istehsal edilib satılan məhsula olan təlabatın proqnozu (sorğular əsasında.)
  4. İnvestisiyalar haqqında proqnoz.
  5. Texnoloji proqnoz.
  6. Bazar konyukturasının proqnozu.
  7. Əmtəə bazarında yeni təlabatların proqnozu.

Regionun iqtisadi vəziyyətinin proqnozu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Regionun iqtisadi vəziyyətinin proqnozu dedikdə, firmanın fəaliyyət göstərdiyi ərazidə iqtisadiyyatın gələcək vəziyyəti haqqında proqnozlar başa düşü-lür. Ayrı-ayrı rəqib müəssisələrin proqnozu dedikdə, isə rəqiblərin gələcək inkişafı, onların bazara çıxaracaq məhsullarının həcmi, keyfiyyəti, gələcək[6] perspek-tivləri barədə proqnozlar başa düşülür. Satılacaq məhsula olan təlabatın proqnozu oladuqca vacib məsələdir. Çünki bu gələcəkdə məhsulun bazarda satışının intensivliyinin nə dərəcədə olacağı-nı planlaşdırmaq üçün əsas meyardır.[7] Bu cür proqnozlar içərisində investisiyalar proqnozu da mühüm yer tutur. Çünki fəaliyyət göstərdiyi sahədə müəssisənin gələcək investisiyaların həyata keçirilməsi haqqında informasiyalara malik olması daha məqsədəuyğun olar. Texnoloji proqnoz müəssisənin istifadə etdiyi və gələcəkdə istifadə edəcəyi texnoloji avadanlıqlar, vasitələr və üsullar haqqında, onların kəşfi ilə müəyyən məlumatlar verir.[8] Bazar konyukturasının proqnozu bazarların seçilməsi ilə əlaqədar olub, satışı-nın intensivliyinə təsir edən amillərdən biridir. Yeni təlabatlar proqnozu yeni elmi axtarışlar, innovasiya tədqiqatları və mütərəqqi məhsulların gələcək istehsalı ilə bağlıdır. Çünki müəssisə hələ alı-cılarda heç bir təsəvvür olmayan, lakin istehsalı nəzərdə tutulan mütərəqqi və yeni məhsullara təlabatı müəyyən etməli, sonra isə həmin məhsulların isteh-salını həyata keçirlməlidir. Çünki yeni təlabat proqnozu müəssisəni istehsal ediləcək yeni və mütərəqqi məhsulun bazarda yüksək səviyyədə satılacağına əmin edir.[9]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2016-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-10-07.
  2. ↑ Drucker, Peter The Age of Discontinuity, Heinemann, London, 1969 (also Harper and Row, New York, 1968)
  3. ↑ Handy, Charles The Age of Unreason, Hutchinson, London, 1989.
  4. ↑ Markides, Constantinos "A dynamic view of strategy" Sloan Management Review, vol 40, spring 1999, pp55–63.
  5. ↑ Kearney, A. T. Total Quality Management: A business process perspective, Kearney Pree Inc, 1992.
  6. ↑ Gronroos, C. "From marketing mix to relationship marketing: towards a paradigm shift in marketing", Management Decision, Vol. 32, No. 2, pp 4–32, 1994.
  7. ↑ Мескон М. и др. Основы менеджмента. — М.: Дело, 2000. — 704 с.
  8. ↑ Акофф Р. О целеустремлённых системах. — М.: Сов. радио, 1974. — 274 с.
  9. ↑ Писаренко Н. Л., Длигач А. А. Стратегическое управление, 2008.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Müəssisənin_inkişaf_stategiyası&oldid=7693528"