Norveç iqtisadiyyatı üçün mənbəyə bax


{{Ölkə iqtisadiyyatı
 |ölkə                = Norveç
 |şəkil               = 
 |şəklin ölçüsü       = 
 |şəklin izahı        = 
 |valyuta             = 
 |sabit məzənnə       = 
 |büdcə ili           = 
 |təşkilatlar         = 
 |ölkə qrupu          = 
 |ÜDM                 = 
 |ÜDM sıralaması      = 
 |adambaşına          = 
 |adambaşına sıralama = 
 |sektorlar           = 
 |komponentlər        = 
 |inflyasiya          = 
 |bank faizi          = 
 |yoxsulluq           = 
 |cini                = 
 |iii                 = 
 |işçi                = 
 |məşğulluq           = 
 |işsizlik            = 
 |aylıq gəlir         = 
 |aylıq mənfəət       = 
 |biznes indeksi      = 
 |ixrac               = 
 |ixrac məhsulları    = 
 |ixrac tərəfdaşları  = 
 |idxal               = 
 |idxal məhsulları    = 
 |idxal tərəfdaşları  = 
 |BXİ                 = 
 |cari hesab          = 
 |xarici borc         = 
 |investisiya mövqeyi = 
 |ictimai borc        = 
 |büdcə balansı       = 
 |gəlirlər            = 
 |xərclər             = 
 |iqtisadi yardım     = 
 |kredit sıralaması   = 
 |xarici ehtiyatlar   = 
 |mənbə               = 
}}

'''Norveç iqtisadiyyatı''' strateji sahələrdə dövlət mülkiyyətinə malik inkişaf etmiş [[qarışıq iqtisadiyyat]]dır. Qlobal biznes sikllarına həssas olmasına baxmayaraq, Norveç iqtisadiyyatı [[sənaye dövrü]]nün başlanğıcından etibarən möhkəm böyümə göstərmişdir. Ölkənin digər [[Avropa]] ölkələri ilə müqayisədə çox yüksək həyat səviyyəsi və güclü inteqrasiya edilmiş bir təminat sistemi var. [[Norveç]]in müasir istehsal və rifah sistemi təbii ehtiyatların, xüsusilə də [[Şimal dənizi]] neftinin istismarı nəticəsində yaranan maliyyə ehtiyatına güvənir.<ref>[http://home.bi.no/a0310125/Bjornland_SJPE_1998.pdf The economic effects of north sea oil on the manufacturing sector] {{Wayback|url=http://home.bi.no/a0310125/Bjornland_SJPE_1998.pdf |date=20140202120734 }} {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140202120734/http://home.bi.no/a0310125/Bjornland_SJPE_1998.pdf |date=2 February 2014 }} Hilde Christiane Bjørnland</ref><ref>[http://www.offshorecenter.dk/filer/files/Project/Internationalisering/OCD%20report%20(Norway).pdf Overview of the Norwegian oil and gas sector] {{Wayback|url=http://www.offshorecenter.dk/filer/files/Project/Internationalisering/OCD%20report%20(Norway).pdf |date=20130523015624 }} {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130523015624/http://www.offshorecenter.dk/filer/files/Project/Internationalisering/OCD%20report%20(Norway).pdf |date=23 May 2013 }} Embassy of Denmark, Oslo</ref><ref>{{cite web |url=http://www.sv.uio.no/tik/forskning/publikasjoner/tik-artikkelserie/Ryggvik.pdf |title=Archived copy |accessdate=2012-12-28 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130620044025/http://www.sv.uio.no/tik/forskning/publikasjoner/tik-artikkelserie/Ryggvik.pdf |archivedate=20 June 2013 |df=dmy-all }}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=jZIOAAAAQAAJ&pg=PA221 The Oil Industry and Government Strategy in the North Sea] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161229064211/https://books.google.com/books?id=jZIOAAAAQAAJ&pg=PA221 |date=2016-12-29 }} Øystein Noreng</ref><ref name="the-economist">{{cite news|url=https://www.economist.com/news/special-report/21570842-oil-makes-norway-different-rest-region-only-up-point-rich|title=The rich cousin|date=1 February 2013|newspaper=The Economist|accessdate=1 February 2013|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130201053858/http://www.economist.com/news/special-report/21570842-oil-makes-norway-different-rest-region-only-up-point-rich|archivedate=1 February 2013|df=dmy-all}}</ref> [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın 2016-cı il məlumatlarına görə, Norveç [[Lüksemburq]] (kiçik dövlət) və [[İsveçrə]] ilə birlikdə dünyada adambaşına ÜDM 70.000 ABŞ dollarından yuxarı olan (kiçik ada dövlətləri və mikrodövlətləri çıxmaqla) yeganə üç ölkədir.<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/snaama/selbasicFast.asp|title=United Nations Statistics Division - National Accounts|website=unstats.un.org|accessdate=30 April 2018|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160205025204/http://unstats.un.org/unsd/snaama/selbasicFast.asp|archivedate=5 February 2016|df=dmy-all}}</ref>

== İqtisadiyyatda dövlət sahibkarlığının rolu ==
Norveç dövləti təbii ehtiyatlarda və strateji neft sektoru (Equinor), su elektrik enerjisi istehsalı (Statkraft), alüminium istehsalı (Norsk Hydro), ən böyük Norveç bankı (DNB) və telekommunikasiya provayderi (Telenor) kimi strateji və cəmləşmiş sənaye sahələrində mülkiyyət mövqelərini qoruyur. . Hökumət Oslo birjasında açıq siyahıya alınmış şirkətlərin ümumi dəyərinin təxminən 35% -nə nəzarət edir, onun ən böyük yeddi şirkətinin beşi qismən dövlətə məxsusdur. Siyahıya alınmayan şirkətlər daxil olduqda, dövlətin sahiblikdə daha çox payı var (əsasən neft lisenziyası sahibliyindən). Norveçin dövlət müəssisələri kənd təsərrüfatına aid olmayan məşğulluğun 9,6% -ni təşkil edir, azsaylı dövlət mülkiyyət payına sahib şirkətlər daxil olduqda, demək olar ki, 13% -ə yüksəlir, ki bu rəqəm OECD ölkələri arasında ən yüksəkdir.<ref>{{cite web|url= https://www.oecd.org/industry/ind/Item_6_3_OECD_Korin_Kane.pdf|title= The Size and Sectoral Distribution of State-Owned Enterprises|author= Korin Kane|date= September 17, 2018|website= OECD.ORG|publisher= |access-date= October 3, 2019|quote= |archive-date= May 26, 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220526192458/https://www.oecd.org/industry/ind/Item_6_3_OECD_Korin_Kane.pdf|url-status= live}}</ref> İstər dövlət, istərsə də siyahıya alınmayan firmalar, bazarda idarə olunan və yüksək liberallaşdırılmış bazar iqtisadiyyatı şəraitində fəaliyyət göstərirlər. Norveçin açıq bazar iqtisadiyyatında dövlətə nisbətən yüksək dərəcələrin birləşməsi dövlət kapitalizmin bir forması kimi təsvir edilmişdir.<ref>{{cite web|url= https://www.oecd.org/regreform/sectors/15360734.pdf|title= Norway - Marketisation of Government Services State-Owned Enterprises|author= |date= 2003|website= OECD.ORG|publisher= |access-date= October 3, 2019|quote= |archive-date= August 18, 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220818053144/https://www.oecd.org/regreform/sectors/15360734.pdf|url-status= live}}</ref>

== İqtisadi göstəricilər ==
Aşağıdakı cədvəl 1980-2017-ci illərdəki əsas iqtisadi göstəriciləri verir. 2%-in altındakı inflyasiya rəqəmləri yaşıl rənglə verilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=9&pr.y=8&sy=1980&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=142&s=NGDP_RPCH,PPPGDP,PPPPC,PCPIPCH,LUR,GGXWDG_NGDP&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org|language=en-US|access-date=2018-09-15|archive-date=2019-02-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208190023/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=9&pr.y=8&sy=1980&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=142&s=NGDP_RPCH,PPPGDP,PPPPC,PCPIPCH,LUR,GGXWDG_NGDP&grp=0&a=|url-status=live}}</ref>
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
!İl
!ÜDM<br /><small>(AQP milrd. $ ilə)</small>
!Adambaşına düşən ÜDM<br /><small href="Paris">(AQP $ ilə)</small>
!ÜDM artımı<br /><small>(real)</small>
!İnflyasiya dərəcəsi<br /><small>(faizlə)</small>
!İşsizlik <br /><small>(faizlə)</small>
!Hökumət borcu<br /><small>(ÜDM içərisindəki nisbəti (%))</small>
|-
|1980
|61.3
|14,968
|{{Artış}}4.5 %
|{{ArtımMənfi}}10.9 %
|1.7 %
|46.7 %
|-
|1981
|{{Artış}}68.0
|{{Artış}}16,568
|{{Artış}}1.6 %
|{{ArtımMənfi}}13.6 %
|{{ArtımMənfi}}2.0 %
|{{AzalmaMüsbət}}42.5 %
|-
|1982
|{{Artış}}72.4
|{{Artış}}17,571
|{{Artış}}0.2 %
|{{ArtımMənfi}}11.3 %
|{{ArtımMənfi}}2.6 %
|{{AzalmaMüsbət}}37.7 %
|-
|1983
|{{Artış}}78.3
|{{Artış}}18,936
|{{Artış}}4.0 %
|{{ArtımMənfi}}8.5 %
|{{ArtımMənfi}}3.4 %
|{{AzalmaMüsbət}}34.7 %
|-
|1984
|{{Artış}}86.0
|{{Artış}}20,737
|{{Artış}}6.1 %
|{{ArtımMənfi}}6.2 %
|{{AzalmaMüsbət}}3.1 %
|{{AzalmaMüsbət}}34.5 %
|-
|1985
|{{Artış}}93.7
|{{Artış}}22,517
|{{Artış}}5.6 %
|{{ArtımMənfi}}5.7 %
|{{AzalmaMüsbət}}2.6 %
|{{ArtımMənfi}}36.2 %
|-
|1986
|{{Artış}}99.4
|{{Artış}}23,814
|{{Artış}}4.0 %
|{{ArtımMənfi}}7.2 %
|{{AzalmaMüsbət}}2.0 %
|{{ArtımMənfi}}45.1 %
|-
|1987
|{{Artış}}103.7
|{{Artış}}24,707
|{{Artış}}1.8 %
|{{ArtımMənfi}}8.7 %
|{{ArtımMənfi}}2.1 %
|{{AzalmaMüsbət}}37.7 %
|-
|1988
|{{Artış}}107.1
|{{Artış}}25,370
|{{Decrease}}−0.3 %
|{{ArtımMənfi}}6.7 %
|{{ArtımMənfi}}3.1 %
|{{AzalmaMüsbət}}31.8 %
|-
|1989
|{{Artış}}112.4
|{{Artış}}26,552
|{{Artış}}1.0 %
|{{ArtımMənfi}}4.5 %
|{{ArtımMənfi}}4.9 %
|{{AzalmaMüsbət}}31.7 %
|-
|1990
|{{Artış}}118.8
|{{Artış}}27,956
|{{Artış}}1.9 %
|{{ArtımMənfi}}4.1 %
|{{ArtımMənfi}}5.2 %
|{{AzalmaMüsbət}}28.4 %
|-
|1991
|{{Artış}}126.6
|{{Artış}}29,610
|{{Artış}}3.1 %
|{{ArtımMənfi}}3.4 %
|{{ArtımMənfi}}5.5 %
|{{ArtımMənfi}}38.4 %
|-
|1992
|{{Artış}}134.1
|{{Artış}}31,183
|{{Artış}}3.6 %
|{{ArtımMənfi}}2.3 %
|{{ArtımMənfi}}5.9 %
|{{ArtımMənfi}}44.1 %
|-
|1993
|{{Artış}}141.2
|{{Artış}}32,639
|{{Artış}}2.8 %
|{{ArtımMənfi}}2.3 %
|{{Steady}}5.9 %
|{{ArtımMənfi}}52.6 %
|-
|1994
|{{Artış}}151.5
|{{Artış}}34,829
|{{Artış}}5.1 %
|{{Artış}}1.4 %
|{{AzalmaMüsbət}}5.4 %
|{{AzalmaMüsbət}}49.6 %
|-
|1995
|{{Artış}}161.0
|{{Artış}}36,850
|{{Artış}}4.2 %
|{{ArtımMənfi}}2.5 %
|{{AzalmaMüsbət}}4.9 %
|{{AzalmaMüsbət}}32.1 %
|-
|1996
|{{Artış}}172.2
|{{Artış}}39,205
|{{Artış}}5.0 %
|{{Artış}}1.3 %
|{{AzalmaMüsbət}}4.8 %
|{{AzalmaMüsbət}}27.8 %
|-
|1997
|{{Artış}}184.4
|{{Artış}}41,788
|{{Artış}}5.3 %
|{{ArtımMənfi}}2.6 %
|{{AzalmaMüsbət}}4.0 %
|{{AzalmaMüsbət}}25.2 %
|-
|1998
|{{Artış}}191.3
|{{Artış}}43,084
|{{Artış}}2.6 %
|{{ArtımMənfi}}2.5 %
|{{AzalmaMüsbət}}3.2 %
|{{AzalmaMüsbət}}22.9 %
|-
|1999
|{{Artış}}198.2
|{{Artış}}44,297
|{{Artış}}2.0 %
|{{ArtımMənfi}}2.4 %
|{{Steady}}3.2 %
|{{ArtımMənfi}}24.3 %
|-
|2000
|{{Artış}}209.2
|{{Artış}}46,471
|{{Artış}}3.2 %
|{{ArtımMənfi}}3.1 %
|{{ArtımMənfi}}3.4 %
|{{ArtımMənfi}}28.1 %
|-
|2001
|{{Artış}}218.3
|{{Artış}}48,322
|{{Artış}}2.1 %
|{{ArtımMənfi}}3.0 %
|{{ArtımMənfi}}3.5 %
|{{AzalmaMüsbət}}26.7 %
|-
|2002
|{{Artış}}224.9
|{{Artış}}49,464
|{{Artış}}1.4 %
|{{Artış}}1.3 %
|{{ArtımMənfi}}3.9 %
|{{ArtımMənfi}}33.5 %
|-
|2003
|{{Artış}}231.5
|{{Artış}}50,629
|{{Artış}}0.9 %
|{{ArtımMənfi}}2.5 %
|{{ArtımMənfi}}4.5 %
|{{ArtımMənfi}}42.7 %
|-
|2004
|{{Artış}}247.3
|{{Artış}}53,771
|{{Artış}}4.0 %
|{{Artış}}0.4 %
|{{Steady}}4.5 %
|{{ArtımMənfi}}43.5 %
|-
|2005
|{{Artış}}262.0
|{{Artış}}56,558
|{{Artış}}2.6 %
|{{Artış}}1.5 %
|{{ArtımMənfi}}4.6 %
|{{AzalmaMüsbət}}42.0 %
|-
|2006
|{{Artış}}276.5
|{{Artış}}59,180
|{{Artış}}2.4 %
|{{ArtımMənfi}}2.3 %
|{{AzalmaMüsbət}}3.4 %
|{{ArtımMənfi}}53.3 %
|-
|2007
|{{Artış}}292.3
|{{Artış}}61,909
|{{Artış}}3.0 %
|{{Artış}}0.7 %
|{{AzalmaMüsbət}}2.5 %
|{{AzalmaMüsbət}}49.2 %
|-
|2008
|{{Artış}}299.5
|{{Artış}}62,560
|{{Artış}}0.5 %
|{{Artış}}0.5 %
|{{ArtımMənfi}}2.6 %
|{{AzalmaMüsbət}}47.2 %
|-
|2009
|{{Decrease}}296.6
|{{Decrease}}61,257
|{{Decrease}}−1.7 %
|{{ArtımMənfi}}2.2 %
|{{ArtımMənfi}}3.2 %
|{{AzalmaMüsbət}}41.9 %
|-
|2010
|{{Artış}}302.3
|{{Artış}}61,602
|{{Artış}}0.7 %
|{{ArtımMənfi}}2.4 %
|{{ArtımMənfi}}3.6 %
|{{ArtımMənfi}}42.3 %
|-
|2011
|{{Artış}}311.6
|{{Artış}}62,656
|{{Artış}}1.0 %
|{{Artış}}1.3 %
|{{AzalmaMüsbət}}3.3 %
|{{AzalmaMüsbət}}28.8 %
|-
|2012
|{{Artış}}326.0
|{{Artış}}64,700
|{{Artış}}2.7 %
|{{Artış}}1.7 %
|{{AzalmaMüsbət}}3.2 %
|{{ArtımMənfi}}30.2 %
|-
|2013
|{{Artış}}334.6
|{{Artış}}65,673
|{{Artış}}1.0 %
|{{ArtımMənfi}}2.1 %
|{{ArtımMənfi}}3.5 %
|{{ArtımMənfi}}30.4 %
|-
|2014
|{{Artış}}347.4
|{{Artış}}67,377
|{{Artış}}2.0 %
|{{Artış}}2.0 %
|{{Steady}}3.5 %
|{{AzalmaMüsbət}}28.8 %
|-
|2015
|{{Artış}}358.1
|{{Artış}}68,796
|{{Artış}}2.0 %
|{{ArtımMənfi}}2.2 %
|{{ArtımMənfi}}4.4 %
|{{ArtımMənfi}}33.1 %
|-
|2016
|{{Artış}}366.6
|{{Artış}}69,807
|{{Artış}}1.1 %
|{{ArtımMənfi}}3.6 %
|{{ArtımMənfi}}4.8 %
|{{ArtımMənfi}}36.7 %
|-
|2017
|{{Artış}}380.0
|{{Artış}}71,831
|{{Artış}}1.8 %
|{{Artış}}1.9 %
|{{AzalmaMüsbət}}4.2 %
|{{Steady}}36.7 %
|}


== İqtisadi struktur və davamlı inkişaf ==
Norveçin neft ixrac edən bir ölkə olaraq ortaya çıxmağı Norveç iqtisadi siyasəti baxımından bir sıra problemləri gündəmə gətirmişdir. Norveçin insan kapitalı investisiyalarının böyük hissəsinin neftlə əlaqəli iş sahələrində cəmləşdiyinə dair narahatçılıqlar yaranmaqdadır. Kritiklər Norveçin iqtisadi quruluşunun hər tərəfli işçiyə ehtiyac duymayan təbi mənbələrə bağlı olduğunu, iqtisadi artımın bu təbii sərvətlər üçün tələb və qiymətlə dalğalanmalarına qarşı olduqca müdafiəsiz qaldığına diqqət çəkir. Norveç Dövlət Pensiya Fondu neft gəlirlərindən asıllılığa qarşı qorunma yaratmaq üçün yaradılan səylərdən sadəcə biridir.

1970-ci illərdən bəri neftin parlamasıyla birlikdə İsveç və əsas da Finlandiya kimi digər Skandinaviya ölkələrinin əksinə, özəl sektorda yeni sənayelərin inkişaf etdirilməsinə və təşviqinin yaradılmasına dəstək olmaq üçün çox az hökumət dəstəyi edilmişdir. Ancaq, son on il beynəlxalq rəqabət edə biləcək yeni əsaslı sənayelərin yaranmasının təşviqi üçün ölkə ve yerli idarə səviyyələrində bəzi təşviqlər nəzərə çarpır. Üstün texnoloji sənayeyə əlavə olaraq, gələcəkdə məşğullar mənbəi olaraq xırda bizneslərin böyüməsini təşviq etməyə yönələn bir maraq da var. 2006-cı ildə Norveç hökuməti iş böyüməsini asanlaşdırmaq üçün doqquz "mütəxəssislik mərkəzi" qurmuşdur. Daha sonra iyun 2007-də hökumət Norveçdəki xərçəng araşdırmalarının 80%-nin Osloya yaxın yerlərdə olduğuna və Norveçin biotexnoloji şirkətlərinin çoxusuna yaxın olduğu faktına əsaslanaraq, Oslo Xəsrçəng Toplanmasının bir ixtisaslaşmış mərkəz olaraq ortaya çıxmasına kömək etmişdir.

== İstinadlar ==
{{istinad siyahısı}}

{{Norveç mövzularda}}

[[Kateqoriya:Norveç iqtisadiyyatı| ]]