Polşa üsyanı (1863)

Polşa üsyanı — 1863-cü ildə Çar Rusiyasına qarşı baş vermiş qiyam.

Tarixi

1863-cü il Polşa üsyanı və Prusiyanın Rusiyaya bu üsyanı yatırmaqda etdiyi yardım Şlezviq-Holşteyn məsələsində Rusiyanın bitərəfliyinə səbəb oldu. Fransanın Meksika avanturasına qoşulması (1862–1867-ci ildə III Napoleon Meksika respubliksına qarşı müdaxilə təşkil etmiş, lakin müvəffəqiyyətsizliyə uğramışdı) isə Almaniyanın vəziyyətini daha da yüngüləşdirdi. Bismark xatirələrində dönə-dönə qeyd edirdi ki, siyasi xidmətə görə haqqa verilməlidir. Bu mənada Bismarkın Rusiyadan bitərəflik tələb etməyə hüququ var idi. İri dövlətlərdən yalnız İngiltərə Bismarkın fəaliyyətinə qarşı çıxırdı, lakin Avropada yerləşən iri dövlətlərin heç birindən yardım almayan İngiltərənin etirazının heç bir praktiki əhəmiyyəti yox idi. O. Bismark məhz bununla əlaqədar Qorçakovla söhbətdə açıq surətdə etiraf etmişdi ki, Avropa siyasəti baxımından hər şey Rusiyanın mövqeyindən asılıdır, o, ya böyük hersoqu (yəni Danimarkanı) müdafiə etməli, ya da mübahisədən yayınmalıdır.

Vilnedə Aleksandr Nevski Kilsəsi, 1863-cü il hadisələrinə görə tikilmişdir. 1918-ci ildə dağıdılıb.

Xarici keçidlər

• Буланцов. Записки лазутчика, во время усмирения мятежа в Польше, в 1863 году.
• Берг Н. В. Записки о польских заговорах и восстаниях (на польском, djvu)
• Берг Н. В. Записки Н. В. Берга о польских заговорах и восстаниях после 1831 года // Русский архив, 1870. – Изд. 2-е. – М., 1871. – Стб. 1821–1928. Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine, то же – Стб. 201–268. Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine, Стб. 431–502. Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine, Стб. 631–674. Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine
• Воспоминания польского повстанца 1863 года // Исторический вестник, 1892. – Т. 49. – № 9. – С. 561–585. Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine; продолжение в № 10 Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine, № 11 Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine, № 12 Arxivləşdirilib 2011-09-29 at the Wayback Machine
• Долбилов М. ПОЛОНОФОБИЯ И РУСИФИКАЦИЯ СЕВЕРО-ЗАПАДНОГО КРАЯ (1860-е гг.):МЕТАМОРФОЗЫ ЭТНОСТЕРЕОТИПОВ
• Имеретинский Н. К. Воспоминания о графе М. Н. Муравьеве // Исторический вестник, 1892. – Т. 50. – № 12. – С. 603–643. Arxivləşdirilib 2011-09-19 at the Wayback Machine
• Линкевич В. Н. Межконфессиональные отношения в Беларуси в 60-е годы XIX века // Весці Грод. дзярж. ун-та. Серыя 1. — № 1 (18). — 2003. — С. 12–17 Arxivləşdirilib 2009-12-29 at the Wayback Machine
• Омелянский Л. Нападение повстанцев на Яблочинский православный монастырь в 1862 году // Исторический вестник, 1893. – Т. 52. – № 4. – С. 157–161. Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine
• Пирожников А. И. История 10-го пехотного Новоингерманландского полка. Тула, 1913. 436 с разд. паг.; 60 л. ил.; 4 л. карт
• Последняя польская смута. Рассказы очевидца. 1861–1864. // Русская старина, 1874. – Т. 11. – № 9. – С. 115–130; № 10. – С. 339–356; № 12. – С. 699–721; 1875. – Т. 12. – № 1. – С. 124–145; № 3. – С. 600–626. Arxivləşdirilib 2011-03-22 at the Wayback Machine
• Славутинский С. Т. Город Гродно и Гродненская губерния во время последнего польского мятежа. (Отрывок из воспоминаний) // Исторический вестник, 1889. – Т. 37. – № 7. – С. 53–79. Arxivləşdirilib 2011-09-28 at the Wayback Machine, № 8. – С. 271–295. Arxivləşdirilib 2013-12-27 at the Wayback Machine
• Тихомиров Лев. Варшава и Вильна в 1863 году
• Широкорад Александр. Парадоксы Польского восстания 1863 года.Паны-революционеры против царя-реформатора
• Augustin O’Brien Petersburg and Warsaw: scenes witnessed during a residence in Poland and Russia in 1863–1864 (1864)
• William Ansell Day. The Russian government in Poland : with a narrative of the Polish Insurrection of 1863 (1867)