Safiyat Əsgərova
| Safiyat Əsgərova | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1907 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1955 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | aktrisa |
Safiyat Əsgərova (1907, Axtı, Dağıstan vilayəti, Rusiya imperiyası – 1955, Moskva) — Dağıstanda ilk kino aktrisası[1], səssiz film ulduzu olmuşdur[2].
Bioqrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Safiyat Əsgərova 1907-ci ildə Dağıstan vilayəti, Samur dairəsi, Axtı kəndində anadan olmuşdur. Safiyatın yaradıcılıq meyllərini uşaqlıqdan izləmək olur. Musiqini, xoreoqrafiyanı, təsviri sənəti çox sevdiyi məlumdur. Safiyat yaradıcı bir ailədə böyümüşdür. Atası Nuxbek Əsgərov Axtın teatrının rəssamı olmuşdur. Qardaşı Dağıstan heykəltəraşlıq sənətinin banisi Xasbulat Əsgər-Sarıcadır. Digər qardaşı Beybulat Əsgərov tamaşaların qurulması ilə məşğul olmuş, dekorasiyanı qurmuşdur. Daha sonra Azərbaycan kinokilm studiyasının rejissoru və direktoru olur. Üçüncü qardaş Aslanbek uzun illər Mosfilm-də operator işləyir. Sarret adlı bacısı da aktrisa olmuşdur. Babası Ələsgər teatr geyimləri tikirdi[3]. 1914-cü ildə Safiyat xalası Sayadla birlikdə "Gənclik" və "İlk Distiller" tamaşalarında qadın rollarını oynayır və bu səbəbdən mühafizəkar ictimai rəyin təzyiqi altında doğma kəndini tərk etmək məcburiyyətində qalır. 1925 -ci ildə Mahaçqalada qardaşı Xasbulatı ziyarət edərkən Safiyat, Qazax yazıçısı Abai Kunanbaevin ssenarisi əsasında "Adatın hökmranlığı altında" film hekayəsini çəkmək niyyətində olan Leninqrad Film Fabrikinin film qrupu ilə görüşür. İlk peşəkar film rolunu əvvəlcədən təyin edən Safiyat üçün görüş taleyüklü olur. Film qrupunun direktoru V. Kasyanov ona filmdə rol oynamağı təklif edir. Safiyat Əsgərovanın bu filmdəki performansı onu çəkiliş üçün Moskvaya dəvət edən rejissor Yuri Tariçdə təəssürat yaradır. Bunun sayəsində parlaq rolu SSRİ və xaricdəki tənqidçilərin böyük diqqətini çəkən "Bir xidmətçinin qanadları" ("İvan Qroznı") filmində yer alır. 1938-ci ildə Safiyat Əsgərova ağır xəstələnır və filmlərə çəkilməyi dayandırır. 1939-cu ildən Yevgeni Vaxtanqov adına Moskva Teatrının rəssamı olaraq çalışır. Səfiyyət Əsgərova 1955 -ci ildə ağır xəstəlikdən dünyasını dəyişir[4]. . Moskvada Vaqankovskoye qəbiristanlığında dəfn edilir. Aktrisa evli olsa da, övladı olmamışdır[5].
Yaradıcılığı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Safiyat Əsgərova ilk dəfə 1914-cü ildə doğulduğu Axtı kəndinin teatrında səhnəyə çıxır. İlk film rolunu 1925-ci ildə "Adatın hökmranlığı altında" filmində oynayır. Kino kurslarını bitirdikdən sonra Safiyat Əsgərova Mosfilm kinostudiyasında işə başlayır. 1926-cı ildə Yuri Tariçin "Xidmətçinin qanadları" (İvan Qroznı) filmində rol alır və burada Kraliça Mariya Temryukovna rolunu canlandırır. 1927-ci ildə S. Əsgərova "Özbəkfilm" kinostudiyası tərəfindən çəkilən Mixail Averbaxın "Çadra" filmində baş rolu oynayır. 1930-cu ildə Safiyat "Qızıl kol", 1931 -ci ildə "İlk komsomol" filmlərində rol alır. 1934-cü ilin sentyabrında Safiyat Əsgərova Belomorstroy mövzusunda "Məhbuslar" filminə dəvət alır. Safiyat Əsgərova 13 illik yaradıcılığını səssiz kinoya həsr edib. Böyük Vətən müharibəsi illərində əri ilə birlikdə çəkiliş qrupunun bir hissəsi olaraq cəbhənin bir çox sahələrində Qırmızı Ordu əsgərləri qarşısında çıxış etmişdir[6].
Maraqlı faktlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Deyilənə görə "Çadra" filminə baxdıqdan sonra 90 min özbək qadını çadrasını atmışdır[7][8].
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]9 Aprel 2015-ci il tarixində millətlər evində Böyük Teatrın məşhur balerinası Alla Cəlilova və Dağıstanın ilk kino aktrisası, səssiz kino ulduzu Safiyat Əsgərovaya həsr olunmuş anım gecəsi keçirilir. Tədbir "Dağıstanın məşhur qadınları" layihəsi çərçivəsində keçirilib.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Сафият Аскарова – первая киноактриса Дагестана". 2021-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.
- ↑ "Царица немого кино". old.lib05.ru (rus). 2021-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.
- ↑ "Профессионально-педагогический колледж им. Расула Гамзатова (Буйнакский педагогический колледж) - Классный час "Кино в Дагестане"". bpkgam.ru. 2021-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.
- ↑ "Аскарова Сафият Нухбековна". cinema.mosfilm.ru (rus). 2021-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.
- ↑ "Сафият Аскарова". 2012-04-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-02.
- ↑ "Первый национальный театр Дагестана". 2018-01-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-02.
- ↑ "Сафият Аскарова". 2016-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-02.
- ↑ "Сафият Аскарова — КиноПоиск". www.kinopoisk.ru. 2016-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.