Santa Kroçe (Florensiya) üçün mənbəyə bax

{{Məbədlər
|dini                    = <!--katolik-->
|tip                     = <!--xristianlıq/pravoslav/katolik/islam/yerli-->
|adı                     = Santa Kroçe
|orijinal adı            = Basilica di Santa Croce
|təsviri                 = Santa Croce (Florence) - Facade.jpg
|təsvir_miqyas           = 250
|təsvir_izah             = 
|xəritəsi                = Florence location map.svg
|xəritə_miqyas           = 250
|xəritə_izah             = 
|titulu                  = 
|statusu                 = 
|ölkə                    = [[İtaliya]]
|bölgə                   = [[Toskana]]
|şəhər                   = [[Florensiya]]
|kənd                    = 
|yerləşdiyi ərazi        = 
|yeparxiya               = 
|başçısı                 = 
|başlanma_tarix          = 1294
|bitmə_tarix             = 1385
|sökülüb                 = 
|bərpa_tarix             = 
|ləğvi                   = 
|memarlığı               = [[Qotik]], [[Renessans]]
|binası                  = 
|memarı                  = 
|tikdirəni               = 
|dövr                    = 
|ilahi gücü              = 
|xeyirdua_tarix          = 
|xeyirdua_verən          =
|mərasimi                = 
|rəmzləri                = 
|himayəsi                = 
|vəziyyəti               = 
|saytı                   = 
|əhəmiyyəti              = 
|commons                 = 
}}
[[Fayl:Facciata antica.jpg|250px|thumb|right|Orijinal kərpic fasadı (1860-cı illərdə Nikkolo Matas tərəfindən [[Qotik]] Dirçəliş bəzəklərindən əvvəl)]]
[[Fayl:Basílica de la Santa Cruz, Florencia, Italia, 2022-09-18, DD 125.127 HDR.jpg|thumb|Rinuccini kapellası]]
'''Santa Kroçe'''—(Müqəddəs Xaçın Baziliyası), [[İtaliya]]nın Florensiyadakı əsas Frank kilsəsidir və [[Roma Katolik Kilsəsi]]nin kiçik bir bazilikasıdır. Duomo kilsəsindən təxminən 800 metr cənub-şərqdə, Piazza di Santa Croce'də yerləşir. Həmin ərazi əvvəllər şəhər divarlarından kənarda bataqlıqda idi. [[Mikelancelo]], [[Qalileo Qaliley|Qaliley]], [[Makiavelli]], şair Foskolo, filosof Centile və bəstəkar Rossini kimi ən məşhur İtalyanların dəfn yeridir, beləliklə də İtalyan Məşhurlarının Məbədi olaraq tanınır (Tempio dell'Itale Glorie).

== Bina ==
[[Bazilika]] dünyanın ən böyük Frank kilsəsidir. Bazilikanın əsas diqqət çəkən hissəsi on altı ibadətgahdır, onların bir çoxu [[Cotto|Ciotto]] və şagirdləri tərəfindən hazırlanmış, [[freska]]larla bəzədilmiş məzarlar və məqbərələrdir. Əfsanədə deyilir ki, Santa Kroçe, Müqəddəs Françesko tərəfindən təsis edilmişdir. Hazırkı kilsənin inşasına köhnə bir binanın əvəz edilməsi üçün 12 may 1294-cü ildə başlandı. Ehtimal edilir ki, [[Arnolfo di Kambio]] və şəhərin bəzi varlı ailələri tərəfindən bu tikinti üçün ödəniş edilib. 1442-ci ildə Papa IV Yevgeni tərəfindən təqdis edilib. Binanın dizaynı frankların sərt üslubunu əks etdirir. Mərtəbə planı [[Misir]] və ya Tau xaçı formasında (Müqəddəs Françeskonun simvolu), uzunluğu 115 metr olan bir kilsə zalı və iki saplı səkkizbucaqlı sütun xətləri ilə ayrılmışdır. Kilsənin cənubunda bəzi hissələri hələ də qalmaqda davam edən bir [[monastır]] var idi. Əsas keşiş Primo Kiostro, keşişlər məclisi binası olaraq inşa edilən [http://Cappella%20dei%20Pazzi Cappella dei Pazzi] evlərini 1470-ci illərdə tamamladı. [[Filippo Brunelleski]] (Duomo günbəzinin tərtibini hazırlayan və inşa edən) binanın sərt sadə və rəngsiz dizaynı üzərində işləyirdi.

1560-cı ildə xor üçün ayrılmış hissə [[protestant]]lara qarşı olan əks-islahatın və [[Corco Vazari]] tərəfindən həyata keçirilən yenidənqurma ilə bağlı daxili dəyişikliklərin bir hissəsi olaraq ləğv edildi. Nəticədə kilsənin dekorasiyasına ziyan dəydi və əvvəllər burada yerləşən qurbangahların əksəriyyəti yox edildi. [[I Kozimo]]nun tapşırığına əsasən, Vazari Ciottonun freskalarını yenidən suvaq etdi və bir neçə yeni qurbangah yerləşdirdi.

Zəng qülləsi 1842-ci ildə ildırımdan zərər görmüş əvvəlki qüllənin əvəzinə inşa edilmişdir. [[Neoqotika|Neo-qotik]] [[mərmər]] fasadı 1857–1863-cü illərə aiddir. [[Ankona]]dan olan yəhudi memar Nikkolo Matas, kilsə fasadının tərtibində məşhur [[Davud ulduzu|David Ulduzundan]] istifadə etdi. Matas həmyaşıdları ilə birlikdə dəfn olunmaq istəyirdi, lakin yəhudi olduğu üçün eşik altında dəfn edildi və bir kitabə ilə yad edildi.

İtaliyanın müstəqilliyini və birliyini qazanan müharibələrin ardınca, 1866-cı ildə əksər dini evlər kimi bu kompleks də hökumətin təzyiqi ilə ictimai mülkiyyətə çevrildi.

Museo dell'Opera di Santa Croce, əsasən yeməkxanada yerləşir. [[Florens Naytingel]]ə həsr olunmuş abidə, anadan olduğu və sonra adını verdiyi şəhərdəki monastırda yerləşir. 1453-cü ilə Brunelleski tərəfindən daxili monastırın inşası da tamamlanıb.

1940-cı ildə, [[II Dünya Müharibəsi]] zamanı müxtəlif əsərlərin etibarlı şəkildə gizlədilməsi zamanı Yuqo Prokaççi, Ciottoya məxsus "Poliptik Badiya" əsərinin kilsədən aparıldığını görür. O, bunu Napoleon işğalı zamanı əsərin "Badiya Fiorentina" kilsəsindən çıxarılması və Santa Kroçedə təsadüfən yenidən qurulması ilə əsaslandırırdı. 1958–1961-ci illər arasında Leonetto Tintori, orijinal əsəri ortaya çıxarmaq üçün Ciottonun Peruzzi Chapel səhnələrindən ağartma və aşırı rəng qatlarını sildi.

1966-cı ildə Arno çayının daşması nəticəsində Santa Kroçe də daxil olmaqla, Florensiyanın bir çox hissəsini su basdı. Daşqın özü ilə palçıq və çirklənmə gətirərək kilsəyə girdi. Bina və sənət xəzinələrinə vurulan ziyan bir neçə onilliklər ərzində binanı təmir etməklə nəticələndi.

Hazırda Fransisk rəfiqələrinin keçmiş yataqxanasında Scuola del Cuoio (Dəri Məktəbi) fəaliyyət göstərir. Ziyarətçilər qonşu mağazada satılan, sənətkarların hazərladığı pul kisələri, cüzdanları və digər dəri əşyalarını seyr edə bilərlər.

=== Təmiri ===
Bazilika İtaliyanın mülki müdafiə agentliyinin köməyi ilə çoxillik bərpa proqramı keçir. 20 oktyabr 2017-ci ildə İspaniyadan gələn bir turistin ölümünə səbəb olan hörgü düşməsi səbəbiylə bina ziyarətçilər üçün bağlandı. Bazilika kilsənin sabitliyini araşdırarkən müvəqqəti bağlandı.

== İncəsənət ==
* Benedetto da Maiano
* 
* 
* 

== Qəbir abidələri ==
Bazilika, Florensiyada ibadət və himayə yeri olaraq populyarlaşdı və böyük hörmətli Florentinlilərin burada dəfn edilməsi və ya xatırlanması adət halını aldı.
* Leon Battista Alberti
* Giovan Vincenzo Alberti
* Vittorio Alfieri

== Ədəbiyyatda ==
* A Room with a View (1908), E. M. Forster,
* Romola (1863), George Eliot

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
[[Kateqoriya:Florensiyada qotik memarlıq]]
[[Kateqoriya:Florensiyadakı bazilika kilsələri]]