Siklooktan

Siklooktan
Ümumi
Sistematik adı	tsiklooktan
Kimyəvi formulu	C₈H₁₆
Molyar kütlə	112,213 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq	0,8305 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	+13,5 °S
Qaynama nöqtəsi	+145 °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	292-64-8
PubChem	9266
SMILES	C1CCCCCCC1
ChEBI	229287
ChemSpider	8909

Tsiklooktan (oktametilen) — tsikloalkanlar sinfinə aiddir. Kimyəvi formulu — C₈H₁₆

Fiziki xassələri

Tsiklooktan — rəngsiz, kamfora iyli mayedir.

Kimyəvi xassələri

Vilştetter nar ağacı qabığında olan alkaloid psevdopelletriyerindən tsiklooktatetraen almışdır. Tsiklooktatatetraen asanlıqla birləşmə və oksidləşmə reaksiyalarına girir; o, otaq temperaturunda katalizatorun iştirakı ilə hidrogenlə birləşərək, tsiklooktana çevrilir. Tsiklooktan 150^oS-də qaynayır. Halqasinda 8-dən artıq (34-ə qədər) karbon olan birləşmələrdən, böyükhalqalı ketonlar, Rujiçkanın və qismən Tsiqlerin tədqiqatı nəticəsində alınmış və öyrənilmişdir.

Konformasiyası

tsiklooktanın konformasiyası

Törəmələri

Böyükhalqalı tsiklik ketonların bəzisi təbiətdə tapılır. Onlardan sibeton və muskonu göstərmək olar. Sibeton İranda və Həbəşistanda rast gələn viverra heyvanının vəzilərindən alınır, müşk iyi verir, 32,5^oS-də əriyir. 158–160^oS-də qaynayır. Muskon, Orta Asiyada və Tibetdə yaşayan erkək kabarqadan alınan müşkün əsas tərkibini təşkil edir. Muskon 142–143^oS-də qaynayan, yağabənzər qatı mayedir. Sibet və müşk qədim zamandan məlum olan xoşiyli, qiymətli ətirli maddələrdir.

Mənbə

• M. Mövsümzadə "Üzvi kimya", Maarif-1966.