Sinqapur coğrafiyası üçün mənbəyə bax

[[File:Singapore Landsat 5.jpg|thumb|right|[[Sinqapur]]un və ətraf bölgənin peykdən görünüşü]]
'' [[Sinqapur]] '' - [[Cənub-Şərqi Asiya]]da yerləşən kiçik, yüksək [[urbanizasiya]]laşmış ada-şəhər-dövlət. Sinqapur [[Malay yarımadası]]nın cənub ucunda, [[Malaziya|Malayziya]] və [[İndoneziya]] arasında yerləşir. Adanın ümumi sahəsi - 719,1&nbsp;km²-dir<ref>{{Cite web |title=Statistics Singapore |url=http://www.singstat.gov.sg/statistics/latest-data#14 |access-date=2016-11-01 |archive-date=2015-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151129094649/http://www.singstat.gov.sg/statistics/latest-data#14 |url-status=dead }}</ref>. Sahil xətlərinin uzunluğu - 193&nbsp;km-dir. Sinqapuru İndoneziyadan [[Sinqapur boğazı]], Malayziyadan isə - [[Cohor boğazı]] ayırır.

== Fiziki coğrafiya ==

Sinqapur əsas hissəsi - [[Pulau Udzhong]] adasında yerləşir. Ada rombşəkkili formadadır. Əsas adadan başqa Sinqapur dövləti  çoxsaylı kiçik adalara məxsusdur. Ən ucqar adası - Pedra Brancadır. Sinqapura aid kiçik adalardan ən böyük olanları Yurong, Pulau Tekong, Pulau Yubin və Sentosadır. Sinqapur ərazisinin əsas hissəsi dəniz səviyyəsindən 15 metr yuxarıda yerləşir. Sinqapurun ən yüksək nöqtəsi - [[Bukit Timah]] zirvəsidir<ref>{{Cite web |title=Bukit Timah Nature Reserve |url=https://www.nparks.gov.sg/gardens-parks-and-nature/parks-and-nature-reserves/bukit-timah-nature-reserve |access-date=2016-11-02 |archive-date=2015-09-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150907141237/https://www.nparks.gov.sg/gardens-parks-and-nature/parks-and-nature-reserves/bukit-timah-nature-reserve |url-status=live }}</ref>. 165 m hündürlükdə olan bu ərazi maqmatik süxurlardan və [[qranit]]dən ibarətdir. Adanın şimal-qərbindəki təpələr və dərələr [[çöküntü qaya]] süxurlardan təşkil olunub. Şimal-qərb və şərq hissəsi isə düz səthə malik olmaqla qum çöküntülərindən ibarətdir.  Sinqqpurda heç bir təbii [[göl]] yoxdur. Lakin bir çox su anbarları mövcuddur ki, şəhərin içməli su ehtiyatını təmin edir.

Sinqapur planlı olaraq [[meliorasiya]] tədbirləri həyata keçirməklə öz ərazisini genişləndirir. Ölkənin ərazisi [[1960-cı il]]dən 581 км²-dən 778 км²-ə çatmış.   Proqnozlara görə, adanın sahəsi 2033-ci ildə daha 100 kvadrat kilometr arta bilər.

== Geologiyası və təbii ehtiyatları ==
[[Şəkil: Littleguiling-SG.JPG |thumb|200px]]

Sinqapur adası seysmik və vulkanik fəaliyyətin məhsuludur. Bunu ərazidə rast gəlinən vulkanik süxurılar sübut edir. Ərazidə qranit süxurlar geniş yayılıb. Sinqapur ərazisində [[qabbro]] yada rast gəlinir. Çökmə süxurlara Sinqapurun qərb hissəsində rast gəlinir və [[qumdaşı]], [[argillit]] və s-dən ibarətdir. [[Metamorfik süxurlar]] Sinqapurun şimal-şərq hissəsində, eləcə də Pulau Tekongu adasının şərq sahillərində yayılıb. Onlar əsasən [[kvarsit]]dən ibarətdir.

Sinqapur baxmayaraq ki, seysimik aktiv sınma zolağının yaxınlığında yerləşir, ancaq yetərincə təhlükəsiz bölgə hesab olunur. [[İndoneziya]]dan bir neçə yüz kilometr uzaqlıqda yerləşən adada nadir hallarda seysimik aktivlik qeydə alınır.

== Sahil və dənizləri ==

[[Şəkil:Western Islands, panorama, Nov 06.jpg|thumb|right|450px|Sinqapurun şərq adalarının panoraması]]

Sinqapurun [[ada]] dövləti olması və ətraf su hövzələrlə sıx əlaqəsi onu [[Asiya]]nın ən önəmli limanlarından birinə çevirmiş. Sinqapuru [[Cənubi-Çin dənizi]]nin suları yuyur. Bundan başqa ərazini [[Malakka boğazı]] və [[Sinqapur boğazı]] cənubdan və qərbdən əhatə edir. Şərqdən və şimaldan isə [[Cohor boğazı]] vasitəsilə materikdən ayrılır.
[[Şəkil:Pulau Palawan seen from Siloso Beach, Sentosa, Singapore - 20060805.jpg|thumb|right|200px|Pulau Palavan]]
Ən böyük körfəzləri — Cruise Bay və Marina Baydır. Böyük təbii [[laqun]]lar — East Lagoon, East Coast Lagoon, Dolphin Lagoon-dır. Ən böyük təbii [[havan (körfəz)]]— Keppel Harbour, Serangoon Harbour.
[[Şəkil:East Coast Park 11, Mar 06.JPG|thumb|right|200px|Sinqapur körfəzinin görünüşü]]
[[File:Telok Ayer Green Park 3, Dec 05.JPG|thumb|left|200px|Gün ortası musson yağışları]]
== Sinqapurun iqlimi ==
Sinqapur [[ekvator]]adan 1 dərəcə şimalda yerləşir. Sinqapur [[Ekvatorial iqlim]]ə malikdir. Dəniz coğrafi mövqeyə malik olması Sinqapurun iqlimi sabit temperatur və təzyiq, yüksək rütubət və yağışlarla ilə xarakterizə olunur. Orta illik yağıntı miqdarı 2340&nbsp;mm-dir. Ən yüksək qeydə alınan yağıntı miqadarı - 512&nbsp;mm (1978), 467&nbsp;mm (1969) və 366 (2006 19 dekabr)<ref>[http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/ gün ərzində view / 248220/1 / Html Sinqapur yerli xəbərləri]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. Gün ərzində temperatur 23 dən 33 dərəcə arasında dəyişir. [[May]] ilin ən isti ayı, ikinci ən yüksək orta aylıq temperatur [[aprel]]də olur. Səbəb bu dövrdə demək olar ki, heç bir küləklərin əsməməsidir. Ən yüksək temperatur - 37,8&nbsp;°C 1998-ci ilin 28 martında qeydə alınıb<ref name="ST 20090607">{{citation|author=Mavis Toh|title=Feeling the heat lately? Here's the reason|newspaper=|The Sunday Times|date=7 June 2009}}.</ref>.Ən aşağı temperatur - 18,4&nbsp;°C, 31 yanvar 1934-də qeydə alınıb.

==Hidrologiyası==
[[Şəkil:Cirrus clouds over the Lower Seletar Reservoir (333740180).jpg|thumb|right|200px|Su toplayıcı anbar]]
Sinqapur təbii göl və çaylara malik olmasada su anbarlarına və su toplayıcı qurğular sisteminə malikdir. Bu tikililər əsasən şəhəri çirin su ehtiyatı ilə təmin etmək məqsədilə tikilmişdir. Məlumdur ki, ərazidə şirin su ehtiyatları yetərincə deyil. Şirin su ehtiyatının əsas mənbəyə yağış sularıdır. Ancaq ümumi yağıntıların miqdarından şirin suya olan təlabat iki dəfə çoxdur. O üzdən Sinqapur su ehtiyatını kənardan (Malaziya və İndoneziya) idxal edir. Suyun idxalını azaltmaq məqsədilə müasir dövrdə Sinqapurda böyük su toplayıcı və təmizləyici qurğular sistemi inşa edilmiş.

Sinqapurun böyük kanal-çayları:

{|-
|
* ''Alexandra Canal''
* ''Geylang River''
* ''Pelton Canal''
* ''Rochor Canal''
* ''Rochor River''
* ''Siglap Canal''
* ''Singapore River''
* ''Stamford Canal''
* ''Sungei Bedok''
* ''Sungei China''
* ''Sungei Ketapang''
|
* ''Sungei Lanchar''
* ''Sungei Pandan''
* ''Sungei Pinang — Hougang''
* ''Sungei Punggol''
* ''Sungei Seletar Simpang Kiri''
* ''Sungei Sembawang''
* ''Sungei Serangoon''
* ''Sungei Simpang Kanan''
* ''Sungei Tampines''
* ''Sungei Ulu Pandan''
* ''Sungei Whompoe''
|}
[[Şəkil:Jurong Falls.JPG|thumb|left|200px|Cyronq şəlaləsi]]
[[Şəkil:Upper Seletar Reservoir 5, Oct 05.JPG|thumb|right|200px|Seletar su anbarı]]

Ölkənin diqqət çəkən ərazilərindən biridə [[Curonq şəlaləs]]idir. Bu şəlalə dünyada daima fəaliyyətdə olan ən hündür süni şələləsidir. Hündürlüyü 30 metrdir<ref>{{Cite web |title=Waterfall Aviary |url=http://www.birdpark.com.sg/exhibits/african-waterfall-aviary.html |access-date=2016-11-03 |archive-date=2017-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171208105416/http://www.birdpark.com.sg/exhibits/african-waterfall-aviary.html |url-status=live }}</ref>.

==İstinadlar==
<references/>{{Sinqapur mövzularda}}{{Asiya mövzularda|coğrafiyası}}

[[Kateqoriya:Sinqapur coğrafiyası]]