Tanınmayan və ya qismən tanınan dövlətlərin siyahısı üçün mənbəyə bax

[[Fayl:Limited recognition map large.png|thumb|340px|{{legend|#FF0000|Tanınmayan dövlətlər}}
{{legend|#FF8484|Qismən tanınan dövlətlər}}
{{legend|#FF8040|Mübahisəli statusu olan dövlətlər}}
{{legend|#808040|BMT üzvü olan dövlətlər tərəfindən tanınmayan BMT üzvləri}}]]

'''Tanınmayan və ya qismən tanınan dövlətlər''' – əhalisi, ərazi idarəetməsi, hüquq və idarə sistemi kimi [[dövlətçilik]] əlamətləri olmaqla yanaşı özünü müstəqil dövlət elan etmiş ancaq eyni zamanda [[BMT]] üzvləri tərəfindən heç bir [[diplomatiya|diplomatik]] tanınmaya malik olmayan regionların ümumi adlandırmasıdır. [[BMT üzvləri]] tərəfindən bu ərazilər adətən bir və ya bir neçə BMT üzvü olan dövlətin ərazisi kimi tanınır.

Ümumilikdə iki növə ayrılır. Birincisi müstəqil dövlətin ərazisi kimi elan edilmiş torpaqlara tam və ya qismən nəzarət edir və ''[[de facto]]'' özlərini idarə edir. İkincisi isə meydana gələn bu dövlətə və onun ərazisinə hüququ olduğunu iddia edir və ''[[de jure]]'' dünya ictimaiyyəti tərəfindən də ikincinin ərazisi kimi tanınır.

Bundan əlavə suveren dövlətin dünya birliyinin tam hüquqlu üzvü kimi tanınmasına şərait yaradan iki ənənəvi doktrina var. Deklarativ nəzəriyyə müəyyən şərtlər varsa, dövləti beynəlxalq hüquqda insan kimi qəbul edir:

# müəyyən edilmiş ərazi;
# daimi əhali;
# hökumət;
# digər dövlətlər ilə münasibətə girmək bacarığı.

Deklarativ nəzəriyyəyə əsasən dövlətin özü-özlüyündə varlığı onun digər dövlətlər tərəfindən tanınmasınından asılı deyil. İkinci doktrina – konstitutiv nəzəriyyəyə əsasən dövlət beynəlxalq hüququn subyekti kimi yalnız digər beynəlxalq birliyin üzvü olan dövlətin tanınmasından sonra olur.<ref>Thomas D. Grant, ''The recognition of states: law and practice in debate and evolution'' (Westport, Connecticut: Praeger, 1999), chapter 1.</ref>

[[Geosiyası]] meydanda hər iki nəzəriyyəyə uyğun dövlətlər mövcuddur. De fakto olaraq tam və ya qismən də olsa öz ərazilərini idarə edən, hökuməti və daimi əhalisi olan regionlar var ki, onlar bir və ya bir neçə dövlət tərəfindən tanınmırlar. Bunun səbəbi adətən regional və ya ərazi münaqişələri nəticəsində yaranır və ikinci dövlətin birincini özünün ayrılmaz tərkib hissəsi kimi görür. Başqa hallarda iki və ya daha çox qismən tanınmış dövlətlər eyni ərazi vahidinə iddia və hər ikisi də bu ərazilərin müəyyən hissəsini de fakto suverenlik edə bilər. Misal olaraq [[Çin Respublikası]] ([[Tayvan]]) ilə [[Çin Xalq Respublikası]] və [[Koreya Xalq Demokratik Respublikası]] ilə [[Cənubi Koreya]] ([[Koreya]]) dövlətlərini gətirmək olar. Ölkədə milli azlıq kimi dövlət quran qurumlar adətən deklarativ doktrinaya əsaslanırlar.

Bir çox hallarda dövlətlərin beynəlxalq səviyyədə tanınmamaqları onların ərazisində xarici hərbi bazaların olması və bu üzdən də ölkənin müstəqil olmamasında da asılıdır. Belə olduqda beynəlxalq birlik xarici hərbi qüvvələrin ölkədə mövcudluğunu onun oyuncaq ölkə olması və müstəqilliyin formal xarakter daşıdığını, real suverenliyin isə xarici hərbi qüvvənin (dövlətin) əlində olduğu düşünülür. Misal kimi [[yaponlar|yapon]] yönlü olan Mançukuo və ya [[İkinci dünya müharibəsi]] zamanı [[almanlar]] tərəfindən yaradılmış [[Slovakiya]] və [[Xorvatiya]] gətirmək olar. İkinci misal kimi [[Avropa İnsan Haqqları Məhkəməsi]]nin [[Türkiyə]]yə qarşı [[Şimali Kipr]] ərazisində öz hakimiyyətinin yürüdülməsi iddiasını göstərmək olar.

Həmçinin elə qurumlar da var ki, hər-hansı bir ərazi üzərində idarəsi olmasa da və ya tam olaraq deklarativ dövlətçilik meyarlarına cavab verməsə də ən azından bir dövlət tərəfindən de yure suveren dövlət kimi tanınıb. Tarixi olaraq bura [[Estoniya]], [[Latviya]] və [[Litva]]nı (Sovet işğalı zamanı) misal olaraq gətirmək olar. Müasir nümunə kimi [[Fələstin]] dövlətinin yüzdən çox dövlətin tanınmasını göstərmək olar.

Dövlətin tanınmamağı yalnız diplomatik səthlə bitmir. Bunun vətəndaş üçün əlavə fəsad və problemləri də var. Belə ki, müəyyən hallarda digər dövlətin məhkəməsi qərar verərkən digər dövlətin hüquqi olaraq mövcud olmadığına əsaslanır. Bir qayda olaraq tanınmamış dövlətlərin pasportları da BMT üzvü olan dövlətlərə getməyə imkan verən sənəd deyil. Eyni zamanda elə hallarda olur ki, dövlətin müstəqilliyi tanınmasa da tanınmış dövlət onun qanunvericiliklə müəyyən edilmiş sənədlərini, pasport və orada qeydiyyatda olan hüquqi şəxslərini tanıyır.

Tanınmamış dövlətlər digər dövlətlər tərəfindən separatist qurum, ayrılmış regionları isə işğal edilmiş torpaqlar kimi qəbul edə bilər. Digər dövlətlər tərəfindən tanınması dəstəklənməyən dövlət və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən qismən tanınmış ölkələr də eynilə bu cür xarakterizə edilir.

Dövlətin tanınmağı yalnız [[BMT Təhlükəsizlik Şurası]]nın tövsiyəsi ilə [[BMT Baş Assambleyası|Baş Assambleyanın]] qərarı ilə ola bilər. Qəbul üçün Təhlükəsizlik Şurasının 15 ölkəsindən minimum 9-u lehinə olmalıdır. Ondan sonra məsələ Baş Assambleyaya ötürülür ki, dövlətin üzv olması haqda qətnamənin qəbulu üçün hazırkı üzvlərin üçdə ikisinin lehinə olması gərəkir. Bununla belə nəzərdə tutmaq lazımdır ki, şuranın 5 daimi üzvü — [[Böyük Britaniya]], [[Çin Xalq Respublikası]], [[Rusiya Federasiyası]], [[Fransa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] əleyhinə səs verərək qərara veto qoya bilər.

Buna görə də hal-hazırda BMT üzvü olmaq dövlətin dünyada geniş diplomatik tanınmaya malik olması kimi baxılır və onu de yure müstəqil, suveren qurum kimi təsdiq edir.

== Meyarlar ==
Meyarlara dövlətçiliyin olması, ən azı bir dövlətin tanımaması olmalıdır. Bundan əlavə:

* faktiki olaraq ərazisi, əhalisi, hökumət və digər dövlətlər ilə əlaqəyə girmə bacarığı olmalı
* ən azı bir başqa dövlət tərəfindən tanınmalı

== Ümumi vəziyyət ==
Bəzi dövlətlər yeni yaranmış ölkələrlə heç bir ərazi və ya başqa bir mövzu üzrə mübahisəsi olmasada onlarla tez bir zamanda münasibət qurmur və tanımırlar. Onlar bu qəbildən olan siyahıya aid deyillər. Bəzi ölkələr isə deklarativ meyarlarları yerinə yetirərək, bir çox dövlətlər tərəfindən tanınıb və hətta [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] üzvü olmasına baxmayaraq ərazi və ya başqa münaqişələrə görə başqa bir və ya daha çox dövlət tərəfindən tanınmır. Bu cür ölkələr siyahıya daxil edilir. Hal-hazırda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) 193 [[BMT üzvü olan dövlətlər|üzv-dövləti]] var.

Bəzi dövlətlər onları tanımayan başqa dövlətlərlə qeyri-rəsmi (rəsmi olaraq qeyri-diplomatik) əlaqələrdə olur. [[Çin Respublikası]]nı burada ən böyük nümunə kimi göstərmək olar. Belə ki, bu dövlət müxtəlif ölkələrdə yerləşən özünün bir çox iqtisadi, mədəni ofisləri vasitəsilə əlaqə yaradaraq, bir növ daimi konsulluq işi yürüdür. Bu Çin Respublikasına hətta onu formal olaraq tanımayan dövlətlər ilə iqtisadi münasibətdə olmağa imkan verir. Toplam olaraq [[Almaniya]],<ref>{{cite web |url=http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Laenderinformationen/LaenderReiseinformationenA-Z.jsp |title=Germany – Countries A to Z |publisher=Auswaertiges-amt.de |date= |accessdate=2010-06-25 |archive-date=2010-07-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100728191255/http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Laenderinformationen/LaenderReiseinformationenA-Z.jsp |url-status=live }}</ref> [[İtaliya]],<ref>{{cite web|url=http://www.esteri.it/MAE/Templates/SediTemplate.aspx?NRMODE=Published&NRNODEGUID=%7b6C0DE2BB-8FE9-4C72-954B-CEB68F413EA9%7d&NRORIGINALURL=%2fMAE%2fIT%2fMinistero%2fServizi%2fItaliani%2fRappresentanze%2f&NRCACHEHINT=Guest|title=Ambasciate Consolati e Uffici di promozione|publisher=Esteri.it|date=|accessdate=2011-04-29|archive-date=2010-01-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20100129100649/http://www.esteri.it/MAE/Templates/SediTemplate.aspx?NRMODE=Published&NRNODEGUID=%7B6C0DE2BB-8FE9-4C72-954B-CEB68F413EA9%7D&NRORIGINALURL=%2FMAE%2FIT%2FMinistero%2FServizi%2FItaliani%2FRappresentanze%2F&NRCACHEHINT=Guest|url-status=dead}}</ref> [[ABŞ]]<ref>U.S. Department of State [http://www.usembassy.gov/#Taiwan Websites of U.S. Embassies, Consulates, and Diplomatic Missions] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210506050404/http://www.usembassy.gov/#Taiwan |date=2021-05-06 }} Retrieved 2011–02-03</ref> və [[Birləşmiş Krallıq]]<ref>{{cite web |url=http://www.fco.gov.uk/en/travel-and-living-abroad/find-an-embassy/?l=T |title=Find an Embassy |publisher=Fco.gov.uk |date=2008-03-14 |accessdate=2010-06-25 |archive-date=2010-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100726163107/http://www.fco.gov.uk/en/travel-and-living-abroad/find-an-embassy/?l=T |url-status=live }}</ref> daxil olmaqla 56 dövlət bu və ya digər formada Çin Respublikasında qeyri-rəsmi nümayəndəliklərə malikdir. [[Kosovo]], [[Şimali Kipr]], [[Abxaziya]], [[Dnestryanı]], [[Sahara Respublikası]], [[Somalilənd]], [[Fələstin]] və hətta [[Dağlıq Qarabağ Respublikası]]nın xaricdə qeyri-rəsmi olaraq müəyyən diplomatik və ya iqtisadi məsələlərlə məşğul olan xüsusi nümayəndəliklər saxlayır.

== Tanınmayan dövlətlərin meydana gəlməsi ==
Tanınmamış dövlətlərin yaranmasını şərti olaraq aşağıdakı kimi bölmək olar:

* İnqilab nəticəsində yaranmış dövlətlər. Misal kimi bunlara 1917-ci il [[Oktyabr inqilabı]]ndan sonra yaranmış dövlətləri (məsələn: [[Azərbaycan Demokratik Respublikası]]), 1789-cu il [[Böyük Fransa inqilabı|Böyük fransız inqilabından]] sonra yaranmış dövlətləri və [[Holland Respublikası]]nını (1850–1648) göstərmək olar.
* Milli-azadlıq hərəkatı nəticəsində (separatizm) yaranmış dövlətlər. Bu təbəqəyə xüsusi deklarasiya, qanun və ya dövlətlərarası saziş əsasında öz müstəqilliyini elan etmiş dövlətlər aiddir. Misal kimi bura 1776-cı ildə [[ABŞ]]-nin [[ABŞ İstiqlal Bəyannaməsi|müstəqilliyini elan etməsi]], [[SSRİ]]-dən öz suverenlik və müstəqilliklərini elan etmiş dövlətləri (məsələn [[Azərbaycan Respublikası]]) gətirmək olar.
* Müharibəsonrakı bölgü nəticəsində yaranmış dövlətlər. Məsələn: [[Almaniya Demokratik Respublikası]] və [[Almaniya Federativ Respublikası]], [[Koreya Xalq Demokratik Respublikası]] və [[Koreya Respublikası]]. [[Vyetnam Demokratik Respublikası]] və [[Vyetnam Respublikası]], [[Çin Xalq Respublikası]] və [[Çin Respublikası]]. Bu cür dövlətlər adətən bir-birlərini tanımırlar.
* Keçmiş koloniyaların metropoldan müstəqillik qazanması nəticəsində yaranmış dövlətlər. Lakin sonuncu misal müəyyən formada yuxarıdakı şərtlərə daxildir. Belə ki, bu cür koloniyaların bəziləri inqilab, digərləri milli-azadlıq hərəkatı nəticəsində yarana və ya müstəqil olub.

== Müasir tanınmayan dövlətlər ==
Dövlətlərin müstəqilliyini elan etməsi dalğası 1990-cı ilin əvvəlində [[SSRİ]] və [[Yuqoslaviya]]nın dağılması və bunlarla bağlı etnoərazi münaqişələrin ([[Dağlıq Qarabağ Respublikası]], [[Dnestryanı Moldova Respublikası]], [[Qaqauziya ]], [[Abxaziya]], [[Cənubi Osetiya]], [[Serbskaya Krayina Respublilkası]], [[Serb Respublikası]], [[Kosovo Respublikası]]) yaranması ilə başladı. Bu cür münaqişələr və ümumiyyətlə dövlətlər olduqca unikal idi və bu üzdən beynəlxalq birlik yeni yaranmış dövlətlərdən parçalanmış əraziləri tanımaqdan imtina edərək "sərhədlərin möhkəmliyi"ni sərt mövqe olaraq ortaya qoydu. Nəticədə statusu müəyyənləşməmiş "tanınmamış postsovet dövlətləri" fenomeni yarandı. Bəzi ekspertlər bu dövlətlərin müəyyən hissəsin əslində əhali tərəfindən kütləvi dəstəyə sahib olub, effektiv dövlət aparatına malik müstəqil dövlətlər olduğunu qeyd edir. Eyni zamanda yetərincə etno-münaqişə mövzusu üzrə mütəxəssis olan ekspertlər bu iddianın əsassız olduğunu deyir.

1995-ci ildə Serbskaya Krayinanın iddia etdiyi torpaqlara [[Xorvatiya]] nəzarəti bərpa edib. 1999-cu ildə [[İçkeriya]]nın iddia etdiyi ərazilərə [[Rusiya]] öz suverenliyini bərpa edir. 2009-cu ildə isə [[Tamil-İlam]]ın nəzarətdə saxladığı əraziləri [[Şri-Lanka]] geniş hərbi əməliyyatlar vasitəsilə yenidən özünə qaytarmağa nail olur. 2008-ci ildə [[Gürcüstan]] Cənubi Osetiyaya qarşı analoji addımı atmaq istəsə də bilavasitə Rusiyanın hərbi müdaxiləsi və separatçılara yardımı nəticəsində uğursuz olmuşdu. Nəticədə Gürcüstan Cənubi Osetiya və [[Kodor dərəsi]]nə nəzarəti tam itirmişdi.

1994-cü ilin sonlarında Qaqauziya Respublikası [[Moldova]]nın tərkibinə muxtariyyət əsasında sülh ilə daxil olsa da, 2000-ci illərdən yenidən münaqişə alovlanmağa başlamışdır.

2001-ci ildə keçmiş [[SSRİ]] ərazisində olan tanınmamış dövlətlər özlərinin Tanınmamış dövlətlər birliyini yaradır.<ref name="politjournal.ru">{{Cite web |title="Болевые точки" постсоветского пространства. |url=http://www.politjournal.ru/index.php?action=Articles&dirid=40&tek=549&issue=16 |access-date=2011-09-01 |archive-date=2007-05-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070516112818/http://www.politjournal.ru/index.php?action=Articles&dirid=40&tek=549&issue=16 |url-status=dead }}</ref>

== Tanınmayan və ya qismən tanınan dövlətlərin siyahısı ==
'''Tanınmayan dövlətlər'''
{| class="wikitable"
|+
!Dövlət
!Bayrağı
|-
|[[Somalilend]]
|[[Fayl:Flag of Somaliland (Orange).svg|thumb|138x138px]]
|}

=== Öz ərazisinin faktiki idarə edən qismən tanınmış dövlətlər ===
{|class="wikitable" style="width: 100%"
|-
! style="width:15%;"|Adı
! style="width:40%;"|Statusu
! style="width:24%;"|Rəsmi mövqe
! style="width:7%;"|İstinadlar
|-
| {{bayraq|Turkish Republic of Northern Cyprus}} [[Şimali Kipr Türk Respublikası]]
| [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türk Silahlı Qüvvələrinin]] [[Kipr adası]]na daxil olması nəticəsində 1983-cü ildə öz müstəqilliyini elan etmişdir. 2004-cü ildə [[ŞKTR]]-in ərazisi formal olaraq [[Kipr Respublikası]]nın hissəsi kimi [[Avropa Birliyi]]nə daxil edilib. [[Türkiyə]] və [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] tərəfindən tanınır. [[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı]] Şimali Kiprə "Türk Kipr Dövləti" adı altında üzvlük verib. [[BMT]]-nin 541-ci qətnaməsi Şimali Kiprin müstəqilliyini qeyri-qanuni olduğunu qeyd edir.<ref>{{cite web |url=http://www.un.int/cyprus/scr541.htm |title=Security Council resolution 220 (1966) on Cyprus |publisher=Un.int |date= |accessdate=2010-06-25 |archive-date=2003-08-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030828074921/http://www.un.int/cyprus/scr541.htm |url-status=dead }}</ref>
| {{bayraq|Cyprus}} [[Kipr Respublikası]] Şimali Kipri öz ərazisinin bir hissəsi kimi sayır.
|align=center|<ref>{{cite web|accessdate=2008-02-28|url=http://antiwar.com/hadar/?articleid=8042|author=Hadar, Leon|date=2005-11-16|title=In Praise of 'Virtual States'|publisher=AntiWar|archive-date=2016-03-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20160316041704/http://antiwar.com/hadar/?articleid=8042|url-status=live}}</ref>
|-
|-
| {{bayraq|Abkhazia}} [[Abxaziya Respublikası]]
| 1999-ci ildən müstəqilliyini elan edib.<ref>{{Cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3261059.stm |title=Regions and territories: Abkhazia |publisher=[[BBC]] |accessdate=31 March 2011 |archive-date=5 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191105235542/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3261059.stm |url-status=dead }}</ref> Abxaziyanın dövlət müstəqilliyini 2008-ci il üçün 5 [[BMT]] üzvü olan dövlət — [[Rusiya]],<ref name="ruspriznanieabhyuo">{{Cite web |title=Заявление Президента Российской Федерации Дмитрия Медведева |url=http://www.kremlin.ru/text/appears/2008/08/205744.shtml |access-date=2011-09-01 |archive-date=2009-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090211020049/http://www.kremlin.ru/text/appears/2008/08/205744.shtml |url-status=dead }}</ref> [[Nikaraqua]],<ref name="nikpriznabkhyuo1">.[http://www.mignews.com/news/politic/world/050908_210735_19221.html Никарагуа признала независимость Абхазии и Южной Осетии] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110714092306/http://www.mignews.com/news/politic/world/050908_210735_19221.html |date=2011-07-14 }} [[Mignews]]</ref><ref name="nikpriznabkhyuo2">[https://web.archive.org/web/20080922040204/http://www.kommersant.ru/news-y.aspx?NewsID=132253 Никарагуа официально признала Южную Осетию и Абхазию] Коммерсантъ</ref><ref name="nikpriznabkhyuo3">[http://rian.ru/osetia_news/20080905/151018822.html Никарагуа официально признала независимость Южной Осетии и Абхазии] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080906035944/http://www.rian.ru/osetia_news/20080905/151018822.html |date=2008-09-06 }} РИА "Новости"</ref> [[Venesuela]],<ref name="venezpriznanieabhyuo">http://top.rbc.ru/politics/10/09/2009/328391.shtml {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090913151256/http://top.rbc.ru/politics/10/09/2009/328391.shtml |date=2009-09-13 }} РБК — Венесуэла признала независимость Южной Осетии и Абхазии</ref> [[Nauru]]<ref>{{Cite web |title=Независимость Абхазии признали науруанцы |url=http://lenta.ru/news/2009/12/15/nauru/ |access-date=2011-09-01 |archive-date=2022-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220407161710/https://lenta.ru/news/2009/12/15/nauru/ |url-status=live }}</ref> və [[Vanuatu]]<ref>{{Cite web |title="Ъ" выяснил, что Вануату все-таки признало Абхазию |url=http://kommersant.ru/doc/1655437 |access-date=2011-09-01 |archive-date=2011-06-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110608150154/http://www.kommersant.ru/doc/1655437 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=JOINT STATEMENT On Establishment of Diplomatic Relations Between the Republic of Abkhazia and the Republic of Vanuatu |url=http://kommersant.ru/dark-gallery.aspx?id=1655437&picsid=594386&stpid=63&l=1 |access-date=2011-09-22 |archive-date=2011-09-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110922044125/http://kommersant.ru/dark-gallery.aspx?id=1655437&picsid=594386&stpid=63&l=1 |url-status=live }}</ref> tərəfindən tanınır.
| {{bayraq|Georgia}} [[Gürcüstan]] bu ərazinin öz tərkibində muxtariyyat kimi tanıyır.
| align="center" |<ref>{{cite web|accessdate=2008-02-26|url=http://www.c-r.org/resources/occasional-papers/abkhazia-ten-years-on.php|title=Abkhazia: Ten Years On|publisher=Conciliation Resources|year=2001|author=Clogg, Rachel|archive-date=2012-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205052756/http://www.c-r.org/resources/occasional-papers/abkhazia-ten-years-on.php|url-status=dead}}</ref><ref name="Medvedev">[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/7582181.stm Russia recognises Georgian rebels] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120204060458/http://news.bbc.co.uk/2/hi/7582181.stm |date=2012-02-04 }} – BBC, 2008–08-26 [http://www.novinite.com/view_news.php?id=96574] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170805060356/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/7582181.stm |date=2017-08-05 }}</ref><ref name='Venezuela-Georgia'>{{cite news | url=http://www.reuters.com/article/worldNews/idUSTRE5895PF20090910 | title=Venezuela's Chavez draws closer to Moscow | date=2009-09-10 | work=[[Reuters]] | accessdate=2009-10-20 | archive-date=2022-04-03 | archive-url=https://web.archive.org/web/20220403215055/https://www.reuters.com/article/worldNews/idUSTRE5895PF20090910 | url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |author=John Pike |url=http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2009/12/mil-091215-rianovosti11.htm |title=Georgia mocks Nauru's recognition of Abkhazia |publisher=Globalsecurity.org |date= |accessdate=2010-06-25 |archive-date=2015-09-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150905153222/http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2009/12/mil-091215-rianovosti11.htm |url-status=live }}</ref>
|-
| {{bayraq|South Ossetia}} [[Cənubi Osetiya Respublikası]]
| Cənubi Osetiya öz müstəqilliyini 1991-ci ildə elan edib. Hal-hazırda dörd BMT üzv dövlətlər – [[Rusiya]],<ref name="ruspriznanieabhyuo"/> [[Nikaraqua]],<ref name="nikpriznabkhyuo1"/><ref name="nikpriznabkhyuo2"/><ref name="nikpriznabkhyuo3"/> [[Venesuela]],<ref name="venezpriznanieabhyuo"/> [[Nauru]]<ref>{{Cite web |title=Республика Науру признала независимость Южной Осетии |url=http://lenta.ru/news/2009/12/16/nauru/ |access-date=2011-09-01 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305140910/https://lenta.ru/news/2009/12/16/nauru/ |url-status=live }}</ref> və üç BMT üzvü olmayan dövlət – [[Abxaziya]] və [[Dnestryanı]] tərəfindən tanınır.<ref>[http://lenta.ru/news/2009/12/16/nauru/ "Республика Науру признала независимость Южной Осетии"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305140910/https://lenta.ru/news/2009/12/16/nauru/ |date=2016-03-05 }} 16 December 2009 Retrieved 2011–02-03 [http://www.microsofttranslator.com/BV.aspx?ref=IE8Activity&a=http%3A%2F%2Flenta.ru%2Fnews%2F2009%2F12%2F16%2Fnauru%2F "Republic of Nauru recognizes the independence of South Ossetia"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180930164630/http://www.microsofttranslator.com/BV.aspx?ref=IE8Activity&a=http%3A%2F%2Flenta.ru%2Fnews%2F2009%2F12%2F16%2Fnauru%2F |date=2018-09-30 }} English language translation from Microsoft Translator</ref>
| {{bayraq|Georgia}} [[Gürcüstan]] bu ərazinin öz tərkibində muxtariyyat kimi tanıyır.
|align=center|<ref name="Medvedev"/><ref name='Venezuela-Georgia' /><ref>{{cite web|accessdate=2008-02-28|url=http://iys.cidi.org/humanitarian/hsr/03b/ixl95.html|date=2003-09-23|author=Stojanovic, Srdjan|title=OCHA Situation Report|publisher=Center for International Disaster Information|archive-date=2012-05-24|archive-url=https://archive.today/20120524091048/http://iys.cidi.org/humanitarian/hsr/03b/ixl95.html|url-status=live}}</ref>
|}

=== İddia etdikləri ərazinin yalnız bir hissəsini idarə edən qismən tanınan dövlətlər ===
{|class="wikitable" style="width: 100%"
|-
! style="width:15%;"|Adı
! style="width:40%;"|Statusu
! style="width:24%;"|Rəsmi mövqe
! style="width:7%;"|İstinadlar
|-
| {{bayraq|Kosovo}} [[Kosovo Respublikası]]
| Kosovo öz müstəqilliyini 2008-ci ildə elan edib. Hal-hazırda Kosovanın dövlət müstəqilliyi 81 BMT-üzv dövləti və bir BMT üzvü olmayan – [[Çin Respublikası]] tərəfindən tanınır. [[BMT Təhlükəsizlik Şurası]]nın 1244-cü qətnaməsinə əsaəsən 1999-cu ildən (2008-ci ildən isə bir-başa [[Avropa Birliyi]]nin) bəynəlxalq idarəetməsi altındadır. Kosovanın müstəqilliyi yerli [[serblər]] tərəfindən tanınmır və onların kompakt yaşadığı ərazilərdə yeni respublikanın hakimiyyəti sıfır dərəcəsindədir.<ref>[http://senica.ru/index.php/2009-06-26-07-26-23/400?task=view Посол США в Косово: международные силы в Косово еще на 10 лет]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
| {{bayraq|Serbia}} [[Serbiya]] Kosovanı öz ərazisinin bir hissəsi kimi tanıyır.
| align="center" |<ref>{{cite news|accessdate=2008-02-28|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/7249034.stm|date=2008-02-17|title=Kosovo MPs proclaim independence|publisher=BBC News|archive-date=2012-01-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20120125201733/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/7249034.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.unmikonline.org/press/reports/N9917289.pdf |title=Kosovo |format=PDF |date= |accessdate=2010-06-25 |archive-date=2008-02-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080216011030/http://www.unmikonline.org/press/reports/N9917289.pdf |url-status=dead }}</ref>
|-
|[[Fayl:Flag of the Republic of China.svg|20px|border]] [[Çin Respublikası]] ([[Tayvan]])
| Çin Respublikası (ÇR və ya sadəcə [[Tayvan]]) konstitusiyaya əsasən 1912-ci ildə yaradılıb. 1949-cu ildə Çində baş vermiş vətəndaş müharibəsi nəticəsində [[BMT]] tərəfindən diplomatik dəstəyi itirir və 25 oktyabr 1971-ci ildə Baş Assambleyanın 2758-ci qətnaməsinə əsasən qurumdakı yer Çin Xalq Respublikasına keçir. Hal-hazırda 23 [[BMT]] üzvü olan dövlət tərəfindən tanınır.<ref>{{Cite web |title=Малави перестала признавать суверенитет Тайваня |url=http://newsru.com/world/14jan2008/malavi_print.html |access-date=2011-09-01 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304115057/http://newsru.com/world/14jan2008/malavi_print.html |url-status=live }}</ref> Qalan bütün BMT üzvləri Çin Respublikasını rəsmi olaraq dövlət kimi tanımır; onlardan bəziləri ÇR-in idarə etdiyi əraziləri ''de jure'' olaraq [[Çin Xalq Respublikası]]nın (ÇXR) ərazisi kimi, digərləri ÇR-i Çin Xalq Respublikasının subyekti kimi tanımağa dair heç bir konkret mövqe bildirmədən yayınırlar. Özünün faktiki müstəqilliyi dövründə Çin Respublikası uğurlu diplomatik danışıqlar apararaq müəyyən dairələrdə ÇR ilə ÇXR-ın fərqli, iki müstəqil dövlət kimi tanıtdıra bilmişdir.<ref>Bush III, Richard C. "The Role of the United States in Taiwan-PRC Relations", ''Taiwan: Beyond the Economic Miracle'' M.E. Sharpe, Inc. ISBN 0-87332-879-5 p. 358 [http://books.google.com/books?id=xRjBbmgyc8AC&pg=PA358&dq=liberia+%22two+chinas%22&hl=es&ei=zjd5TdyhM4vz4Qb-6aCHBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CFUQ6AEwCA#v=onepage&q=liberia%20%22two%20chinas%22&f=false Online version] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170327072208/https://books.google.com/books?id=xRjBbmgyc8AC&pg=PA358&dq=liberia+%22two+chinas%22&hl=es&ei=zjd5TdyhM4vz4Qb-6aCHBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CFUQ6AEwCA#v=onepage&q=liberia%20%22two%20chinas%22&f=false |date=2017-03-27 }} available at [[Google Books]]</ref>
| {{bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası]] Çin Respublikasının (Tayvanın) hüquqi olaraq artıq mövcud olmadığını iddia edərək onu öz suveren ərazisinin bir hissəsi kimi qəbul edir.
|align=center|<ref>Global Investment and Business Center, Inc. Staff ''Taiwan Foreign Policy and National Security Yearbook'' 2011 Second Edition International Business Publications, USA ISBN 0-7397-3660-4 [http://books.google.com/books?id=4G9nj0LDk5UC&pg=PA3&dq=Taiwan+Foreign+Policy+and+National+Security+Yearbook+Volume+1&hl=en&ei=nC5PTo7UJqLk0QGMo-CCBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=Taiwan%20Foreign%20Policy%20and%20National%20Security%20Yearbook%20Volume%201&f=false Online version] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200518234148/https://books.google.com/books?id=4G9nj0LDk5UC&pg=PA3&dq=Taiwan+Foreign+Policy+and+National+Security+Yearbook+Volume+1&hl=en&ei=nC5PTo7UJqLk0QGMo-CCBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=Taiwan%20Foreign%20Policy%20and%20National%20Security%20Yearbook%20Volume%201&f=false |date=2020-05-18 }} available at [[Google Books]]</ref>
|-
| {{bayraq|Palestine}} [[Fələstin Dövləti]]
| [[Fələstin Azadlıq Təşkilatı]] 1988-ci ildə [[Əlcəzair]]də Fələstin Dövlətini elan edir. O zaman FAT elan etdiyi torpaqların heç birini idarə etmirdi.<ref name="saeb"/> Bu gün isə Fələstin Dövlət İdarəetməsi (FDİ) vasitəsilə FAT Fələstinin bir çox yerlərinə nəzarət edir.<ref>{{Cite web |url=http://www.thejerusalemfund.org/www.thejerusalemfund.org/carryover/documents/resolution3237.html |title=UN General Assembly Resolution 3237 |publisher=Thejerusalemfund.org |date= |accessdate=2010-12-05 |archive-date=2011-11-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111110015616/http://www.thejerusalemfund.org/www.thejerusalemfund.org/carryover/documents/resolution3237.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=UN observers: Non-member States and Entities |url=http://www.un.org/en/members/nonmembers.shtml |access-date=2011-09-03 |archive-date=2009-05-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090509204646/http://www.un.org/en/members/nonmembers.shtml |url-status=live }}</ref> Fələstin Dövləti [[Ərəb Liqası]] və [[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı]]na üzvdür. Hal-hazırda Fələstin 125 [[BMT üzvü olan dövlətlər|BMT üzv dövləti]] tərəfindən tanınır.<ref>{{Cite news|author=Bannoura, Saed|title=124 Out Of 193 Countries Recognize Palestinian Independence|url=http://www.imemc.org/article/61902|newspaper=IMEMC News|publisher=International Middle East Media Center|date=28 August 2011|accessdate=2011-08-28|archive-date=2011-10-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20111015052850/http://www.imemc.org/article/61902|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Shelley, Toby|title=Spotlight on Morocco|journal=West Africa|year=1988|location=London|issue=3712–3723: December 5–31|publisher=West Africa Publishing Company Ltd|page=2282}} "…the SADR was one of the first countries to recognise the state of Palestine."</ref>
| {{bayraq|Israel}} [[İsrail]] Fələstini dövlət olaraq tanımır və mübahisəli ərazilərin statusu ilə bölgüsü müəyyənləşməyənədək onu işğal altında saxlayır.{{#tag:ref|Israel allows the PNA to execute some functions in the [[Palestinian territories]], depending on [[Administrative divisions of the Oslo Accords|special area classification]]. Israel maintains [[Israel's unilateral disengagement plan|minimal interference]] (retaining control of borders: [[National airspace|air]],<ref name="GazaSeaAir">{{Cite web |title=Israel's control of the airspace and the territorial waters of the Gaza Strip |url=http://www.btselem.org/english/Gaza_Strip/Control_on_Air_space_and_territorial_waters.asp |access-date=2011-09-03 |archive-date=2011-06-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110605005942/http://www.btselem.org/english/Gaza_Strip/Control_on_Air_space_and_territorial_waters.asp |url-status=live }}</ref> sea [[United Nations Convention on the Law of the Sea#UNCLOS III|beyond internal waters]],<ref name="GazaSeaAir"/><ref>{{Cite web |title=Map of Gaza fishing limits, "security zones" |url=http://dissidentvoice.org/wp-content/uploads/2009/12/Gaza-map-08s-fishing-limits-20090119.jpg |access-date=2011-09-03 |archive-date=2011-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110726000805/http://dissidentvoice.org/wp-content/uploads/2009/12/Gaza-map-08s-fishing-limits-20090119.jpg |url-status=live }}</ref> [[European Union Border Assistance Mission Rafah|land]]<ref>[http://www.mfa.gov.il/MFA/Peace+Process/Guide+to+the+Peace+Process/Israels+Disengagement+Plan-+Renewing+the+Peace+Process+Apr+2005.htm Israel's Disengagement Plan: Renewing the Peace Process] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070302014936/http://www.mfa.gov.il/MFA/Peace%20Process/Guide%20to%20the%20Peace%20Process/Israels%20Disengagement%20Plan-%20Renewing%20the%20Peace%20Process%20Apr%202005.htm |date=2007-03-02 }}: "Israel will guard the perimeter of the Gaza Strip, continue to control Gaza air space, and continue to patrol the sea off the Gaza coast. ... Israel will continue to maintain its essential military presence to prevent arms smuggling along the border between the Gaza Strip and Egypt ([[Philadelphi Route]]), until the security situation and cooperation with Egypt permit an alternative security arrangement."</ref>) in the [[Gaza strip]] and maximum in "[[Administrative divisions of the Oslo Accords|Area C]]".<ref name="Gold">{{Cite web  | last = Gold  | first = Dore  | coauthors = Institute for Contemporary Affairs  | title = Legal Acrobatics: The Palestinian Claim that Gaza is Still "Occupied" Even After Israel Withdraws  | work = Jerusalem Issue Brief, Vol. 5, No. 3  | publisher = Jerusalem Center for Public Affairs  | date = 26 August 2005  | url = http://www.jcpa.org/brief/brief005-3.htm  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2010-06-21  | archive-url = https://web.archive.org/web/20100621082606/http://jcpa.org/brief/brief005-3.htm  | url-status = live  }}</ref><ref name="Bell">{{Cite web  | last = Bell  | first = Abraham  | title = International Law and Gaza: The Assault on Israel's Right to Self-Defense  | work = Jerusalem Issue Brief, Vol. 7, No. 29  | publisher = Jerusalem Center for Public Affairs  | date = 28 January 2008  | url = http://www.jcpa.org/brief/brief005-3.htm  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2010-06-21  | archive-url = https://web.archive.org/web/20100621082606/http://jcpa.org/brief/brief005-3.htm  | url-status = live  }}</ref><ref name="mfa.gov.il">{{Cite press release  | title = Address by Foreign Minister Livni to the 8th Herzliya Conference  | publisher = Ministry of Foreign Affairs of Israel  | date = 22 January 2008  | url = http://www.mfa.gov.il/MFA/Government/Speeches+by+Israeli+leaders/2008/Address+by+FM+Livni+to+the+8th+Herzliya+Conference+22-Jan-2008.htm?DisplayMode=print  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2011-10-26  | archive-url = https://web.archive.org/web/20111026025009/http://www.mfa.gov.il/MFA/Government/Speeches%2Bby%2BIsraeli%2Bleaders/2008/Address%2Bby%2BFM%2BLivni%2Bto%2Bthe%2B8th%2BHerzliya%2BConference%2B22-Jan-2008.htm?DisplayMode=print  | url-status = live  }}</ref><ref name="Salih">{{Cite web  | last = Salih  | first = Zak M.  | title = Panelists Disagree Over Gaza’s Occupation Status  | publisher = University of Virginia School of Law  | date = 17 November 2005  | url = http://www.law.virginia.edu/html/news/2005_fall/gaza.htm  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2016-03-03  | archive-url = https://web.archive.org/web/20160303200844/http://www.law.virginia.edu/html/news/2005_fall/gaza.htm  | url-status = dead  }}</ref><ref name="Human Rights Watch">{{Cite web  | title = Israel: 'Disengagement' Will Not End Gaza Occupation  | publisher = Human Rights Watch  | date = 29 October 2004  | url = http://www.hrw.org/english/docs/2004/10/29/isrlpa9577.htm  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2020-07-12  | archive-url = https://web.archive.org/web/20200712121307/https://www.hrw.org/english/docs/2004/10/29/isrlpa9577.htm  | url-status = live  }}</ref> See also [[Israeli-occupied territories]].<br><ref name="saeb">{{Cite news|author=Staff writers|title=Palestinians 'may declare state'|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/7254434.stm|newspaper=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|date=20 February 2008|accessdate=2011-01-22|archive-date=2011-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110825044716/http://news.bbc.co.uk/2/hi/7254434.stm|url-status=live}}:"Saeb Erekat, disagreed arguing that the Palestine Liberation Organisation had already declared independence in 1988. "Now we need real independence, not a declaration. We need real independence by ending the occupation. We are not Kosovo. We are under Israeli occupation and for independence we need to acquire independence".</ref><ref name="Gold">{{Cite web  | last = Gold  | first = Dore  | coauthors = Institute for Contemporary Affairs  | title = Legal Acrobatics: The Palestinian Claim that Gaza is Still "Occupied" Even After Israel Withdraws  | work = Jerusalem Issue Brief, Vol. 5, No. 3  | publisher = Jerusalem Center for Public Affairs  | date = 26 August 2005  | url = http://www.jcpa.org/brief/brief005-3.htm  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2010-06-21  | archive-url = https://web.archive.org/web/20100621082606/http://jcpa.org/brief/brief005-3.htm  | url-status = live  }}</ref><ref name="Bell">{{Cite web  | last = Bell  | first = Abraham  | title = International Law and Gaza: The Assault on Israel's Right to Self-Defense  | work = Jerusalem Issue Brief, Vol. 7, No. 29  | publisher = Jerusalem Center for Public Affairs  | date = 28 January 2008  | url = http://www.jcpa.org/brief/brief005-3.htm  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2010-06-21  | archive-url = https://web.archive.org/web/20100621082606/http://jcpa.org/brief/brief005-3.htm  | url-status = live  }}</ref><ref name="mfa.gov.il">{{Cite press release  | title = Address by Foreign Minister Livni to the 8th Herzliya Conference  | publisher = Ministry of Foreign Affairs of Israel  | date = 22 January 2008  | url = http://www.mfa.gov.il/MFA/Government/Speeches+by+Israeli+leaders/2008/Address+by+FM+Livni+to+the+8th+Herzliya+Conference+22-Jan-2008.htm?DisplayMode=print  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2011-10-26  | archive-url = https://web.archive.org/web/20111026025009/http://www.mfa.gov.il/MFA/Government/Speeches%2Bby%2BIsraeli%2Bleaders/2008/Address%2Bby%2BFM%2BLivni%2Bto%2Bthe%2B8th%2BHerzliya%2BConference%2B22-Jan-2008.htm?DisplayMode=print  | url-status = live  }}</ref><ref name="Salih">{{Cite web  | last = Salih  | first = Zak M.  | title = Panelists Disagree Over Gaza’s Occupation Status  | publisher = University of Virginia School of Law  | date = 17 November 2005  | url = http://www.law.virginia.edu/html/news/2005_fall/gaza.htm  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2016-03-03  | archive-url = https://web.archive.org/web/20160303200844/http://www.law.virginia.edu/html/news/2005_fall/gaza.htm  | url-status = dead  }}</ref><ref name="Human Rights Watch">{{Cite web  | title = Israel: 'Disengagement' Will Not End Gaza Occupation  | publisher = Human Rights Watch  | date = 29 October 2004  | url = http://www.hrw.org/english/docs/2004/10/29/isrlpa9577.htm  | accessdate = 2010-07-16  | archive-date = 2020-07-12  | archive-url = https://web.archive.org/web/20200712121307/https://www.hrw.org/english/docs/2004/10/29/isrlpa9577.htm  | url-status = live  }}</ref> |name="israel"}}
|align=center|<ref>[https://web.archive.org/web/20060404211437/http://www.pna.gov.ps/Government/gov/recognition_of_the_State_of_Palestine.asp Official website of the Palestinian National Authority]. The PNA has publicly acknowledged recognition from 94 states, including the former [[Yugoslavia]].</ref><ref>[http://www.venezuelanalysis.com/news/4962 Venezuela Pledges Support for Palestinian Statehood during Abbas Visit] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110811051141/http://venezuelanalysis.com/news/4962 |date=2011-08-11 }}, November 2009.</ref><ref>[http://www.turkishweekly.net/news/52867/costa-rica-recognizes-palestine-.html "Costa Rica Recognizes 'Palestine'"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120919161419/http://www.turkishweekly.net/news/52867/costa-rica-recognizes-palestine-.html |date=2012-09-19 }}, ''The Journal of Turkish Weekly'' 26 February 2008 Retrieved 2011–02-07</ref><ref>{{cite web |url=http://www.sarep.org/ |title=South African Representative Office to the Palestinian National Authority |publisher=Sarep.org |date= |accessdate=2010-06-25 |archive-date=2010-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100703081549/http://www.sarep.org/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://palestineuzbek.com/english.php?action=4 |title=Embassy of the State of Palestine to the Republic of Uzbekistan, Central Asia and Azerbaijan |publisher=Palestineuzbek.com |date= |accessdate=2010-06-25 }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.webgaza.net/resources/Embassies_of_Palestine.htm |title=Embassies of Palestine |publisher=Webgaza.net |date= |accessdate=2010-06-25 |archive-date=2011-06-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110626061410/http://www.webgaza.net/resources/Embassies_of_Palestine.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.palestine.sk/about.html |title=Embassy of the State of Palestine in Bratislava |publisher=Palestine.sk |date= |accessdate=2010-06-25 |archive-date=2009-08-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090809143148/http://www.palestine.sk/about.html |url-status=dead }}</ref>
|-
|}

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|2}}

[[Kateqoriya:Tanınmamış dövlətlər]]
[[Kateqoriya:Ölkələrin siyahıları]]
[[Kateqoriya:Tanınmayan və ya qismən tanınan dövlətlər]]