İstifadəçi:Sonasivaliyeva

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Amerika hindularının dili Amerika hindularınïn dili Şimali Amerikanın şimal qolu olan Alyaska və Qrenlandiya yerli xalqı tərəfindən istifadə edilir. Bu yerli dillər fərqli dil ailələrini, çoxlu dil aralıqlarını və dil siniflərini təşkil edir. Bu dillər əsasən 3 böyük makroqrupa ayrılır. Eskimos, Aleut, Naden, Amerind və s. Amma bu sxem yetərli deyil. Çünki o, bəzi mütəxəssislər tərəfindən rədd edilir. Yuneskonun məlumatına görə Amerika yerlilərinin dili təhlükə altındadır və bəziləri artıq unudulmuşdur. Yerli əhali vasitəsilə ilk ünsiyyətə girən avropalılar olub. Bu qarşılaşmalar 11-ci əsrin əvvəlində və 15-ci əsrin sonlarında baş vermişdir. ( Normandlarïn Qrenlandiyaya yerləşməsi və iflası, Xristofor Kolumbun gəlişi). Bəzi yerli Amerika xalqlarının inkişaf etmiş yazı sistemləri var. Mayyalıları buna misal göstərmək olar. Bəzi Amerika dilləri çox geniş yayılmışdır və milyonlarla istifadəçisi var. Bunlardan Kuençhu dilləri, Aymara, Guaranı misal göstərmək olar. Bəzilərinin isə yüz nəfər istifadəçisi olar. Yerli kreol dilləri də amerikalılar arasında geniş yayılıb və onlar Avropa ,Afrika dilləri əsasında formalaşıb. Braziliyada Tupi dili bəzi etnik yerlilər tərəfindən öyrənilir və bir növ desək reklam edilir. Bəzi latın Amerika koloniyalarında, ispan missionerləri yerli dilləri öyrənir və bunun vasitəsilə əhali arasında xristian dinini zorla qəbul etdirirdi. Britaniya-Amerika koloniyalarında Con Eliot Bibliyanı Massaçusses dilinə tərcümə edib. ( 1661-1663-cü illərdə o, Bibliyanı yerli dilə ilk tərcümə edəndir). Avropalılar yerli dilləri sıxışdırır, məktəblərdə yerli xalq Avropa dillərini öyrənirdi. Bütün bunlara baxmayaraq bəzi dillər rəsmi dil statusu da almışdır. Məsələn Paraqvayda Quaranı rəsmi dil statusu almışdır. Amma bəzi istisnalar da var. Məsələn bəzi ölkələrdə yerli Amerika dilləri ancaq çox danışılan bir bölgədə rəsmi status ala bilib. Məsələn Peruda Quçianı və Boliviyada Aymaranı misal göstərmək olar. Qrenlandiyada 2009-cu ildə Kalaalyut dili də rəsmi status alıb. ABŞ-da Navajo dili ən çox danışılan yerli dildir. Təxminən 20000 nəfərlik əhali bu dili istifadə edir. Hətta 2-ci dünya müharibəsində bu dillərdən gizli şifrələr,kodlar düzəltmək üçün istifadə edilirdi. Nə almanlar, nə də yaponlar bu kodu aça bilmirdilər