Xarəzm

Xarəzm
Köhnə Ürgənc
42°11′22″ şm. e. 59°19′34″ ş. u.
Ölkə	Türkmənistan
Tarixi və coğrafiyası
Ləğv olunub	1924
Xarəzm
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xarəzm (Ərəbcə: خوارزم / Khwārizm, Farsca: خوارزم / Khwārazm, Türkmencə: Horezm/Daşoguz) — Orta Asiyada (Türkmənistan) tarixi-coğrafi ərazi və eyni adlı Xarəzmşahlar dövlətinin yerləşdiyi ərazi.

Anlamı

Xarəzm sözünün mənası "Günəş ölkəsi" deməkdir. Çinlilər Xarəzmə Huşumi (呼似密) deyirdilər. Bu torpaqların Hu (呼) qəbiləsinə aid olduğunu göstərir. Hu (呼) qəbiləsi hun qəbiləsi olub hun adətinə görə şanyülərin xanımları burdan çıxırdı.

Tarixi

İrandilli xalqlar er. əv. II minilliyin ortalarında Cənubi Şərqi Avropadan Şərqdə hərəkət etmiş və Orta Asiyada qədim türklərin ərazisinin bir hissəsini zəbt etmişlər. Böyük mütəfəkkir Biruni yazır ki, er. əv. 1200-cü ildə farslar indiki Xarəzm ərazisinə gəlib məskunlaşmış və Türk çarlığını özünə tabe etmişlər (170,10). Bundan sonra Orta Asiyanın bu hissəsi Ariazem ―Arilərin ərazisi‖ adlanmış və bu ad zaman keçdikcə əvvəlinə ―h‖ səsi əlavə olunmaqla Harəzm (Xarəzm) formasına düşmüşdür. ―Avesta‖da bu ərazi ―Arianvəc‖, yəni ―Arilərin düzənliyi‖ adlanmışdır .

Mənbə

• Буниятов З. Государство хорезмшахов-ануштегинидов (1097—1231), Москва, 1986.
• Веселов