Korund
Naviqasiyaya keç
Axtarışa keç
| Korund | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
| Formul (təkrarlanan vahid) |
Al₂O₃ |
| Strunz təsnifatı | IV/C.04[1] |
| Xüsusiyyətləri | |
| Zolaq rəngi | ağ |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Korund (Al2O3) — mineral. Çox da tez-tez rast gəlinməyən.
Xassələri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Cüzi qarışıqları — Cr, Fe, Mn, Ti. Kristalları çəlləyəbənzər, sütunvari, prizmatik, piramidal, lövhəvari və b. İkiləşmə çox vaxt {101} üzrə polisintetik, nadir hallarda {0001} üzrə. Ayrılması yoxdur, bölünməsi {0001} və {101} üzrə. Aqreqat dənəvərdir. Rəngsiz, lakin mikroqarışıqlarla müxtəlif rəngə boyanır:
- Ti — göy-sapfir (göy yaqut);
- Fe2+ və Fe3+ — qara; Fe3+- qəhvəyi və çəhrayı;
- Cr — qırmızı — rubin (yaqut); həmçinin sarı — şərq topazı, yaşıl — şərq zümrüdü, tünd qırmızı — şərq ametisti və b.
Parıltısı almazı, şüşəli. Sərtliyi 9. Xüsusi çəkisi 3,95–4,4. Süni korundun ərimə temperaturu
Yataqları[redaktə | mənbəni redaktə et]
Əsasən aşağıdakı zonalarda yaradılmışdır:
- Peqmatitlər: a) korundlu sienit-peqmatitlər; b) korundlu plagioklazitlər, marunditlər, plümazitlər. Ultraəsasi süxur massivlərilə, dolomit və serpentinitlərlə əlaqədardır.
- Hidrotermal yataqların törəmə kvarsitlərində.
- Metamorfik yataqlarda mərmərlərdə, qabbroda, noritdə, qranitdə, kristallik şistlərdə, qneyslərdə, amfibolitlərdə, metamorfizmə uğramış boksitlərdə.
- Elüvial, delüvial və Allüvial səpintilərdə. Korund az miqdarda SiO2 ilə zəngin olmayan püskürmə süxurlarda (sienitdə, nefelinli sienitdə, andezitdə və b.) püskürmə süxurların ksenolitlərində, karbonatitlərdə rast gəlinir. Korund böyük miqdarda süni yolla alınır (alund, elektrokorund və b.). Korund kvant generatorları üçün mühüm xammaldır; abraziv materialların (cilalayıcı, pardaxlayıcı), oda və turşuya davamlı məmulatların hazırlanmasında, zərgərlikdə, cihazlarda, saatlarda və b. istifadə edilir. Korund filizində korund miqdarı 10–15%-dən çox olur.
Növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Leykosafhir — ağ rəngli korunddur.
- Sapfir — mavi rəngli korunddur.
- Rubin (yaqut) — al-qırmızı rəngli korunddur.
- Şərq ametisti — bənövşəyi rəngli korunddur.
- Şərq zümrüdü — yaşıl rəngli korunddur.
- Şərq topazı — sarı rəngli korunddur.
Qalareya[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Ralph J., Nikischer T., Mineralogy H. I. o. Corundum // Mindat.org (ing.): The Mineral and Locality Database. [Keswick, VA], Coulsdon, Surrey: 2000.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.