Qoz

Qoz
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Fıstıqçiçəklilər Fəsilə: Qozkimilər Cins: Qoz
Beynəlxalq elmi adı
Juglans L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   19248 NCBI   16718 EOL   38394 FW   55942

Şablon:Qaralama-az

Qoz (lat. Juglans) - Qozkimilər fəsiləsinə aid cins.

Qışda yarpağını tökən ağaclardandır. Gənc sürgünlərin özü bölməlidir. Tumurcuqlar az sayda markalarla örtülmüşdür. Yarpaqcıqların kənarları bəzi növlərdə incə dişli, bəzilərdə isə düzdür (tam kənarlı). Yapraqcıq sayı növlərə görə (3) 5-23 arasında dəyişir.

Çiçəklər bir evciklidir. Kişi çiçəklər bir əvvəlki ilin sürgünlərində yan vəziyyətli, aşağıya sallanan pişikcik halında qurul meydana gətirər. Qurullar budaqlanmamışdır. Hər bir kişi çiçəyin 1 brahte, 2 brahtecik ilə 3-4 yumşaqlı bir ətraf yarpağı (çanaq) vardır. Etamin sayı 7-105dir. Dişi çiçəklər isə yeni sürgünlərin ucunda terminal (təpədə) vəziyyətli tik dayanan 2-8 çiçəkli kasıb qurullar meydana gətirər. Dişi çiçəyin də 1 brahte, 2 brahtecik, 4 yumşaqlı ətraf yarpağı vardır. Bunlar ovaryumla qaynaşmışdır, tək ucları sərbəstdir. Ovaryum alt vəziyyətlidir; ətli qalın 2 stigması olduqca inkişaf etmişdir.

Payızda yetişkinləşən böyük nüvəli sulu meyvənin iç qismi 2 bölməyə ayrılmışdır. Toxum 2 yumşaqlı, yağlı və ləzzətlidir, yod ilə zəngindir.

Qoz bitkisinin toxumundan qida məhsulu kimi, yağından mətbəxtdə və təbabətdə istifadə olunur.

Odununun özü tünd, xarici qismi açıq rəngli, ağır və gözəl cila qəbul edən odunları vardır. Sənayedə, əsasən də mebel istehsalında istifadə edilir.

Təbabətdə

Bağırsaqları yumşaldır. 2 ovuc qozu 10 ovuc əncir və qatıqla qarışdırıb yemək orqanizmi təmizləyir. Köhnəlmiş qozu bədənin gərilmiş əzələ yerinə sürtmək həmin yeri müalicə edir. Qoz ilə saça maska tük tökülməsinin qarşısını alır. Yaşıl yetişməmiş qozun suyunu bal və üzüm sirkəsi ilə qarışdırıb qarqara etmək ağızdakı yaraları, damaq və diş qanamasını müalicə edir. Təzə qoz yarpağını alına sürtmək baş ağrısı kəsir. Qoz ağacının şirəsini çeynəmək diş ağrısına xeyirlidir. Qoz yağını isidib içmək bud ağrılarını sakitləşdirir. Qoz yağı həmdə əsəb sinirlərini sakitləşdirir, tük tökülməsinin qarşısını alır.