Mərkəzi prosessor: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 8: | Sətir 8: | ||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
Dünyada ilk mikroprosessor İntel firması tərəfindən [[15 noyabr]] [[1971]]-ci ildə hazırlanan İntel 4004 prosessorudur.<ref> </ref>Hər bir kompyuterin mərkəzi qurğusu mikrosprosessordur. Bəzən onu kompyuterin beyni də adlandırırlar. Mikroprosessor kompyuterin başqa komponentləri ilə qarşılıqlı əlaqədə olur.Bu elementlər əsasən girişi (input) və ya çıxışı (output) təmin edir. Giriş – kompyuterə daxil olan informasiya, çıxış isə mikroprosessorun hasil etdiyi informasiyadır. Geniş anlamda, kompyuter məhz bu giriş çıxışın emalı ilə məşğul olur. Ümumiyytələ, mikroprosessor kompyuterin bütün qurğularının işini idarə edir. Mikro Prosessora bəzən Mərkəzi Prosessor və ya sadəcə Prosessor da deyilir. |
Dünyada ilk mikroprosessor İntel firması tərəfindən [[15 noyabr]] [[1971]]-ci ildə hazırlanan İntel 4004 prosessorudur.<ref> Kuck, David (1978). Computers and Computations, Vol 1. John Wiley & Sons, Inc. p. 12. ISBN 0471027162.</ref> Hər bir kompyuterin mərkəzi qurğusu mikrosprosessordur. Bəzən onu kompyuterin beyni də adlandırırlar. Mikroprosessor kompyuterin başqa komponentləri ilə qarşılıqlı əlaqədə olur.Bu elementlər əsasən girişi (input) və ya çıxışı (output) təmin edir. Giriş – kompyuterə daxil olan informasiya, çıxış isə mikroprosessorun hasil etdiyi informasiyadır. Geniş anlamda, kompyuter məhz bu giriş çıxışın emalı ilə məşğul olur. Ümumiyytələ, mikroprosessor kompyuterin bütün qurğularının işini idarə edir. Mikro Prosessora bəzən Mərkəzi Prosessor və ya sadəcə Prosessor da deyilir. |
||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
14:56, 22 yanvar 2015 tarixindəki versiya
Mərkəzi prosessor (ing. Central processing unit, qısaldılmış variantı: CPU) — kompyuterin ən önəmli hissəsidir. Tərcüməsi "Mərkəzi quraşdırılmış qurğu" mənasını verir. Mikroprosessor bir neçə santimetr ölçüdə mikrosxem olub, kompyuterə daxil olan informasiyanın təhlilini, hesablanmasını, emalını və ötürülməsini təmin edir. Mikrosxemlər toplusunu çipset də adlandırırlar. Kompüter üzərində edilən bütün əməliyyatlar, bu vahid tərəfindən reallaşdırılır və nəzarət edilir. Mikroprosessor bəzən mərkəzi prosessor (CPU – Central Prosessor Unit – Mərkəzi Prosessor Modulu) da adlanır.[1]
CPU kompüterin beynidir və vəzifəsi tapşırıqları tezliklə yerinə yetirməkdir. CPU işləyərkən qızdığı üçün onun üzərinə ventilyator yerləşdirilər. Prosessorun (CPU) sürəti, yəni takt tezliyi hz (hers) ilə ölçülür. Takt tezliyi - 1 saniyə ərzində yerinə yetirilən əməliyyatların (məsələn, toplama və vurma) sayını və həmin əməliyyatların hansı sürətlə yerinə yetirildiyini göstərir. Takt tezliyi Meqaherzlərlə (MHz) və Geqaherslərlə (GHz) ölçülür. Bu göstərici prosessorun adından sonra yazılır (məsələn, Pentium/75 MHz). CPU çiplərini İntel və AMD firmaları istehsal edir. İntel CPU-larə nümunə olaraq 468PIN-lik bir Pentium prosessoru misal göstərmək olar.
Qeyd edək ki, kompyuterdə prosessor bir ədəd olmur – videoplata, səs platası, çoxlu sayda xarici qurğular – bunlar hamısı öz prosessorları ilə təchiz olunmuşlar. Lakin onların hamısı Mərkəzi Prosessordan fərqli olaraq, dar bir çərçivədə xüsusiləşdirilmiş olurlar. Məsələn, onlardan biri səsin emalı ilə, digəri isə 3-ölçülü təsvirlərin yaradılması məşğul olur. Mərkəzi prosessorun əsas və fərqləndirici xüsusiyyəti – onun universal olmasıdır. Yəni lazım gəldikdə mərkəzi prosessor istənilən işi yerinə yetirə bildiyi halda, videoplatanın prosessoru nə qədər arzu etsə belə, musiqi faylının kodunu aydınlaşdıra bilmir.
Tarixi
Dünyada ilk mikroprosessor İntel firması tərəfindən 15 noyabr 1971-ci ildə hazırlanan İntel 4004 prosessorudur.[2] Hər bir kompyuterin mərkəzi qurğusu mikrosprosessordur. Bəzən onu kompyuterin beyni də adlandırırlar. Mikroprosessor kompyuterin başqa komponentləri ilə qarşılıqlı əlaqədə olur.Bu elementlər əsasən girişi (input) və ya çıxışı (output) təmin edir. Giriş – kompyuterə daxil olan informasiya, çıxış isə mikroprosessorun hasil etdiyi informasiyadır. Geniş anlamda, kompyuter məhz bu giriş çıxışın emalı ilə məşğul olur. Ümumiyytələ, mikroprosessor kompyuterin bütün qurğularının işini idarə edir. Mikro Prosessora bəzən Mərkəzi Prosessor və ya sadəcə Prosessor da deyilir.
İstinadlar
- ↑ Mərkəzi Prosessor (CPU) Nədir?
- ↑ Kuck, David (1978). Computers and Computations, Vol 1. John Wiley & Sons, Inc. p. 12. ISBN 0471027162.
Xarici keçidlər
- Prosessorun tarixindən
- Prosessor Alferovun ensiklopediyası
- Mobil prosessorlarının müqayisəsi