Aksı rayonu: Redaktələr arasındakı fərq
| Sətir 28: | Sətir 28: | ||
"Qayalar Qara-Ciqaç" hidrogeoloji qoruğu (təbii abidə), |
"Qayalar Qara-Ciqaç" hidrogeoloji qoruğu (təbii abidə), |
||
həmçinin qayaüstü təsvirlərin əks olunduğu tarixi bir abidə (Taş-Kemyur qrupu). |
həmçinin qayaüstü təsvirlərin əks olunduğu tarixi bir abidə (Taş-Kemyur qrupu). |
||
== Əhali == |
|||
Qırğızıstanda aparılan 2009-cu il siyahıyaalınmasına görə, [[qırğızlar]] rayonun 113 010 sakinindən 107 447 nəfərini (ya da 95,1%), özbəklər 4802 nəfərni və ya 4,2%-ni, ruslar 305 nəfər və ya 0,3%-ni təşkil edir. |
|||
== Mübahisəli ərazilər == |
|||
Aksı rayonunun Özbəkistanla dövlət sərhəd hissəsində, ümumi sahəsi 513 hektar olan 8 mübahisəli ərazi var. Sərhədlərin qeyri-müəyyənliyi iki respublika vətəndaşları arasındakı qarşıdurmaların əsas səbəbidir. |
|||
16-18 mart 2002-ci il tarixlərində Aksı rayonunda əhali ilə hüquq-mühafizə orqanları arasında toqquşmalar baş vermişdir. Əhalinin tələblərindən biri də Qırğızıstan-Çin dövlət sərhədi haqqında 1999-cu ildə imzalanan müqavilənin təsdiq edilməsindən imtina edilməsidir. |
|||
Son vaxtlar bölgədəki maddi rifah səviyyəsinin aşağı olması səbəbindən əhalinin həm ölkənin şimalına, həm də Rusiyaya kütləvi axını olmuşdur<ref>[http://iwpr.net/ru/report-news/молодежь-покидает-юг-кыргызстана Молодежь покидает юг Кыргызстана]{{Недоступная ссылка|date=Май 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. |
|||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
21:47, 23 iyul 2021 tarixindəki versiya
| Aksı rayonu | |
|---|---|
 | |
|
|
|
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Yaradılıb | 29 oktyabr 1935 |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
 |
|
Aksı rayonu (qırğ. Аксы району) — Qırğızıstan Respublikasının Cəlalabad vilayətinin inzibati vahidi. İnzibati mərkəzi Kerben şəhəridir.
Tarixi
Bu rayon 29 oktyabr 1935-ci ildə Taş-Kumir rayonu olaraq qurulmuşdur[1]. 16 noyabr 1942-ci ildə adı Cangi-Col rayonu olaraq dəyişdirilir və 6 mart 1992-ci ilə qədər bu adı daşıyır[2]. 29 oktyabr 1958-ci ildə Karvan rayonu Cangi-Col brayonuna birləşdirilir. 1990-cı ilə qədər Oş vilayətinin bir hissəsi olur.
Coğrafiyası
Rayon vilayət mərkəzindən - Cəlalabad şəhərindən şimal-qərbdə, dəniz səviyyəsindən 1200 metr yüksəklikdə, Fərqanə vadisinin şimal kənarında yerləşir.
Aksı rayonu Özbəkistanın Nəməngan vilayəti 4 rayonu (Yeni-Kurqan, Çartak, Uyçin və Üç-Kurqan) ilə həmsərhəddir. Aksı rayonunun Özbəkistan Respublikası ilə sərhədinin uzunluğu 142 km-dir.
Rayon ərazisində (Qərbi Tyan-Şan) aşağıdakılar qurulmuşdur və hazırda fəaliyyət göstərir:
Avletim-Ata Dövlət Təbii Parkı,
Arkıt meşə təsərrüfatı müəssisəsi (1939-cu ildə qurulmuşdur),
Padışat Dövlət Qoruğu,
Sarı-Çələk Dövlət Biosfer Qoruğu,
Ryazan-Say Nəbatat Qoruğu,
Çel-Tiybes botanika qoruğu,
Baltır-Xan meşə qoruğu,
"Qayalar Qara-Ciqaç" hidrogeoloji qoruğu (təbii abidə),
həmçinin qayaüstü təsvirlərin əks olunduğu tarixi bir abidə (Taş-Kemyur qrupu).
Əhali
Qırğızıstanda aparılan 2009-cu il siyahıyaalınmasına görə, qırğızlar rayonun 113 010 sakinindən 107 447 nəfərini (ya da 95,1%), özbəklər 4802 nəfərni və ya 4,2%-ni, ruslar 305 nəfər və ya 0,3%-ni təşkil edir.
Mübahisəli ərazilər
Aksı rayonunun Özbəkistanla dövlət sərhəd hissəsində, ümumi sahəsi 513 hektar olan 8 mübahisəli ərazi var. Sərhədlərin qeyri-müəyyənliyi iki respublika vətəndaşları arasındakı qarşıdurmaların əsas səbəbidir.
16-18 mart 2002-ci il tarixlərində Aksı rayonunda əhali ilə hüquq-mühafizə orqanları arasında toqquşmalar baş vermişdir. Əhalinin tələblərindən biri də Qırğızıstan-Çin dövlət sərhədi haqqında 1999-cu ildə imzalanan müqavilənin təsdiq edilməsindən imtina edilməsidir.
Son vaxtlar bölgədəki maddi rifah səviyyəsinin aşağı olması səbəbindən əhalinin həm ölkənin şimalına, həm də Rusiyaya kütləvi axını olmuşdur[3].