Çin filbaharı

Çin filbaharı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Paxlaçiçəklilər Fəsilə: Paxlakimilər Yarımfəsilə: Faboideae Klad: Hologalegina Klad: Inverted repeat-lacking clade Klad: Wisterieae Cins: Filbahar Növ: Çin filbaharı
Beynəlxalq elmi adı
Wisteria sinensis DC., 1825
Şəkil axtarışı ITIS   27023 NCBI   20997 EOL   704193

Çin filbaharı (lat. Wisteria sinensis) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin filbahar cinsinə aid bitki növü.

Arealı

Şərqi Çində geniş yayılmışdır.

Botaniki xarakteristikası

Hündürlüyü 20 m-ə, çətirinin diametri 4 m-ə çatan, dırmaşan, kolvari liandır. Yarpaqları mürəkkəb, təklələkvari olub, qışda tökülən, uzunluğu 30 sm-ə çatır. Yarpaqcıqları 7-13 ədəd, ovalvari uzunsov, təzə yarpaqları qırmızımtıl rəngə çalır. Ucu şiş çıxıntılıdır. Çiçəkləri mavi – bənövşəyi, zəif ətirli, çoxçiçəkli, uzunluğu 25-40 sm, eni 6-10 sm-ə qədər olan salxımlarda yerləşir. Çiçək oxu və çiçək saplaqları zəif tüklüdür. Tacı göyümtül-bənövşəyi, solğun bənövşəyi və ya mavi-göydür. Kasacığı qoşa dodaqlı, zəngvari, 5 dişicikli; dişiciklərin 2-si digər 3 bizvari dişicikdən xırdadır. Yumurtalığı qısa, ayaqcıq üzərindədir. Paxlaları yastı, bir qədər büzümlü açılan, dərivari və sıx tükcüklü, yaşılımtıl sarı, 15-25 sm uzunluğunda, çox toxumludur. Toxumları yastı, böyrəkvari-dəyirmi, açıq şabalıdı rəngdədir. May-iyun aylarında çiçəkləyir. Bəzən iyul və sentyabrda ikinci çiçəkləmə müşahidə edilir. Meyvəsi sentyabr-oktyabr aylarında yetişir.

Ekologiyası

Bu növ işıqsevən, rütubətə tələbkar olub, münbit və gillicə torpaqlarda yaxşı bitir və bol çiçək verir.

Azərbaycanda yayılması

Dekorativ bitki kimi Abşeron, Gəncə, Lənkəran, Zaqatala, Quba, Şəki və s. bölgələrdə becərilir.

İstifadəsi

Çoxçiçəkli, ağçiçəkli formaları məlumdur. Ən gözəl sarmaşan bitkilərdən biridir. Divar, çardaq və eyvanları bəzəmək üçün istifadə edilir.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

• Apios sinensis (Sims) Spreng.
• Glycine sinensis Sims
• Kraunhia sinensis (Sims) Greene
• Millettia sinensis (Sims) Benth.
• Rehsonia sinensis (Sims) Stritch
• Wisteria consequana Sabine
• Wisteria polystachya K.Koch

Heterotipik sinonimləri

• Glycine chinensis Sims
• Rehsonia brevidentata (Rehder) Stritch
• Rehsonia villosa (Rehder) Stritch
• Wisteria brevidentata Rehder
• Wisteria chinensis (Sims) DC.
• Wisteria praecox Hand.-Mazz.
• Wisteria sinensis var. alba Lindl.
• Wisteria sinensis f. alba (Lindl.) Rehder & E.H.Wilson
• Wisteria sinensis var. albiflora Lem.
• Wisteria sinensis var. brevidentata (Rehder) J.Compton & C.Lane
• Wisteria sinensis var. villosa (Rehder) J.Compton & C.Lane
• Wisteria villosa Rehder