Şöhrət Əli

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Whitby Muzeyində nümayiş etdirilən Şöhrət Əli

Şöhrət Əli — asılmış adamın qurudulmuş və duzlu əlidir. Çox vaxt sol əl və ya şəxs qətlə görə asılmışsa, "işlətdiyi əli" kimi təsvir olunur.

Qədim Avropa inancları, dar ağacında ölən eyni cinayətkarın cəsədindən əldə edilən yağdan hazırlanmış şam ilə birlikdə Şöhrət Əlinə böyük güclər aid edir. Beləcə hazırlanmış, yandırılmış və qoyulmuş şam (sanki şamdanda) Uca Əlinə təqdim edildiyi bütün insanları hərəkətsiz edərdi. Əl və şam hazırlamaq prosesi 18-ci əsr sənədlərində təsvir edilir və o dövrə aid ifadələri dəqiq tərcümə etməkdə çətinlik çəkdiyi üçün bəzi addımlar müzakirə olunur. Bu konsepsiya 19-cu əsrdə qısa hekayələr və şeirlərə ilham verdi.

Termin tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Etimoloq Volter Skit bildirir ki, Şanlı Əl ifadəsi xalq etimologiyasına malikdir, baxmayaraq ki, folklor çoxdan mistik gücləri ölü adamın əlinə aid edir: fransızca main de gloire-dən götürülüb, mandraqora mənasını verən mandraqora.[1] Skit yazır: "Şöhrətli əlin mandrake ilə eyniləşdirilməsi, Cokayn Leechdoms, i.245-də[2] mandrakenin "gecələr tamamilə bir çıraq kimi parıldadığı" ifadəsi ilə əlaqələndirilir. Herbariumunun Sakson əlyazması.[1]

Mistik gücləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
18-ci əsr qrimuar Petit Albertdən şam tutan şöhrət əli

Qədim Avropa inanclarına görə, dar ağacında ölən bir bədxahın piyindən düzəldilmiş şam, yandırılır və şamdakı piylə eyni adamdan gələn Şöhrət Əlinə qoyulur (sanki şamdanda). Təqdim edildiyi bütün şəxsləri hərəkətsiz edərdi. Şamı tutma üsulu Petit Albertdə təsvir edilmişdir.[3] Şamı yalnız südlə söndürmək mümkün idi.[4] Başqa bir versiyada ölünün saçından fitil kimi istifadə edilir və şam yalnız sahibinə işıq verərdi.

Pieter van der Heydenin 1565-ci ildə yazdığı "Müqəddəs Ceyms Sehrbaz Hermogeni ziyarət edir" adlı əsərində, şkafın üzərində Şöhrət Əli göstərilmişdir.

Şöhrət Əlinin də qarşısına çıxan istənilən qapının kilidini açmaq gücü olduğu iddia edilir.[5] Şöhrət Əlinin hazırlanması üsulu Petit Albert[6][7] və Cadugərlərin məcmuəsində təsvir edilmişdir.[8]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Skeat, Walter William. Glory, Hand of // Notes on English Etymology, chiefly reprinted from the Transactions of the Philological Society. Clarendon Press. 1904. səh. 109.
  2. ↑ Cockayne, Thomas Oswald. Mandrake // Leechdoms, Wortcunning, and Starcraft of Early England. London: Longman, Green, Longman, Roberts, & Green. 1864. səh. 245.
  3. ↑ "La main de gloire, & ses effets" [The Hand of Glory, and its effects] (fransız). Chapter 45. May 29, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 15, 2015.
  4. ↑ Frazer, James G., The Golden Bough : A Study in Magic and Religion, London: MacMillan and Co, Limited, 1923, səh. 31, İstifadə tarixi: 2021-07-18
  5. ↑ Baker, Frank. "Anthropologocal Notes on the Human Hand". American Anthropologist. 1 (1). 1888: 51–76. doi:10.1525/aa.1888.1.1.02a00040. JSTOR 658459.
  6. ↑ Joseph H. Peterson, redaktorSecrets merveilleux de la magie naturelle et cabalistique du petit Albert [The marvellous secrets of natural language and cabalism of Little Albert] (fransız). Lyon: Héritiers de Beringos fratres. 2006 [1782]. OCLC 164442497. 2014-05-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
  7. ↑ Davies, Owen. "Owen Davies's top 10 grimoires". The Guardian. 2008-04-04. 2018-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-04-08.
  8. ↑ Francesco Maria Guazzo. Of Soporific Spells // Compendium Maleficarum. San Diego: The Book Tree. 2004 [1626]. 83–90. ISBN 1-58509-246-0.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Şöhrət_Əli&oldid=7600163"