Ətraf mühit auditi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Audit
Audit növləri

Daxili audit
Kənar audit
Vergi auditi
Ətraf mühit auditi
Sosial audit
Yanğınsöndürən auditi
Due diligence

Əsas anlayışlar

Auditor
ƏhəmiyyətlilikRiskSənədləşmə
Audit hesabatı
ISA / FAQ

Audit nəzərdən mühasibat uçotu

Maliyyə hesabatları
Mənfəət və zərər hesabatı
Davamlı olma fərziyyəsi

Maliyyə nəzarəti
Böyük dördlük

Deloitte Touche Tohmatsu
Ernst & Young
KPMG
PricewaterhouseCoopers

Ətraf mühit auditi — sahibkarlıq subyekti tərəfindən və digər fəaliyyətlərin ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində tənzimləyici tələblərə uyğunluğunun müstəqil qiymətləndirilməsi və ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində tövsiyələrin hazırlanması[1].

Ümumdünya ətraf mühit auditinin 1970-80-ci illərin başlanğıcında olduğu qəbul edilir. Xüsusilə, Avropa İqtisadi Birliyi də ətraf mühitin yoxlanılmasına dair direktiv 1982-ci ildə qəbul edildi, 1984-cü ildə ABŞ Milli Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi federal qurumlar tərəfindən ətraf mühitin yoxlanılması konsepsiyasını hazırladı. Rusiya İmperiyasında ilk ətraf mühit yoxlaması 1892-ci ildə qeydə alındı[2]. "Kimyəvi Bitkilərin Açılışı və Baxımı Qaydası haqqında" Məcburi Qaydalar əslində ətraf mühitin yoxlanılması üçün ilkin sənəd idi[3].

Ətraf mühit auditin məqsəd və vəzifələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ətraf mühitin qorunması sahəsində siyasət və strategiyanın əsaslandırılması,
  • İqtisadi və digər layihələrin ekoloji aspektlərinin təhlili və qiymətləndirilməsi,
  • Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində qaydaların təhlili və qiymətləndirilməsi,
  • Ətraf mühit fəaliyyətinin əsaslandırılması və başlanması,
  • Sənaye və ərazilərin ekoloji problemlərinin müəyyənləşdirilməsi[4].

Ətraf mühit auditin növləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məcburi və proaktiv ekoloji yoxlamalara bölünür. Bu çərçivədə aşağıdakı növlər meydana gələ bilər[5]:

  • Bir təsərrüfat subyektinin ətraf mühitin tələblərinə uyğunluğunun müəyyənləşdirilməsi,
  • Ətraf mühitin idarəetmə sisteminin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi,
  • İstifadə olunmuş xammalın, avadanlıqların, texnologiyaların ətraf mühit təhlükəsizliyinin qiymətləndirilməsi,
  • Çirklənmədən iqtisadi zərərin qiymətləndirilməsi,
  • Tullantıların təhlükə qiymətləndirilməsi,
  • Müəyyən bir ərazidə təbiətin idarə edilməsinin rasionallığının müəyyənləşdirilməsi,
  • Enerji istehlakının qiymətləndirilməsi və azaldılması yollarının təklifi,
  • İstixana qazı tullantılarının həcminin müəyyənləşdirilməsi və onların azaldılması üçün tədbirlərin hazırlanması,
  • Süni texnoloji qəzalar və təbii fəlakətlər nəticəsində ekoloji riskin qiymətləndirilməsi,
  • Ətraf mühit problemlərin müəyyənləşdirilməsi və onların həlli üçün tədbirlərin hazırlanması,
  • Ətraf mühit təhlükəsizlik mövzusunda qəbul edilmiş normativ hüquqi aktların əsaslandırılması.
  1. BS EN ISO 14001: "Environmental management systems. Requirements with guidance for use" (2004)
  2. BS EN ISO 14004: "Environmental management systems. General guidelines on principles, systems and support techniques" (2010)
  3. "Environmental management". 2012-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-30.
  4. BS EN ISO/IEC 17021: "Conformity assessment. Requirements for bodies providing audit and certification of management systems" (2011)
  5. BS EN ISO 19011: "Guidelines for auditing management systems" (2011)