İbrahim-Bəy Sarakayev
| İbrahim-Bəy Sarakayev | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 21 sentyabr 1883 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1934 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, jurnalist, şair |
| Fəaliyyət illəri | 1902-ci ildən |
İbrahim-Bəy Sarakayev[1] (21 sentyabr 1883, Vedeno – 1934, Vedeno) — ilk çeçen yazıçılarından və publisistlərindən biri, çeçen xalqının ənənələri və folkloru üzrə tarixçi.
Bioqrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
21 sentyabr 1883-cü ildə Vedeno qalasında anadan olmuşdur. Atası çox erkən dünyasını dəyişir və tezliklə anası Samta da ölür, üç kiçik uşağı qaldı: iki qardaş İbrahim və Əziz və bacısı Mani. İbrahim və Əziz daha sonra əmisi Volno-Xristianovski (Şimali Osetiya) daxil olmaqla müxtəlif yerlərdə xidmət edən leytenant Sabai Sazoeviç Sarakayev tərəfindən tərbiyə edilir.
20-ci əsrin əvvəllərində Vladiqafqaz şəhərində realnı məktəbini bitirir və 1902-ci ildə Tiflis şəhərinə gedir. Ədəbi və publisistik fəaliyyətinə başlayır, məşhur və populyar "Qafqaz" jurnalında çalışır.
1907-ci ildə İbrahim-Bəy Sarakayev Vladiqafqaza köçür və Terek qəzetində işə düzəlir (görkəmli inqilabçı bolşevik Sergey Kirov eyni zamanda bu qəzetdə işləyirdi).
O illərdə yalnız 1911–1914-cü illərdə nəşr etdirdiyi "Noxço", "Çeçen", "Vedanxo" və bir çox başqa əsərlər, həmçinin Çeçenistanın milli və torpaq problemləri, mühakimə problemləri, dağlarda hakimiyyət nümayəndələrinin törətdikləri qanunsuzluğu və özbaşınalığı açıq şəkildə tənqid etdiyi mədəniyyət və təhsilin inkişafını özündə əks etdirir. "Muridizm", "Şamilin mühakiməsi və edamı" və s. kimi hekayələr və böyük tarixi, fəlsəfi araşdırmalar nəşr etdirmişdir. Eyni illərdə Vladiqafqazda İbrahim-Bəy Sarakayevin iki əsas sənədli əsəri nəşr olunur: 1913-cü ildə "Çeçenistanın gecəqondularında" kitabı və 1914-cü ildə "Çeçenistan və Şamilin tutulması". Bunlar Çeçenistan tarixində bir çeçen tərəfindən xalqının həyatı haqqında yazılan ilk kitablar olur. İbrahim-Bəy Sarakayevin yazı bacarıqları bu əsərlərdə xüsusilə aydın şəkildə özünü göstərir.
Sovet dövrü həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]
1914-cü ildə İbrahim-Bəy Sarakayev müharibəyə gedir və əsasən hekayələr yazır. Lakin keyfiyyətindən narazı qaldığından onları nadir hallarda çapa göndərir. Ömrünün son 20 ilində onun tərəfindən çox az şey yazılmışdır. 1917-ci il Fevral inqilabından sonra Tapa Çermoyevin Dağlılar Respublikasında xüsusi təyinatlı məmur olaraq xidmət edir.
Vətəndaş müharibəsi zamanı Serqey Kirovun tövsiyəsi ilə XI Qırmızı Orduda təchizat üzrə komandir müavini olaraq xidmət eetmişdir. Sovet hakimiyyəti Çeçenistanda qalib gəldikdən sonra Çeçen Muxtar Vilayətinin milis rəisinin müavini olur.
SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığı tərəfindən təqib edilir. 1934-cü ildə dünyasını dəyişir doğulduğu Vedeno kəndində dəfn edilir[2].
Stalinizm dövründə, Sarakayevlər ailəsinin bir çox üzvü repressiyaya məruz qalır, ancaq 1990-cı illərdə reabilitasiya edilir.
Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1926-cı ildə məşhur jurnalist Məryəmlə evlənir. Övladları: Əzəmət, Yusup və Həmzət.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Им гордится народ ("Вести республики")". 2021-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-09.
- ↑ "Ибрагим-бек Саракаев". checheninfo.ru. 2009-09-28. 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-26.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- "Ибрагим-бек Саракаев". checheninfo.ru. 2009-09-28. 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-26.