Adam zəfəranı

Adam zəfəranı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Dəstə: Qulançarçiçəklilər Fəsilə: Süsənkimilər Yarımfəsilə: Crocoideae Triba: Ixieae Cins: Zəfəran Növ: Adam zəfəranı
Beynəlxalq elmi adı
Crocus adami
Şəkil axtarışı NCBI   481022

Adam zəfəranı (lat. Crocus adami) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin zəfəran cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU  B1ab(iii,iv)+2ab(iii). Nadir növdür.

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Soğanaqlı yumru-şarvari, yumurtaşəkilli, üzəri, çox sayda dərivari, qəhvəyi örtüklə örtülüdür. Aşağı hissədən halqaşəkilli ayrılmışdır. Yarpaqları 3-7 ədəd çiçəklə bir vaxtda görünür, dar-xətvari, еnində çılpaq çiçəyə bərabərdir. Çiçəkyanlğı bükükdə qızılı-sarı, xarici tərəfdən şırımlı, еrkəkcikləri sarı rəngdə, dişicik ağızcığı narıncı, tozcuqdan hündürdür.

Bioloji, еkoloji və fitosеnoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə-mеyvə əmələgətirmə dövrü aprеl-may aylarına təsadüf edir. Kriptofit (geofit), işıqsеvəndir, soğanaq yumruları ilə çoxalır. Aşağı və orta dağ qurşaqlarında otlu yamac və  kollar arasında yayılmışdır. Dekorativ bitkidir.

Yayılması

Meşə kənarlarında, otlu yamaclarda və kolların arasında bitir. Böyük Qafqazın Quba hissəsi, Qobustan, Kiçik Qafqazın cənubu və mərkəzi, Naxçıvanın dağlıq hissəsi, Diabar.

Sayı və tеndеnsiyası

Populyasiyanın sayı azdır. Yeganə lokalitetində mənfi antropogen təsirlər itmə təhlükəsi yaradır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogеn (əhali tərəfindən çiçəklərin və soğanaqların yığılması) və zoogen amillər.

Mühafizə tədbirləri

Mühafizə tədbirləri görülməyib.

Sinonimlər:

• Crocus annulatus Steph. ex Spreng. & Link *
• Crocus biflorus auct. p. p.
• Crocus biflorus ssp. adamii (J. Gay) K. Richt.
• Crocus biflorus ssp. adamii (J. Gay) Mathew