E-poçt məxfiliyi
E-poçt məxfiliyi — istifadəçi elektron poçtu oxuduğu zaman ora icazəsiz daxil olmaq, onları təftiş etmək və ya icazəsiz izlənməsi məsələlərini əhatə edən geniş mövzu.[1] Bu icazəsiz giriş e-poçt göndərilən zaman, həmçinin e-poçt serverlərində və ya istifadəçinin kompüterində saxlandıqda və ya istifadəçi mesajı oxuduqda baş verə bilər. Yazışmaların məxfiliyinə konstitusiya zəmanəti olan ölkələrdə e-poçtun məktublarla eyniləşdirilə biləcəyi e-poçtun mahiyyətinə görə mübahisəlidir.
2022-ci ildə[1] şəxsi məxfiliklə bağlı 1890-cı ildə qanuna baxış məqaləsinə baxış (“yalnız qalmaq hüququ”)[2] "rəqəmsal texnologiyanın həm şəxsi seçim, həm də davranışla həyatımızı işğal etməsinə necə icazə verildiyini" qeyd etmişdir.[3]
E-poçt təyinat yerinə çatmazdan əvvəl potensial olaraq etibarsız aralıq kompüterlərdən (e-poçt serverləri, ISP-lər) keçməlidir və ona icazəsiz qurum tərəfindən daxil olub-olmadığını yoxlamaq üçün heç bir yol yoxdur.[4] İstifadəçinin kompüterindən e-poçt xidməti təminatçısına məlumatın göndərilməsi prosesi zamanı məlumatların əldə edilməsi çox vaxt istifadəçinin xəbəri olmadan baş verir. Məlumatların məxfiliyi ilə bağlı narahatlıqlar üçün istifadə edilən müəyyən məlumat toplama üsulları (marşrutlaşdırıcılar) var, lakin istifadəçi üçün zərərli ola biləcək başqa üsullar da var.[5]
Şirkətlərin işçilərdən şəxsi e-poçtlar və ya bəzən iş e-poçtları vasitəsilə mülkiyyət məlumatlarını və şirkət məxfi məlumatlarını göndərməkdən çəkinmələrini tələb edən e-poçt siyasətləri ola bilər.[6] Həmkarlara şirkət hesabatları, məxfi məlumatlardan ibarət slayd şou təqdimatları və ya e-poçt qeydləri kimi şəxsi məlumatların göndərilməsi məhdudlaşdırılmışdır.[7]
Qlobal nəzarət[redaktə | mənbəni redaktə et]
Keçmiş NSA podratçısı Edvard Snoudenin sızdırdığı sənədlərdən məlum olmuşdur ki, müxtəlif hökumətlər e-poçt da daxil olmaqla, hər cür ünsiyyəti kütləvi miqyasda vurmaq üçün proqramlar işlədirlər. Bunun qanuniliyi hələ də sual altında olsa da, aydındır ki, terror təşkilatı ilə əlaqəsi olmayan vətəndaşların elektron məktubları ələ keçirilmiş və saxlanılmışdır. Milli Təhlükəsizlik Agentliyinin (NSA) keçmiş əməkdaşı Vilyam Binni NSA-nın ələ keçirmə yolu ilə 20 trilyondan çox rabitə topladığını bildirmişdir.[8]
Casus piksellər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Alıcının məlumat göndərmək üçün şüurlu razılığı olmadan məxfi təfərrüatları (IP ünvanı, e-poçtu oxuma vaxtı, e-poçtun oxunma hadisəsi) e-poçtu göndərən şəxsə bildirən casus piksellər 2021-ci ilin fevralında "endemik" olaraq xarakterizə edilmişdir. "BBC"nin əlaqə saxladığı "Hey" e-poçt xidməti gündə 1,000,000 mesajdan təxminən 600,000-də casus pikselləri blokladığını təxmin etmişdir.[9][10]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 Zeynep Tufekci. "We Need to Take Back Our Privacy". The New York Times. May 19, 2022. September 19, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 19, 2022.
- ↑ Warren; Brandeis, The Right to Privacy, Harvard Law Review, December 15, 1890, September 12, 2022 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: September 19, 2022
- ↑ Dake Kang. "Chinese 'gait recognition' tech IDs people by how they walk". November 6, 2018. September 21, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 19, 2022.
- ↑ Blumenthal, Marjory S.; David D. Clark. "Rethinking the design of the internet: the end-to-end arguments vs. the brave new world". ACM Transactions on Internet Technology.
- ↑ Géczy, Peter; Izumi, Noriaki; Hasida, Kôiti. "Privacy Challenges in Contemporary Social Web". The International Journal of Interdisciplinary Social Sciences: Annual Review. 5 (10). 2011: 143–154. doi:10.18848/1833-1882/cgp/v05i10/51918. ISSN 1833-1882.
- ↑ Hornung, Meir S. "Think before you type: A look at email privacy in the workplace". Fordham J. Corp. & Fin.
- ↑ Bruce Caldwell. "More E-Mail Controversy: Former Nissan employees file invasion of privacy suit". Information Week. January 14, 1991. 50–51.
- ↑ "NSA is lying". Democracy Now. April 20, 2012. September 6, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 1, 2012.
- ↑ Kelion, Leo. "Spy pixels in emails have become endemic". BBC News. 2021-02-17. 2021-02-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-19.
- ↑ Charlie, Osborne. "Tracker pixels in emails are now an 'endemic' privacy concern". ZDNet. 2021-02-17. 2021-02-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-19.
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Andy Yen: Think your email's private? Think again
- Company email lacks reasonable expectation of privacy (Smyth v. Pillsbury)
- Workplace e-mail privacy from the Office of the Privacy Commissioner (Australia)
- Mills, Elinor. "Taking passwords to the grave". News.com. 2006-09-22.
- "Investigating Employees' E-Mail Use", Morning Edition, National Public Radio, June 18, 2008
- Software That Tracks E-Mail Is Raising Privacy Concerns, New York Times, November 22, 2000