Fransa kinematoqrafiyası

Fransız kinosu ( frans. Cinéma français ) — Fransanın milli kinosu və kino istehsalıdır.

Erkən tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məhz Fransada kinematoqrafiya yarandı, 1895-ci il dekabrın 28-də Kapusin bulvarında (Paris) “Grand Kafé” salonunda “Lümyer qardaşlarının kinematoqrafı”nın ictimai nümayişi keçirildi. ^[1] Fransız kinosu o vaxtdan bəri Fransada və xaricdə populyarlığını qoruyub saxlayır və geniş ictimaiyyət arasında kassa uğuruna görə yalnız Amerika və Hindistandan sonra ikinci yerdədir. İlkin inkişaf dövründə fransız kinosu əsasən kaskadyor kinosu idi, mühüm rolu kaskadyor çəkilişinin ixtiraçısı - "film ekstravaqanzaları"nın müəllifi Jorj Melyes görkəmli dramaturqları,teatr aktyorlarını və bəstəkarları kinoya cəlb edirdi. 910-cu illərdə M.Linderin iştirakı ilə kinokomediyalar və L.Feyadın macəra dolu serialları beynəlxalq şöhrət qazanmışdı. Birinci Dünya müharibəsindən əvvəl fransız kinosu dünya üzrə film istehsalının təxminən 90% - ni istehsal edirdi (əsasən "Pate" və "Gomon"şirkətlərinin köməkliyi ilə). Müharibədən sonrakı illərdə Fransada kinodan kommersiya məqsədləri üçün istifadəsinə qarşı hərəkat yarandı. Hərəkata o dövrün kino avanqardının nümayəndələri rəhbərlik edirdilər. Rəsmi təcrübələrlə məşğul olan avanqardlar eyni zamanda kinonun ifadəli imkanlarını xeyli genişləndirdilər. Onlar dünya kinosunun ən yaxşı nailiyyətlərini təbliğ edən kino klubları yaratdılar.

Müasir fransız kinosunun tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fransız kinosunun müasir görünüşü İkinci Dünya Müharibəsindən sonra, müharibə irsini və Alman işğalını dərk etdikdən sonra formalaşdı. 1946 — cı ildən bəri hər iki ildən bir, 1951-ci ildən isə hər il Kannda Beynəlxalq Film kinofestivalları keçirilirdi. 1940-cı illərin sonu və 1950-ci illərin əvvəllərində aktyorlar Jerar Filip, Burvil, Jan Mare, Lui de Fünes, Serj Reciani böyük şöhrət qazandılar. Müharibədən sonra fransız klassiklərinin filmləri dünya şöhrəti qazandı: "Parma məskəni" (1948), "Qırmızı və qara" (1954), "Teresa raken" (1953). ^[2] Hələ 1950-ci illərin sonlarında Alain Rene ' nin "Xirosima, sevgilim" (1959) filmi Fransız kinosunun inkişafında çox vacib rol oynadı.

1950-ci il[redaktə | mənbəni redaktə et]

“Yeni dalğa”nın zirvəsində (50-ci illərin sonu) qısa müddət ərzində fransız kinosuna 150-dən çox yeni rejissor dəvət olundu, onların arasında Jan-Lük Qodar, Fransua Trüffo, Klod Leluş, Klod Şabrol aparıcı yerləri tutdular. Eyni zamanda, Jak Deminin rejissoru olduğu musiqili filmlər - "Şerburq çətirləri" (1964) və Roşfortdan olan qızlar (1967) çıxdı. 1950-ci illərin sonlarında çəkilən filmlərin əksəriyyəti sosial mövzulardan uzaq əyləncəli filmlər idi. 1960-1970-ci illərdə fransız kinosunda bir çox yeni aktyorlar yetişdirildi, bunlardan ən məşhurları Janna Moro, Jan-Lui Trentinyan, Jan-Pol Belmondo,Jerar Depardye, Katrin Denöv, Alen Delon,Anni Jirardo,Jak Perren, Klod Jad, İzabel Acani,Yupper İzabel. Komedik aktyorlar Pyer Rişar və Kolyuş böyük populyarlıq qazandılar.

Karon Lesli "Lili" filmində,(1953)
Alen Delon (1962)
Bardo Brijit,"Şəxsi həyatlar" filmində (1962)
Belmondo, Jean-Paul (1962)
Ketrin Denev (1995)
Klod Jad (1994)
Daniel Darıe Fransız kinosunun məşhur siması (80 yaş)

Fransız komediyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fransız kino komediyaları və komedik rolları oynayan aktyorlar zaman keçdikcə məşhurlaşdılar: Fernandel (40-60), Burvil (50-60), Lui de Fünes (60-70), Pyer Rişar (70-80 cı illər, Riçardın məşhur komik dueti və Jerar Depardye)