Kollektiv kimlik
Kollektiv kimlik və ya qrup kimliyi — bir qrupa paylaşılan mənsubiyyət hissi. Bu anlayış bir neçə sosial elm sahələrində görünür. Milli kimlik sadə bir nümunədir, baxmayaraq ki, kimlik hissini paylaşan saysız-hesabsız qruplar mövcuddur. Bir çox sosial anlayışlar və ya fenomenlər kimi, bu, empirik olaraq müəyyən edilməmişdir və konstruksiyadır. Onun bu sahələr daxilində müzakirəsi çox vaxt yüksək dərəcədə akademik xarakter daşıyır və akademiyanın özünə, XIX əsrdə başlayan tarixinə aiddir.
Sosiologiyada[redaktə | mənbəni redaktə et]
Alberto Meluççi 1989-cu ildə "İndiki köçərilər" kitabını nəşr etmişdir. O, burada 1980-ci illərin sosial hərəkatlarının araşdırmalarına əsaslanan kollektiv şəxsiyyət modelini təqdim etmişdir. Meluççi fikirlərini Turen və Pissornonun yazılarına, xüsusən də onların müvafiq olaraq sosial hərəkatlar və kollektiv fəaliyyətə dair fikirlərinə əsaslandırmışdır.[1]
Alberto Meluççiyə görə, "kollektiv kimlik bir neçə fərd (və ya daha mürəkkəb səviyyədə qruplar) tərəfindən hazırlanmış və fəaliyyətin oriyentasiyası, fəaliyyətin baş verdiyi imkanlar və məhdudiyyətlər sahəsi ilə əlaqəli interaktiv və ortaq tərifdir". Kollektiv hərəkətlərin necə formalaşması və fərdlərin necə motivasiya tapması ilə bağlı nəzəriyyələr arasındakı boşluqla kifayətlənməyən Meluççi fərdlərin müəyyən oriyentasiyaları ortaq paylaşdıqları və bu əsasda birlikdə hərəkət etməyə qərar verdikləri aralıq prosesi müəyyən edir. O, kollektiv kimliyi üç hissədən ibarət zamanla müzakirə olunan bir proses hesab edir: koqnitiv tərif, aktiv münasibət və emosional investisiyalar.[2]
Sosial psixologiyada[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sosial psixoloqlar kimlik və fərdilik anlayışları ilə ilk günlərdən maraqlanırdılar və bunun kökü Corc Midin yazılarına qədər gedib çıxır. Onun nəzəriyyələri fərdi kimlik və cəmiyyət arasındakı əlaqəyə diqqət yetirirdi. O, cəmiyyət və kimlik arasında toyuq-yumurta əlaqəsini nəzəriyyə edirdi. Əvvəlki sosial struktur və şərtlər insanın kimliyini formalaşdırır, bu da öz növbəsində başqaları ilə qarşılıqlı əlaqədə olur, yeni və formalaşmaqda olan sosial strukturu ərsəyə gətirir.[3]
Polletta və Casper kollektiv kimliyi "fərdlərin daha geniş icma, kateqoriya, praktika və ya institutla koqnitiv, əxlaqi və emosional əlaqələri" kimi müəyyən etmişdilər. Qrupun kollektiv kimliyi çox vaxt qrupun mədəniyyətləri və adət-ənənələri vasitəsilə ifadə olunur. Kimliyin mənşəyi qrup daxilində və ya qrupdan kənarda ola bilər, lakin son nəticədə kollektiv kimlik yalnız qrup üzvlərinin kimliyi qəbul etmələri ilə formalaşır. Onların kollektiv kimliyi özünəməxsus bir anlayış olaraq təyin etmələrinə baxmayaraq, onun ideologiya, motivasiya və şəxsi kimlik kimi anlayışlardan fərqliliyinə vurğu edirlər.[4]
Politologiyada[redaktə | mənbəni redaktə et]
Marksist sinif şüuru konsepsiyaları siyasi kollektiv kimliyin bir formasının kökü hesab edilir. Sinfin kimliyi onun dəyərlərinə və maraqlarına bağlı idi, həmrəyliyi özündə birləşdirirdi. Bu həmrəylik ideyasını Emil Dürkheym bölüşür. O, iddia edir ki, kollektiv kimlik fərdlər arasında ortaq əxlaq və məqsədlər vasitəsilə bağlar yaratmağa kömək edir. Maks Veber 1922-ci ildə ölümündən sonra nəşr olunan "İqtisadiyyat və cəmiyyət" kitabında Marksın istehsala diqqətini tənqid etmiş və bunun əvəzinə sinif, status və partiyanın kollektiv kimliyin üç mənbəyini təşkil etdiyini irəli sürmüşdür.[5][6]
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Touraine, Alain. An Introduction to the Study of Social Movements. Social Research,1985.
- ↑ Melucci, Alberto. Nomads of the Present: Social Movements and Individual Needs in Contemporary Society. Eds. John Keane and Paul Mier, Philadelphia, PA: Temple University Press. 1989.
- ↑ Mead, George Herbert. Mind, Self, and Society. University of Chicago Press. 1934.
- ↑ Polletta, Francesca, and Jasper, James M. Collective Identity and Social Movements. Annual Review of Sociology, 2001.
- ↑ Marx, Karl, and Engels, Friedrich. The German Ideology. New York, International. 1970.
- ↑ Weber, Max. Economy and Society. Berkeley: University of Cali Press. 1978.
