Lyan Tszyun
| Lyan Tszyun | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | aprel 1930 |
| Vəfat tarixi | 14 yanvar 2020 (89 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, mühəndis |
| Partiyası | |
Lyan Tszyun (çin. 梁军 ;[1] aprel 1930 – 14 yanvar 2020, Harbin) — Çin Xalq Respublikasında ilk qadın traktor sürücüsü olduğuna inanılan şəxs, xalq qəhrəmanı. O, Çinin pul vahidi olan renminbinin üçüncü seriyasında, bir yuan əskinası üzərində təsvir edilmişdir. Tszyun həm əyalət, həm ölkə siyasətçisi və kənd təsərrüfatı məsələləri üzrə məsləhətçi kimi çalışıb.
O, sinif və gender baryerlərini qırmaqla anılır.[2]
Erkən həyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
Lyan 1930-cu ildə Heyluntszyan əyalətinin Minşuy qraflığında, kəndli ailəsində doğulub. Ailəsi onu on iki yaşında ikən uşaq gəlin olaraq yaxınlıqdakı ev sahibinə verib.[3][4] İkinci Dünya müharibəsi zamanı yaşadığı əyalət azad ediləndə Lyanın 15 yaşı var idi.[3] Çin Kommunist Partiyası hakimiyyətə gəldikdən sonra Lyanın məktəbə getməsinə icazə verildi.[4] 1996-cı ildə Lyandan müsahibə götürmüş Çin tarixi üzrə mütəxəssis Tina Mai Çen deyir ki, "O, təhsil almaq fikrini qəbul etdi, eyni zamanda qadınların da bunu edə biləcəyini göstərmək üçün oğlan tələbə yoldaşlarının və digər müəllimlərin fikirlərinə meydan oxudu".[4] 1947-ci ildə Lyan Dedu əyalətindəki müəllim məktəbində iş-tədris proqramına başladı.[3] O burada fəhlə etikası və güclü qadınlar haqqında kitablar oxumuş, sovet filmləri və qadın traktorçuların təsvir olunduğu sərgilərə baxmışdır. Lyan traktor sürücülüyü məktəbində əlavə təhsil alaraq bu peşəni seçib.[4] 1948-ci ildə əyalətdə traktorçuluq kursu açıldı və Lyan başlayana qədər yeganə qadın olduğunu bilmədən qeydiyyatdan keçdi.[5] Kursda ümumilikdə 70 tələbə iştirak edirdi.[6][2]
Karyera[redaktə | mənbəni redaktə et]
Lyan xalq arasında Çinin ilk qadın traktor sürücüsü kimi qəbul edilsə də, ÇXR Lyanı bu cür təşviq etməzdən əvvəl ölkənin digər bölgələrində başqa qadınlar da traktor sürmək üçün təlim keçmiş ola bilər. ÇXR müxtəlif rollarda "ilk qadınlar" nəsli yaradırdı[4] və heç bir peşə qadın traktor sürücüsündən daha çox irəli çəkilməmişdi.[2]
Lyan "ilk qadın" obrazına görə Çində xalq qəhrəmanına çevrilsə də, işləməyə davam etmişdir[4] və onun "bütün həyatını kənd təsərrüfatı texnikasına həsr etdiyi" deyilir.[3] Lyanın hekayəsi digər qadınları da traktor sürücüsü olmağa ruhlandırmış və 1950-ci ildə onun liderliyi ilə tamamilə qadınlardan ibarət ilk komanda yaradılmışdır.[5] 1951-ci ildə yerli hökumət Lyanın yeni yaradılmış Pekin Kənd Təsərrüfatı Maşınları Akademiyasında və 1952-ci ildə Pekin Kənd Təsərrüfatı Mexanizasiyası Kollecində əlavə təhsil almasını mailiyyələşdirib.[5] Lyan daha sonra öz əyalətinə qayıdıb və kənd təsərrüfatının inkişafı proqramlarına rəhbərlik edərək hökumət üçün işləməyə başlayıb.[5]
Lyan 1949-cu ilin dekabrında Asiya Qadınlarının Konfransına Kommunist Partiyasından nümayəndə kimi seçildi.[5] O, 1957-ci ildə Çinin şimalında aparılan kəşfiyyatlar üçün kənd təsərrüfatı təlimatçılarından biri və 1960-cı il ekspedisiyasının təlimatçısı olub.[5] Lyan 1959-cu ildə Harbində Çində ilk traktor istehsalı zavodunun açılmasında iştirak edib.[5]
1962-ci ildə onun traktor sürdüyü şəkli bir yuanlıq əskinasın üzündə əks olunub.[1] 1954–1966-cı illər arasında Lyan üç dəfə ardıcıl olaraq Ümumçin Xalq Nümayəndələri Konqresinin üzvü seçilmiş,[7] 1990-cı ildə təqaüdə çıxana qədər əyalətinin dövlət kənd təsərrüfatı sektorunda işləməyə davam etmişdir.[5]
Lyan Tszyunun həyatı Çin ibtidai məktəb dərsliklərinə daxil edilib[7] və onun haqqında filmlər çəkilib.[6]
Ölüm[redaktə | mənbəni redaktə et]
Lyan Tszyun 14 yanvar 2020-ci ildə Harbində 90 yaşında vəfat edib.[4][6] O, ölümündən əvvəlki illərdə müxtəlif xəstəliklərdən əziyyət çəkərək yataq xəstəsi olmuşdur.[2]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 "Liang Jun 梁军 (Biographical details)". British Museum (ingilis). İstifadə tarixi: 15 January 2020.
- ↑ 1 2 3 4 "Tractor 'heroine' immortalised on banknote dies". BBC (ingilis). 15 January 2020. 8 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2020.
- ↑ 1 2 3 4 "New: China's first female tractor driver: greatest wish is to attend National Day parade Part 1". CCTV International. 16 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2020.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Liang Jun, China's Iconic Female Tractor Driver, Dies At 90". NPR.org (ingilis). 28 June 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2020.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "New China's first female tractor driver: greatest wish is to attend National Day parade Part 2". CCTV International. 16 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 January 2020.
- ↑ 1 2 3 Sweeney, Steve. "She held up half the sky – China mourns death of iconic national hero Liang Jun". Morning Star (ingilis). 15 January 2020. 16 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2020.
- ↑ 1 2 "New China's first female tractor driver: greatest wish is to attend National Day parade Part 3". CCTV International. 16 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 January 2020.