Pseudococcus longispinus
| Pseudococcus longispinus | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
|
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: Klad: Yarımtip: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Budaq: İnfrasinif: Ranqsız: Ranqsız: Dəstəüstü: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Cins: Növ: Pseudococcus longispinus |
||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
| ||||||
Pseudococcus longispinus (lat. Pseudococcus longispinus) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin yarımsərtqanadlılar dəstəsinin pseudococcidae fəsiləsinin pseudococcus cinsinə aid heyvan növü.
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Azərbaycanın Abşeron bölgəsində ilk dəfə V.N.Rusanova tərəfindən, daha sonra isə Bakı şəhərinin Botanika bağının oranjereyalarında kütləvi halda qeydə alınmışdır. Rusiya Federasiyasında, Krım vilayətində, Qafqazın Qara dəniz sahillərində, Orta Asiyada geniş yayılmışdır. Məlumatlara əsasən, orta Asiya ölkələrində zərərvericiyə tez-tez təsadüf olunur. Burada oranjereyalardan fərqli olaraq təbiətdə də rast gəlinir. Gürcüstanda isə təbiətdə daha az təsadüf olunduğu qeyd edilmişdir.
Qidalandığı bitkilər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tropik növdür. Abşeron bölgəsində polifaqdır. Ən çox alma, armud, şaftalı, ərik, gavalı, xurma, əncir ağaclarını yoluxdurur. Bakının müxtəlif rayon və qəsəbələrində (Mərdəkanda, Şüvəlanda, Binəqədidə, Pirşağıda, Buzov¬na¬da, Bilgəhdə, Novxanıda və s.) üzüm, əncir, ərik, gavalı və s. meyvə bitkilərinə ciddi zərər verir. Bitkinin yerüstü orqanlarında daha çox rast gəlinir.
Biologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Yetkin dişi fərdinin bədəni, yaşıl rəngdə olub, uzunsov-oval formadadır, üst hissəsi parıltılı mumla örtülmüşdür, arxa hissəsindəki mumabənzər saplar isə ən uzun olanlardır. Bədəninin uzunluğu mumlu saplarsız 3,5 mm., eni isə 2 mm-dir. Bığcıqları nazikdir, səkkiz buğumludur. Bu buğumların içərisində isə ən uzunu sonuncusudur, ən qısa buğum isə altıncı buğumdur. Ayaqları nazik buğumludur, baldır isə pəncədən çox uzundur. İkinci nəsil sürfələrinin bədəni çəhrayı rənglidir, oval formalıdır. Uzunluğu 0,9 mm., eni isə 0,5 mm-dir. Bığcıqları altı buğumludur. Qarıncıq hissə böyükdür və yumrudur. Üçüncü nəsil sürfələrin bədəni də həmçinin çəhrayı rəngdədir və oval formadadır. Uzunluğu 1,2 mm., eni isə 0,7 mm-dir. Bığcıqları yeddi buğumludur. Qarıncıq böyükdür və yumrudur.
Erkək fərdin bədəni qəhvəyi rəngdə olub, bir cüt qanada malikdir. Qanadların rəngi bozdur. Erkəklər qabıqdan çıxdıqdan sonra ağ rəngli baramalar əmələ gətirirlər ki, sonrakı inkişafları da baramalar daxilində davam edir. Onlar homogenetik yolla çoxalırlar. Diribaladoğandırlar. Yumurta kisəsi əmələ gətirmirlər, bunun əvəzində ağ mumabənzər saplar ifraz edirlər ki, bu da öz növbəsində pambığabənzər tor əmələ gətirir. Yeni doğulmuş sürfələr qidalanmağa başlayana qədər həmin pambığabənzər torbaların içərisində gizlənirlər. Sürfələrin doğulması temperaturdan asılı olaraq 15-25 gün davam edir. Bir dişi fərd 300-ə qədər sürfə doğur. Sürfələr isə üç mərhələdə inkişaf edirlər. Hər bir mərhələnin inkişaf müddəti 10-20 gün çəkir.
Abşeron ərazisində salınmış istixanalarda daha çox yayılmışdır. Təbiətdə isə ona tez-tez rast gəlmək olur. İstixana şəraitində ildə dörd nəsildə inkişaf edir. Bizim tədqiqatlarımıza görə isə, yastıca, bir il ərzində 3 nəsildə inkişaf edir. Ciddi zərərverici hesab olunur. Kütləvi yoluxma zamanı bitkinin yarpaqları tökülür, hətta cavan bitkilər məhv olur.