Siziman buxtası
| Siziman buxtası | |
|---|---|
| rus. Сизиман | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Tip | Buxta (körfəz) |
| Yerləşməsi | |
| 50°42′52″ şm. e. 140°26′15″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Akvatoriyası | |
|
|
|
|
|
|
.jpg)
Siziman buxtası — Yapon dənizində, Xabarovsk diyarı sahillərində yerləşən buxta. Buxta Tatar boğazının Nitusi burnu rayonunda qərarlaşır. İnzibati cəhətdən Xabarovsk diyarının Vaninski rayonu ərazisində yerləşir. Meşədaşıyıcılarına aid yolla Vısoqorski qəsəbəsi arasında məsafə 176 km, dəniz yolu ilə Vanino qəsəbəsi arasında məsafə isə 108 mildir. Buxtada naviqasiya aprel ayından başlayır və donmanın həcmindən asılı olaraq dekabra qədər davam edə bilir. Buxta şərq hissədən dalğa və küləklər üçün açıqdır. Bu baxımdan nisbətən əlverişsizdir. İqlimi sərin, mussondur. Əsassən isti yağışlı yay və soyuq qışı ilə seçilir. Orta illik temperatur 0 °C yaxındır. Ən isti ayı avqustdur. Buz zaman aylıq temperatur +15 °C-dir. Qışda isə orta aylıq temperatur −14С…−18С arasında dəyişir. Buxtaya Böyük Siziman çayı tökülür.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Siziman buxtası haqqında ilk məlumatlar fransız dənizçisi Jan Fransua de Laperuza aiddir. O, 1785—1788-ci illərdə dövrü dünya səyahəti zamanı buxtanın təsvirini vermişdir
1853-cü ilin mayında Siziman buxtası Qennadi Nevelski ekspedisiyasının zabiti leytenat Nikolay Boşnyak tərəfindən xəritəyə salınmışdır. Buxta daha ətraflı şəkildə 1874-cü ildə Baş qərargahın İrkuts bölməsinin rəhbəri L.Bolçevin topoqrafik ekspedisiyası tərəfindən araşdırılmışdır. Üstəlik Rus donanmasının dayanması üçün ən əlverişli buxta olması bildirilmişdir
1929-cu ildən etibarən Uzaq Şərq regionunda ilk əmək islah düşərdələri Siziman buxtasında meydana gəlmişdir. İnsanlar əsasən meşə tədarükü və balıq ovuna cəlb edilirdi[1]
Müasir vəziyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Buxtada meşə tədarükçülərinə aid qəsəbə və meşə məhsullarını yükləmə məntəqəsi vardır[2]. Burada uzunluğu 93 m olan priçal quraşdırılmışdır. Priçal gəmilərin yan alması məqsədi ilə inşa edilmişdir. Priçal isə özü uzunluğu 300 metr olan dambanın sonucunda yerləşir.[3] Priçal əsasən uzunluğu 3,2-3,3 m olan meşə məhsullarının daşımasına xidmət edir.
Siziman daş meşəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Siziman buxtasının sahilində yerləşən Nitusi burnu ərazisində «Siziman daş meşəsi» adlı təbiət abidəsi yerləşir. Bu abidə Xabarovsk diyarı rəhbərliyinin 20 yanvar 1997-ci il tarixli 7 saylı sərəncamı ilə xüsuysi qorunan ərazidir[4]. Daş meşə iri sıldırımlı qayanın üzərində yerləşir və 2 km² ərazini əhatə edir. Dənizin təsisri ilə ağaclar daşlaşmışdır. Daşlaşmış meşənin yaşı 33-23 mln ildir.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Добрый дух Сизимана". 2020-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-02.
- ↑ "Постановления по пункту погрузки леса Сизиман" (PDF). 2021-01-10 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-11-02.
- ↑ "Комплекс по погрузке леса в б. Сизиман". 2017-12-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-02.
- ↑ "Перечень ООПТ России". 2021-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-02.