Çennai

Çennai
Çennai
	சென்னை
	13°04′57″ şm. e. 80°16′30″ ş. u.
Ölkə	Hindistan;
Başçı	Muthuvel Karunanidhi Stalin
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1639
Sahəsi	426.830.040 m²;
Mərkəzin hündürlüyü	6 m
Saat qurşağı	UTC+05:30;
Əhalisi
Əhalisi	6.599.000 nəf. (2024);
Rəsmi dili	Tamil dili;
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+91 44
Poçt indeksi	600...
Digər
	chennaicorporation.gov.in
	Xəritəni göstər/gizlə Çennai
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çennai (tam. சென்னை, ing. Chennai) — 1996-cı ilə qədər Mədrəs. Hindistanın cənubunda, Tamilnad Ştatının inzibati mərkəzi. Ölkənin dördüncü böyük şəhəri (Mumbay, Dehli və Kəlkütədən sonra), şəhər aqlomerasiyasının ölçülərinə görə isə dünyada 41-ci yerdə durur. Əsası 1639-cu ildə, Koromandel sahilində qoyulub.

Toponimika[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhərin köhnə adı olan Mədrəs, Mədrəspatnam kəndinin tam. மதராசப்பட்டினம, adından, Ost-İndia kompaniyası tərəfindən qoyulub. Daha bir yaşayış məntəqəsi olan Çennapatnam, Mədrəspatnamdan cənubda yerləşirdi. İki yaşayıç məntəqələri birləşəndən sonra, britaniyalılar şəhərin adını Mədrəs (tam. மதறாச) qoymağa gərar alırlar. 1996-cı ildə Bharata canata parti-nin yönətməsi ilə Hindistanda hakim millətçi partiya üzvləri, Mədrəs sözünün portuqal köklü olduğunu bəyan edərək, şəhərin adını dəyişib Çennai qoyurlar.

Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çennainin ətrafları I əsrdə Pallava, Çola, Pandya, Vicayanaqar tamil krallıqlarına məxsus olmuşdu. esab edilir ki, müqəddəs apostol Foma b.ə. 52-70-ci illərdə burada missionerlik etmişdir. XVI əsdə buraya yelkən alan portuqallar burada San Tome portu tikmişlər. Sonralar bu bölqə hollandlılara keçmiş. Nəhayət, 1639-cu ildə, britan Ost-İnd kompaniyası Sent Corc (Saint George) fortunun əsasını qoymuşlar. Bu fort sonradan Çennainin özəyini təşkil edir. 1746-cı ildə şəhər Bertrant François de Bourdonnais-nin başçılığı ilə işğal edilmiş, 1749-cu ildə isə Aachen müqaviləsinə əsasən yenidən İngiltərəyə qaytarılmışdır.

Çennai britaniyanın hakimiyyəti altında böyük bir şəhərə və hərbi bazaya çevrilir. XIX əsrdə şəhər dəmiryolu ilə Kəlkütə və Bombeylə birləşir. irinci dünya müharibəsi dövründə şəhər Emden alman kreyseri ilə atlilleriya atəşinə məruz qalır. Hindistan öz suverenliyini qazandıqdan sonra, Çennai Tamilnad ştatının mərkəzinə çevrilir. 1965-1967-ci illərdə Çennaidə hindi dilinin güclə tətbiqinə protest olaraq üsyan təşkil edilmişdi.

1989-cu ildə Çennai, Azad Tamil-İlamın Pələngləri (ATİP) adlı terroristlərin hədəfinə keçmiş, onların şəhər Aeroportunda 1984-cü ildə törətdikləri partlayış nəticəsində Hindistanın Baş Naziri, Raciv Gandi öldürülmüşdü. Şəhər, 2004-cü ildə baş verən sunami nəticəsində ciddi zərər almışdı.

İqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]

**İqlim cədvəli**^[3]
	Yanvar	Fevral	Mart	Aprel	May	İyun	İyul	Avqust	Sentyabr	Oktyabr	Noyabr	Dekabr	İllik
Orta hesabla Müsbət temperatur (°C)	29,5	31.5	33.8	35.8	38.1	37.3	35.5	34.8	34.2	32.2	29.9	29.0	33.5
Orta hesabla Mənfi temperatur (°C)	20.9	21.8	23.7	26.2	27.6	27.2	26.2	24,5	25.3	24.5	23.0	21.6	24.5
Orta hesabla Yağıntı (mm)	25.0	26.4	28.5	30.7	32.5	32.1	30.6	30.0	29.6	28.2	26.4	25.1	28.8
Orta hesabla Yağışlı gün	30	5	11	19	34	80	108	135	153	296	382	173	1427

Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bütün Hindistanda kimi, Çennaidə də qeyri-təbii əhali artımı nəzərə çarpır (948 qadının 1000 kişiyə). Savadlılıq 80% (59% orta Hindistan göstəricisi). Şəhər əhalisinin 25% gecəqondularda məskunlaşıb. Əhal əsasən tamillərdən ibarətdir. Tamil dilindən başqa ingils dilidə geniş yayılmışdır.