Üzümyarpaq ağəsmə

Üzümyarpaq ağəsmə
Elmi təsnifat
Aləmi: Bitkilər Şöbə: Örtülütoxumlular Sinif: İkiləpəlilər Yarımsinif: Ranunkulid Sıra: Qaymaqçiçəklilər Fəsilə: Qaymaqçiçəyikimilər Cins: Ağəsmə Növ: Üzümyarpaq ağəsmə
Elmi adı
Clematis vitalba
Vikinövlərdə sistematika Şəkil axtarışı IPNI   ???

Təbii yayılması

Vətəni Аvrоpаdır.

Botaniki təsviri

Yarpaqları uzun saplaqda yerləşib, birqat lələkvari, adətən 2 cüt və 1 tək yarpaq yerləşmiş qısa saplaqlı hissələri; yumurtaşəkillidir, qaidı hissəsi az ürəkşəkillidir, tam kənarlı, iri dişlidir və yaxud düzgün olmayan hissəyə bölünmüşdür, əsasən damarlar boyunca tüklüdür. Çiçəkləri mürəkkəb qalxanvari qoltuq çiçək qrupunda toplanmış və çoxsaylıdır. Çiçək yanlığının yarpaqcıqlarının uzunluğu 1 sm-ə qədər olub, ağ və yaxud sarımtıl rəngli, uzunsov, küt, hər iki tərəfdən sıx ağ keçə-tüklüdür. Toxumlarının uzun lələkli-tüklü sütuncuğu vardır. İyun ayında çiçəkləyir, iyun-iyul aylarında meyvə verir.

Ekologiyası

Əsasən meşənin aşağı hissələrində, aşağı dağ qurşağı meşələrində, kolluqlarda, çəpərlərin dibində və çay sahillərində rast gəlinir.

Azərbaycanda yayılması

Azərbaycanda Samur-Şabran ovalığında, Böyük Qafqazın şərqində və qərbində, Qubada, Alazan-Əyriçay ərazilərində yayılmışdır. Ovalığın aşağı dağ qurşağında, əsasən cənub yamaclarda bitir.

İstifadəsi

Dekorativ əhəmiyyətlıdır. Yarpaqlarında A vitamini, çiçəklərində efir yağları vardır. Cavan zoğları yeməlidir. Gövdəsi səbət hörülməsində, alt qabığı (floema) kəndir hörülməsində istifadə olunur.

Məlumat mənbəsi

1. Tofiq Məmmədov (botanik) "Azərbaycan Dendroflorası IV cild": Bakı: "Elm"-2018. http://dendrologiya.az/?page_id=112
2. Azərbaycanın SSR-nin "Qırmızı Kitabı".Bakı: İşıq, 1989,544 s.
3. Azərbaycanın ağac və kolları. Bakı: Azərb.SSR EA-nın nəşriyyatı, 1964, 220 s.
4. Əsgərov A.M. Azərbaycanın ali bitkiləri.Azərbaycanın florasının konspekti II cild. Bakı: Elm, 2006,283 s.
5. Talıbov T.H.,İbrahimov Ə.Ş.Naxçıvan Muxtar Respublikası florasının taksonomik spektri. Naxçıvan:Əcəmi,2008,350s.
6. Гроссгейм А.А. Флора Кавказа. Баку: Аз. ФАН, 1939, т.1.401с.
7. Гроссгейм А.А. Флора Кавказа. Баку: Аз. ФАН, 1962 т.6.378с.
8. Дерувья и кустарники СССР.М.Л.: АН СССР, 1960 Т.5.543с.
9. "Abşeronun ağac və kolları".Bakı: "Elm və təhsil", 2010.
10. "Azərbaycan Dendroflorası IV cild": Bakı: "Elm"-2018.