İran–Qazaxıstan münasibətləri
| Qazaxıstan–İran münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Qazaxıstan–İran münasibətləri — İran və Qazaxıstan arasında ikitərəfli diplomatik əlaqələr[1].
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
29 yanvar 1992-ci ildə iki ölkə arasında diplomatik əlaqələr quruldu.
İkitərəfli münasibətlərin gündəliyində duran ən vacib məsələlərdən biri də Sovet İttifaqının dağılmasından sonra xüsusilə kəskinləşən Xəzər dənizinin bölünməsi məsələsidir.
İqtisadi əməkdaşlıq[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qazaxıstan Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, 2014 -cü ildə ölkələr arasında ticarət dövriyyəsi 987,1 milyon ABŞ dollarından çox olmuşdur. İqtisadi əməkdaşlıq əsasən sənaye və nəqliyyat sahəsində baş verir[2].
Ölkələr arasında ən böyük əməkdaşlıq layihələrindən biri də Qazaxıstan-Türkmənistan-İran dəmiryolu idi və bu istiqamətdə gələn qatarların marşrutlarını azaldıb.
Xüsusilə malların ixracı və idxalı sahəsində fəaliyyətini məhdudlaşdıran Amerika sanksiyaları Asiya ölkələri arasında ticarət əlaqələrinin inkişafına mənfi təsir göstərdi.
Səfirliklər[redaktə | mənbəni redaktə et]
1993-cü ildən Tehranın İranda Qazaxıstan səfirliyi vardır. 2007-ci ildən etibarən, xeyli sayda İran Qazaxının yaşadığı Golestan əyalətinin inzibati mərkəzi Qorqanda da Baş Konsulluq fəaliyyət göstərir.
İranın Qazaxıstandakı səfirliyi Astanada açıldı, Aktau və Almatıda Baş Konsulluqlar var.
Ticarət[redaktə | mənbəni redaktə et]
İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi son altı ildə beş qat artaraq 2009 -cu ildə 400 milyon dollardan 2 milyard dollara yüksəldi.
İran Qazaxıstandan taxıl, neft məhsulları və metal idxal edir. İran, Astanaya Asiya bazarlarına çıxışı təmin edəcək Qazaxıstan, Türkmənistan və İranı (Fars körfəzi) birləşdirən boru kəmərinin tikintisi də daxil olmaqla birgə neft və qaz layihələrində tərəfdaşdır. Qazaxıstanın maşınqayırma, infrastruktur, nəqliyyat, telekommunikasiya sahələrində İran sərmayələrində xüsusi maraqları var.
İran və Qazaxıstan ölkələri son dərəcə müxtəlif olsa da, Asiya ölkələri olaraq birlikdə çalışmaqda ortaq dil tapdılar. Onları birləşdirən vacib bir məqam, hər ikisinin Xəzər dənizi ilə sərhədlərinin olmasıdır. Bu qaynaqdan qaynaqlanan mənbələr və çıxışlar, iqtisadiyyat və qaynaqları üçün yapışdırıcıdır. İki ölkənin bu cür iqtisadi maraqları istər sualtı, istərsə də yeraltı neft ətrafında cərəyan edir. Bundan əlavə, 2010 -cu ildə İran və Qazaxıstanın yüksək vəzifəli şəxsləri arasında söhbət zamanı hər iki ölkənin münasibətlərinin inkişaf etdiyinə nə dərəcədə inandıqları barədə müzakirələr aparılıb. Münasibətlərinin bu mərhələsində İran və Qazaxıstan, xüsusilə kənd təsərrüfatı və nəqliyyatda (hava və dəmir yolu nəqliyyatı) əlaqələrini daha da inkişaf etdirməyə çalışdılar.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "Сотрудничество Республики Казахстан с Ираном". Archived from the original on 2016-12-14. İstifadə tarixi: 2021-07-31.
- ↑ "Двусторонняя торговля и сотрудничество Казахстана и Ирана". Archived from the original on 2016-12-20. İstifadə tarixi: 2021-07-31.