İran–Türkmənistan münasibətləri
| Türkmənistan–İran münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Türkmənistan–İran münasibətləri — Türkmənistan və İran arasındakı ikitərəfli münasibətlər. İki ölkə arasımnda diplommatik münasibətlər 1992-cü ildə qurulmuşdur. Bu andan etibarən bu ölkələr tranzit, iqtisadi və energetika sahəsindsə sıx əməkdaşlıq edirlər. İki ölkə arasında dövlət sərhəddinin uzunluğu 1148 km[1]-dir.
Kontekst[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bir-birinə yaxın ərazidə yaşayan iki xalqın uzun ortaq əlaqə tarixi vardır.
1991-ci ildə Türkmənistanəın müstəqillik əldə etməsindən sonra iki ölkə arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
İkitərəfli əlaqələrin tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
18 fevral 1992-ci ildə iran türkmənistanın müstəqilliyini tanımışdır. Bu andan etibarən diplomatik əlaqələr qurulmuşdur[2].
İran İslam Respublikasının Aşqabaddakı Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfiri Seyid Məhəmməd Musa Haşimi Qolpaeqani, İran İslam Respublikasının Marı şəhərindəki Baş konsullu isə Həssən Hüseini Maqadam Əkbərdir[3]. Tehranda isə Türkmənistanın Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfirliyi fəaliyyət göstərir. Türkmənistanın Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfiri Əhməd Qurbanovdur. Üstəlik Məşhəd şəhərində konsulluğu belə fəaliyyət göstərir (Konsul: Sərdarməmməd Qaracayev[4].
2007-ci ilin iyununda Türkmənistan Prezidenti Qurbanqulu Berdiməhəmmədov İrana rəsmi səfər etmişdir[5].
Ticarət[redaktə | mənbəni redaktə et]
İran Türkmənistanın Rusiyadan sonra ən böyük ticarət ortağıdır. İki ölkəni birləşdirən dəmiryolu, 1995-ci ildə 139 mln dollara başa gəlmiş qaz kəməri vardır. İran əsasən Türkmənistandan qaz alır.
İran isə Türkmənistana əsasaən avtomobil satır[6].
Türkmənistan səfirliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
Türkmənistanın İrandakı səfirliyi (Tehran) 1992-ci ildə açılmışdır. Səfirlik bu ünvanda yerləşir: Tehran ş. Vatanpur Barati k. 34.
2008-ci ilin avqust ayında İran İslam Respublikasında Türkmənistanın fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Əhməd Qurbanovdur.
Səfirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ata Çarıyev (1992—1993)
Amangəldi Bayramov (1993—1999)
Murad Nəzərov (1999—2007)
Əhməd Qurbanov (2008—h.h.)
İran səfirliyi[redaktə | mənbəni redaktə et]
İranın Türkmənistandakı səfirliyi (Aşqabad) 1992-ci ilin fevral ayında açılmışdır. Səfirlik aşağıdakı səfirlikdə yerləşir: Aşqabad ş. Tehran k. ev 3.
2016-cı ilin yanvar ayından etibarən İran İslam Respublikasının Türkmənistandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Seyid Məhəmməd Əhmədidir.
Səfirlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qulamrza Baqeri Moqaddam (1995)
Seyid İbrahim Derazqisu (2001—2004)
Qulamrza Ənsari (2004—2007)
Məhəmmədrza Fərqani (2007—2010)
Seyid Məhəmməd Musa Haşimi Qolpaeqami (2010—2016)
Seyid Məhəmməd Əhmədi (2016-h.h.)
Mədəni-humanitar əməkdaşlıq[redaktə | mənbəni redaktə et]
İranın ali təhsil mərkəzlərində türkmənistanlı tələbələr təhsil alır. Sərgilər, musiqi qrupları və sənətkarların turları, türkmən və iranlı alimlərin iştirakı ilə beynəlxalq konfranslar təşkil edilir. 2014-ci ildə Türkmənistanda İran mədəniyyət günləri keçirilmişdir[7].
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ "The World Factbook". 2012-02-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-17.
- ↑ "Diplomatik əlaqələr". 2014-06-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-18.
- ↑ "Türkmənistandakı səfirlik". 2014-06-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-18.
- ↑ "Туркменистан за рубежом". 2015-05-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-18.
- ↑ "Начинается первый официальный визит Гурбангулы Бердымухаммедова в Иран". 2014-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-18.
- ↑ "«Иран Ходро» поставит 100 спецмашин для Службы дорожного надзора полиции Туркменистана". 2014-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-18.
- ↑ "Türkmənistanda İran mədəniyyət günləri açılmışdır". 2014-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-18.