İriçiçəkli murdarça

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keçin Axtarışa keçin
İriçiçəkli murdarça
Elmi təsnifat
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb.
Beynəlxalq elmi adı
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT
Bu parametr doldurulmayıb: latin

Ümumi yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]

İranda (Gilan) təbii halda rast gəlinir. Azərbaycanda yayılması: Qusar (Samur çayı kənarı), Lənkaran (Ələzə¬pin Apu kəndləri ətrafı), Lerik (Siov kəndi) rayonlarında təbii halda yayılmışdır.

Statusu[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanın nadir və relikt bir bitkisidir. CR A1abc; B1ab(i,iii).

Bitdiyi yer[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əsasən aşağı dağ qurşağında qarışıq enliyarpaq meşələrdə çay kənarlarında rast gəlinir.

Təbii ehtiyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanda dar bir arealda yayılmışdır.

Bioloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Təbiətdə hündürlüyü 6 m-dək olan kol və ya kiçik ağacdır. Bitkinin gövdəsinin qabığı tünd boz və ya qara rəngdə olur. Bitkinin cavan zoğlarının rəngi məxməri yaşıl olur. Yaşlı budaqları isə yaş-lımtıl boz rəngdə olur. Tumurcuqları iri olub tüklüdür. Yarpaqları ellipsşəkilli olub 6-23-eni isə 4-13 sm ölçüsün¬də ola bilir. Yarpaqların qaidə hissəsi yumru və ya ürək şəklində ola bilir. Yarpaqlarının kənarları xırda yarımdairəvi mişardişlidir. Yarpaq saplaqları 1-2,5 sm uzunluğundadır. Çiçəkləri sarımtıl rəngdə olub, xırdadır. Meyvələri tünd qırmızı rəngdə olub 5–9 mm diametrindədir. May-iyun aylarında çiçək açır və avqust ayında meyvəsi yetişir.

Çoxalması[redaktə | mənbəni redaktə et]

Təbiətdə əsasən generativ yolla çoxalır.

Təbii ehtiyatının dəyişilməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.

Becərilməsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mədəni halda Nəbatət bağlarında becərilir.

Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”na daxil edilmişdir.

Zəruri qoruma tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yeni yasaqlıqların yaradılması vacibdir.

Məlumat mənbələri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.

http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Деревья и кустарники СССР. т.2. 1951;
  • Флора Азербайджана. т.6. 1955;
  • Azərbaycanın ağac və kolları. II cild. 1964;
  • Красная Книга СССР.1984; Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”. 1989;
  • Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; *Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008. Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan oduncaqlı bitkilərinin in situ və ex situ şəraitində bioekoloji xüsusiyyətlərinin reproduksiyasının və repatriasiyasının elmi əsasları, b.e.d. alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya. Bakı.