İrimeyvə stenotaeniya
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
| İrimeyvə stenotaeniya | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Elmi adı — Stenotaenia macrocarpa Freyn et Sinth. ex Freyn (Stenotaenia daralaghezica (Takht.) Schischk.)
Fəsilə: Kərəvüzkimilər — Apiaceae Lindl.
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür.[1][2]
Qısa morfoloji təsviri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çoxillik hündürlüyü 1 m-ə çatan, qalın silindirşəkilli, sıx və qısa tükcüklü bitkidir. Gövdənin aşağı hissəsindəki yarpaqlarının qınları tam, gövdəni bürüyən və genişdir, bölünmüş lələklidir, seqmentləri 3–5 cüt oturaq yumurtavari, dişcikli, 2–3 pərdəli, yuxarıdan qırışıq, sərt tükcüklüdür. Çətirlərində 7–13 ədəd, uzunluğu 25 sm-ə qədər (meyvənin içərisi daxil olmaqla) müxtəlif şüaları vardır. Ləçəkləri al qırmızıdır, bayırdan tükcüklüdür. Meyvələrinin uzunluğu 12–20 mm-dir, yumşaqdır, əsasən ensizdir.[3]
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çiçəkləmə iyun-iyul, meyvəvermə iyul-avqust aylarına təsadüf edir. Mezokserofitdir. Orta dağ qurşaqlarında, kolluqlar arasında və çəmənliklərdə rast gəlinir. Efiryağlı bitkidir.[4]
Yayılması[redaktə | mənbəni redaktə et]
Naxçıvanın dağlıq hissəsidir (Dərələyəz, Aracıq, Xəzindərə və Küküdağ əraziləridir.[3][5]
Sayı və tendensiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]
Populyasiyanın ehtiyatı azdır. Antropogen və iqlim təsirləri növün yox olmaq təhlükəsini yarada bilər.
Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ekoloji və antropogen amillərin məhdudlaşdırıcı təsiridir.
Mühafizə tədbirləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Təhlükə altında olduğundan qorunması vacibdir.[6][7] Məhdud sahələrdə yayılmış, mənfi təsirlərə məruz qalan növ kimi akademik H. Əliyev adına Zəngəzur Milli Parkı ərazisində yayıldığı sahələr xüsusi nəzarət altına aınmalı və təbii populyasiyaları mühafizə olunmalıdır.[8] Yayıldığı mühitə uyğun geniş ərazilərdə reintroduksiya edilməlidir.[3]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2020-11-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-08.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 İbadullayeva S. C., 2004
- ↑ Ибадуллаева С.Д.и др., 2009
- ↑ Флора Азербайджана, 1955
- ↑ Azərbaycan SSR-in Qırmızı kitabı, 1989
- ↑ Naxçıvan Mr-in Qırmızı Kitabı, 2010
- ↑ İbadullayeva S. C., və b., 2001