Əməliyyat analizi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Əməliyyat analizi (ing. Cost–volume–profit analysis – CVP Analysis) — biznesin mənfəətliliyini analiz etmək üçün istifadə edilən bir maliyyə planlaşdırma metodudur. Analiz, xərc, satış həcmi və mənfəət arasındakı əlaqəni araşdıraraq, müxtəlif iş şəraitlərində qərar qəbul etməyə kömək edir. Əsas məqsəd, hansı satış səviyyəsində biznesin mənfəət əldə etdiyini və ya zərərdən çıxdığını müəyyən etməkdir.[1]

Əsas komponentləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Sabit xərclər (ing. Fixed Costs) — istehsal və ya satış həcmindən asılı olmayaraq sabit qalan xərclər. Məsələn, icarə haqqı, əməkdaşların maaşları, avadanlıq amortizasiyası.
  2. Dəyişən xərclər (ing. Variable Costs) — istehsal və ya satış həcminə birbaşa bağlı olan xərclər. Məsələn, xammal, enerji istehlakı, məhsulun qablaşdırılması.[2]
  3. Ümumi gəlir (ing. Revenue) — satılan məhsul və ya xidmətlərdən əldə edilən gəlir. Ümumi gəlir = Satış qiyməti x Satış həcmi.
  4. Töhfə marjası (ing. Contribution Margin) — hər satılan məhsuldan əldə edilən gəlir, sabit xərcləri ödəmək və mənfəət yaratmaq üçün istifadə edilir. Töhfə marjası = Satış qiyməti – Dəyişən xərclər.
  5. Mənfəət (ing. Profit) — gəlirlər sabit və dəyişən xərcləri üstələdikdə əldə edilən müsbət fərq.[3]

Əsas anlayışları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Zərərsizlik nöqtəsi (ing. Break-Even Point) — şirkətin nə mənfəət, nə də zərər əldə etdiyi satış həcmidir. Zərərsizlik nöqtəsi (vahidlərdə) = Sabit xərclər / Töhfə marjası (vahid üzrə).[4]
  • Töhfə marjası nisbəti — Töhfə marjası nisbəti = Töhfə marjası / Satış gəliri.
  • Hədəf mənfəət analizi — şirkətin müəyyən mənfəət əldə etməsi üçün tələb olunan satış həcmidir. Tələb olunan satış həcmi = (Sabit xərclər + Hədəf mənfəət) / Töhfə marjası.
  • Əməliyyat levirici — sabit xərclərin dəyişməsi ilə mənfəətin necə təsirləndiyini ölçür. Yüksək əməliyyat levirici daha çox risk və eyni zamanda daha çox mənfəət potensialı deməkdir.

Məsələn

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bir şirkət aşağıdakı göstəricilərə malikdir[5]:

  • Sabit xərclər: 50,000 manat
  • Dəyişən xərclər: 20 manat (vahid üzrə)
  • Satış qiyməti: 50 manat (vahid üzrə)
  1. Töhfə marjası
    • Töhfə marjası = Satış qiyməti – Dəyişən xərclər = 50 – 20 = 30 manat.
  2. Zərərsizlik nöqtəsi
    • Zərərsizlik nöqtəsi (vahidlərdə) = Sabit xərclər / Töhfə marjası = 50,000 / 30 = 1,667 vahid. Yəni, şirkət 1,667 vahid məhsul satdıqda nə zərər, nə də mənfəət əldə edir.
  3. Hədəf mənfəət — şirkət 20,000 manat mənfəət əldə etmək istəyirsə:
    • Tələb olunan satış həcmi = (Sabit xərclər + Hədəf mənfəət) / Töhfə marjası = (50,000 + 20,000) / 30 = 2,333 vahid. Yəni, 2,333 vahid məhsul satılmalıdır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ The Controversy over the contribution margin approach, in MAAW, Chapter 11.
  2. ↑ Друри К. Управленческий и производственный учёт. Вводный курс. М.: Юнити-Дана. 2016. 254, 272–275.
  3. ↑ Гаррисон Р., Норин Э., Брюэр П. Управленческий учёт (12-е изд). СПб: Питер. 2010. 290.
  4. ↑ Cue, tax. "Use of PV Ratio Formula in Cost Accounting with Examples". Cuetax. 10 September 2023. İstifadə tarixi: 10 September 2023.
  5. ↑ Пелымская И.С., Гончарова Н.В. Экономика и управление на металлургических предприятиях. Екатеринбург: УрФУ. 2014. 92–96. ISBN 978-5-321-02424-9.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əməliyyat_analizi&oldid=7890498"