Marta Qrehem

Marta Qrehem
Doğum tarixi	11 may 1894(1894-05-11)[…]
Vəfat tarixi	1 aprel 1991(1991-04-01)[…] (97 yaşında)
Vəfat yeri	Nyu-York ştatı, ABŞ
Həyat yoldaşı	Erik Haukins (1948–1954)
Fəaliyyəti	balerina, xoreoqraf, musiqi pedaqoqu, baletmeyster, kostyum dizayneri[d], rəqqasə, kinorejissor
Üzvlüyü	Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası
Mükafatları
marthagraham.org
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Marta Qrehem (ing. Martha Grehem, 11 may 1894^[…] – 1 aprel 1991^[…], Nyu-York ştatı) — amerikan rəqqas, xoreoqraf və baletmeyster.

Həyatı

Marta Qrehem dini ailədən idi və rəqsin günah sayılmasına baxmayaraq, bir gün ailəsi məşhur rəqqas Rut Sen-Deninin konsertinə getmək üçün icazə verdi. Bundan əlavə, ailəsinin sərt mövqeyinə baxmayaraq, Martanın valideynləri kollec təhsilinə qarşı olmadılar. Vassar Kolleci, yalnız təhsilin keyfiyyəti ilə deyil, idman ənənələri və sufrajizmə simpatiya ilə üçün də tanınırdı. Rut Sen-Denisin performansını görən Marta rəqqas olmaq istəyirdi. 1913-cü ildə Los Ancelesdəki rəqs məktəbinə girməyə icazə verildi; sonra Denisoun məktəbində, onun tərəfdaşı Ted Şaun ilə birlikdə İspaniyada təhsil aldı.

Qrehemin şagirdlik dövrünü keçdiyi illərdə rəqs əsasən əyləncə kimi qəbul edildi — bu, vodevil, kostyum çıxışları, sosial topların ayrılmaz bir hissəsidir. Sənətin statusu yalnız Amerikada Avropanın bir hiyləsi hesab olunan bir rəqs balı idi. Amerika rəqs məktəblərində şagirdlər şou və kabarelərdə iştirak etmək üçün təlim keçirdilərr. Marta kabare rəqqası olmadı, amma gerçək bir sənətçi idi. Daha sonra xatirələrində qürurla xatırladırdı ki, məktəbdəki yeganə məktəbli digər qızların "Qrehem bir sənətdir" olduğu səbəbiylə qatılıb nəzarət altına alındı. Bütün adamlar ona rəssam və dahi kimi baxdılar.

Onun dövründə kişi və qadınların sərt stereotipləri var idi, məsələn, kişilər serebral, qadınlar isə emosionaldır; rəqs içərisində olan kişilər, düzbucaqlı hərəkətləri sürətləndirməkdə özlərini ifadə edirlər və qadınlar — əyri xəttlər boyunca aparılmış hamar hərəkətlərdə. Qrehem, "nə ağac, nə bir çiçək, nə də bir dalğa olmaq istəmir" dedi. Onun tərcümeyi-hallarından birinin örtüyündə The New York Times qəzetinin bir məqaləsi var: "Ən milliyyətçi və ən qabiliyyətli feminist Marta Qraham həm qadını, həm də rəqsi azad etdi!" Qrehem emansipasiya hərəkatının iştirakçısı kimi "qadın zəif bir canlıdır" streotipini sındırdı.

Avtobioqrafiya

• Blood Memory: An autobiography. New York: Doubleday, 1991
• Грэм, Марта. Память крови. — М: Garage, 2017. — 240 с. — 1500 экз. — ISBN 9785905110788.

Ədəbiyyat

• Hodes, Stuart, Part Real-Part Dream, Dancing With Martha Graham, (2011) Concord ePress, Concord, MA.
• Bird, Dorothy; Greenberg, Joyce. Bird's Eye View: Dancing With Martha Graham and on Broadway (reprint). Pittsburgh, Pennsylvania: University of Pittsburgh Press. 2002. ISBN 978-0-8229-5791-1.
• Graham, Martha. Blood Memory An autobiography. New York: Doubleday. 1991. ISBN 978-0-385-26503-4.
• Hawkins, Erick. The Body Is a Clear Place and Other Statements on Dance. Hightstown, New Jersey: Princeton Book Co. 1992. ISBN 978-0-87127-166-2.
• Horosko, Marian. Martha Graham The Evolution of Her Dance Theory and Training. Gainesville, FL: Univ. Press of Florida. 2002. ISBN 978-0-8130-2473-8.
• Morgan, Barbara. Martha Graham Sixteen Dances in Photographs. Morgan & Morgan. 1980. ISBN 978-0-87100-176-4.
• Newman, Gerald. Martha Graham: Founder of Modern Dance. Danbury, Connecticut: Franklin Watts. 1998.
• Soares, Janet Mansfield. Louis Horst Musician in a Dancer's World. Durham, North Carolina: Duke University Press. 1992. ISBN 978-0-8223-1226-0.
• Taylor, Paul. Private Domain An Autobiography. New York: Knopf. 1987. ISBN 978-0-394-51683-7.
• Tracy, Robert. Goddess – Martha Graham's Dancers Remember. Pompton Plains, New Jersey: Limelight Editions. 1997. ISBN 978-0-87910-086-5.
• Layman, Richard; Bondi, Victor. American Decades 1940–1949. Gale Research International, Limited. 1995. ISBN 978-0-8103-5726-6.
• de Mille, Agnes. Martha: The Life and Work of Martha Graham. New York: Random House. 1991. ISBN 978-0-394-55643-7.

Xarici keçidlər

• Marta Qrehem  (ing.) Find a Grave saytında
• PBS:American Masters biography
• Kennedy Center biography
• Marta Qrehem — IMDb səhifəsi
• MarthaGraham.org – Martha Graham Center of Contemporary Dance
• University of Pittsburgh online text
• Library of Congress image of Martha Graham recital program
• Guide to the Barbara Morgan Photographs of Martha Graham and Company; Special Collections and Archives, The UC Irvine Libraries, Irvine, California
• Archival footage of the Martha Graham Dance Company performing Rite of Spring in 2013 at Jacob's Pillow Dance Festival