A üçün mənbəyə bax

{{haqqında|latın əlifbasının hərfi|Digər mənalar|A (dəqiqləşdirmə)}}
{{Qrafem
|hərf         = A a [[Latın alfası|ɑ]]
|variantlar   = ([[A#Əlaqəli hərflər|aşağıya baxın]])
|şəkil        = Fayl:A cursiva.gif
|şəkil ölçüsü = 200px
|şəkil izahı  = A hərfinin kursiv formlarının yazılışı
|yazı sistemi = [[Latın yazısı]]
|növ          = [[əlifba]]
|dil          = [[latın dili]]
|səslər       = {{grid list|width=2em|[{{IPAlink|a}}]|[{{IPAlink|ɑ}}]|[{{IPAlink|ɒ}}]|[{{IPAlink|æ}}]|[{{IPAlink|ə}}]|[{{IPAlink|ɛ}}]|[{{IPAlink|oː}}]|[{{IPAlink|ɔ}}]|[{{IPAlink|e}}]|[{{IPAlink|ʕ}}]|[{{IPAlink|ʌ}}] [{{IPAlink|ɐ}}] |{{IPAc-en|eɪ}}}}
|unicode      = U+0041, U+0061
|sıra         = 1
|dəyər        = 
|ailə1        = <hiero>F1</hiero>
|ailə2        = [[Fayl:Proto-semiticA-01.svg|20px|Proto-Sinaitic 'alp]]
|ailə3        = [[Fayl:Protoalef.svg|20px|Proto-Caanite Aleph]]
|ailə4        = [[Fayl:Phoenician_aleph.svg|20px|Phoenician Aleph]]
|ailə5        = [[Alpha|Α α]]
|ailə6        = [[𐌀]][[Fayl:Greek-uncial-1.jpg|20px|Greek Classical uncial]]
|ailə7        = [[Fayl:Semitic-2.jpg|20px|Early Latin A]][[Fayl:Latin-uncial-1.jpg|20px|Latin 300 AD uncial, version 1]]
|usageperiod  = ~-700 to present
|children     = {{grid list|
* [[Æ]]
* [[Ä]]
* [[Â]]
* [[Ɑ]]
* [[Turned V|Ʌ]]
* [[Ɐ]]
* [[ª]]
* [[Å]]
* [[₳]]
* [[@]]
* [[Ⓐ]]
* [[ⓐ]]
* [[⒜]]
* {{not a typo|[[🅰]]}}}}
|sisters      = {{grid list|
* [[𐌰]]
* [[А]]
* [[Я]]
* [[Ә]]
* [[Ӑ]]
* [[Aleph|<span>א</span> <span>ا</span> <span>ܐ</span>]]
* [[ࠀ]]
* [[𐎀]]
* [[ℵ]]
* [[አ]]
* [[ء]]
* [[Ա|Ա ա ]]
* [[અ]]
* [[अ]]
* [[অ]]}}
|equivalents  = 
|associates   = [[List of Latin-script digraphs#A|a(x)]], [[Ae (digraph)|ae]], [[Eau (trigraph)|eau]]
|yön          = soldan sağa
}}

'''A''' yaxud '''a''' — [[Azərbaycan əlifbası|çağdaş Azərbaycan əlifbası]] kimi Yer üzündəki bir çox dildə işlədilən [[latın əlifbası]]nın ilk hərfi.<ref>{{Cite web
 | url          = https://www.britannica.com/topic/Latin-alphabet
 | title        = Latin alphabet &#124; Definition, Description, History, & Facts
 | language     = en
 | website      = Encyclopedia Britannica
 | access-date  = 2021-03-03
 | archive-date = 2021-03-09
 | archive-url  = https://web.archive.org/web/20210309055637/https://www.britannica.com/topic/Latin-alphabet
 | url-status   = live
}}</ref><ref name=oed/> Azərbaycan dilində hərfə '''a''' adı verilib (oxunuşu: {{IPA|/ɑ/}}). Formaca törədiyi [[Yunan əlifbası#Tarix|əski yunan əlifbasının]] [[alfa]] hərfi və habelə bu əlifbadan törəyən [[kiril əlifbası]]nın [[A (kiril)|A]] hərfi ilə oxşayır.<ref>{{harvnb|McCarter|1974|p=54}}</ref> Hərfin böyük versiyasının görünüşü ortasından üfüqi xətt keçən bir nöqtədən çəkilmiş iki əyri xətt kimidir. Kiçik a hərfi isə iki cür yazılır: ikiqatlı '''a''' və birqatlı '''ɑ'''. Birinci görünüş, əsasən, çap yazısında, ikincisi isə, əsasən, əl yazısında və əl yazısı əsaslı şriftlərdə istifadə olunmaqdadır.

== Oxşar simvollar və simvolun digər variantları ==
* Α α : yunan hərfi olan [[Alfa (hərf)|Alfa]]
* А а : kirill əlifbasının A hərfi
* {{Unicode|Ɑ ɑ}} : latın hərfi olan Alfa və yaxudda əlyazma hərfi '''A''' (yada ki: <big><big><span style="font-family:script;">A a</span></big></big>)
* {{unicode|ɐ}} : kiçik A hərfinin çevrilmiş forması , hansıki [[Beynəlxalq fonetika əlifbası]]nda açığ mərkəzi sait kimi istifadə olunur
* {{unicode|∀}} : çevrilmiş A, "Birinci qaydanın məntiqində" ({{Dil-en|'''First-order logic'''}}) ümumiliy kvantorunu təsvir etmək üçündü.
* <big>ª</big> : Sıra indikatoru
* Æ æ : Æ latın liqaturası (hərf birləşməsi)

== Tarixi ==
Hərfin yazılması [[misir heroqlif yazısı]]nın öküz başını xatırladan simvolla əlaqələndirilər. İddia edilir ki, eramzidan əvvəl 1600-cü ildə Finikiya əlifbasında A hərfin xətti yazılışı forması yarandı.
{| class="wikitable"
|-
! Misir heroqlifi öküz başı
! Əski-Sami (Proto-Semitic) öküz başı
! Finikiya ''alef''
! Yunan Alfa
! Etruskan A
! Roman A
|-
|[[Fayl:EgyptianA-01.svg|Egyptian hieroglyphic ox head]]
|[[Fayl:Proto-semiticA-01.svg|Proto-semitic ox head]]
|[[Fayl:PhoenicianA-01.png|Phoenician aleph]]
|[[Fayl:Alpha uc lc.svg|65px|Greek alpha]]
|[[Fayl:EtruscanA-01.png|Etruscan A]]
|[[Fayl:RomanA-01.png|Roman A]]
|}

[[Qədim Yunanıstan|Qədim yunanlar]] finikiya əlifbasını mənimsəyərək, bu hərfin ifa edə biləcək səs olmadığı üçün, ilk dəfə A hərfini "/а/" səsini göstərmək üçün istifadə etdilər. Hərfin adını "[[Alfa (hərf)|alfa]]" qoydular. Eramızdan əvvəl VIII əsrə aid edilən erkən yunan yazılarında A hərfi yanı üstə uzanıb, lakin daha sonrakı dövrlərdə "A" müasir baş hərfi formasını xatırlatmağa başladı. Bununla belə bu zamandada "A" hərfin bir neçə dialekt variantlarının yazılışıda var idi, Məsələn, hərfin ayaqlarından biri qısaldılırdı yada ki üfüqi çubuğu bucaq altında çəkilirdi.

[[Etrusklar]] Yunan əlifbasını mənimsiyərək, A hərfinə dəyişiklik etmədilər. Beləcə o, dünya dillərinin böyük əksəriyyətinin istifadə etdiyi [[Latın əlifbası]]na keçdi, sonra isə [[Kiril qrafikası|kiril əlifbasınada]] əlavə olundu.

== Mətbəə şriftləri ==
Müasir kiçik "a" yunanların əlyazma "A"-sına oxşamır. Müasir böyük "A" hərfin modifikasiyası [[IV əsr]]ə qədər formalaşdı.
{| align="center" cellspacing="10"
|- align="center"
|[[Fayl:BlackletterA-01.svg|Qotik yazılışında A]]<br> A-nın qotik formatda yazılışı
|[[Fayl:UncialA-01.png|Untsial yazılışında A]]<br>A-nın untsial formatda yazılışı
|[[Fayl:Acap.svg|Qotik yazılışnda A-nın başqa variantı]]<br>Qotik yazılışnda A-nın başqa variantı
|- align="center"
|[[Fayl:ModernRomanA-01.png|"A" müasir "Roman" tipoqrafiya komplektində]]<br>"A" müasir "Roman" tipoqrafiya komplektində
|[[Fayl:ModernItalicA-01.png|"A" müasir "İtalic" tipoqrafiya komplektində]]<br>"A" müasir "İtalic" tipoqrafiya komplektində
|[[Fayl:ModernScriptA-01.png|"A" müasir "Script" tipoqrafiya komplektində]]<br>"A" müasir "Script" tipoqrafiya komplektində
|}

== Kompüter kodları ==
"[[Unicode]]" da böyük A — U+0041, kiçik a isə +0061 ilə göstərilir.

"[[ASCII]]"-də böyük A — 65, kiçik a isə 97 ilə göstərilir, [[ikili say sistemi]]ndə isə müvafiq olaraq — 01000001 və 01100001.

"[[EBCDİC]]"-də böyük A — 193, kiçik a isə 129 ilə göstərilir.

[[HTML]] və [[XML]]-da böyük A — "&#65;", kiçik a isə "&#97;" vasitəsilə göstərilir

== İstifadəsi ==
* [[Fizika]]da [[Mexaniki iş]]in göstərilməsində istifadə olunur. Kiçik ''a'' [[təcil]] deməkdi.
* [[Tibb]]də [[qan qrupu]]nu və [[vitaminlər]]i göstərilməsində istifadə olunur.
{{Vikianbar kateqoriyası}}

== İstinadlar ==
{{İstinadlar siyahısı}}

[[Kateqoriya:Latın hərfləri]]