ABŞ–Qırğızıstan münasibətləri
| ABŞ–Qırğızıstan münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
ABŞ–Qırğızıstan münasibətləri — ABŞ ilə Qırğız Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.
Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]
1991-ci ildə diplomatik münasibətlər quruldu, o vaxtdan bəri güclü tərəfdaşlıqlar inkişaf etdi. Amerika Birləşmiş Ştatları Qırğızıstanı qanunun aliliyinə və insan hüquqlarına hörmətə əsaslanan demokratik bir cəmiyyətin inkişaf etdirilməsində dəstəkləyir. Qırğızıstanda 2011-ci il prezident seçkiləri postsovet Orta Asiyada ilk dəfə prezident hakimiyyətinin dinc şəkildə ötürülməsi baş tutur. ABŞ hökuməti Qırğızıstana humanitar və müdafiə təyinatlı hərbi yardım, iqtisadi və siyasi islahatları dəstəkləmək üçün digər yardımlar göstərir. Üstəlik Qırğızıstan Respublikasının beynəlxalq təşkilatlardan kömək istəklərini də dəstəkləmişdir. Məsələn: ABŞ 1998-ci ilin dekabrında Qırğızıstan Respublikasının Ümumdünya Ticarət Təşkilatına (ÜTT) üzv olmasına dəstək olmuşdur.
11 sentyabr hadisəsindən sonra ABŞ dünyanın bu hissəsinə olan marağını artırdı. ABŞ 11 sentyabr hadisəsindən sonra 2001-ci ilin dekabrında Manasdakı hərbi bazanı kirayələdi. Həm Rusiya, həm də Çin buna bərk naratlığını bildirdi. Sonrakı illərdə Qırğızıstanın bazanı bağlaması üçün böyük miqdarda mükafat vəd edilir. 2006-cı ildə Qırğızıstan Prezidenti müqaviləyə əlavə güzəştlər tələb edir. Üstəlik həmin il bir ABŞ Hava Qüvvələri zabiti qaçırılır. 2006-cı ildə bıçaqla ABŞ hərbçisinə hücum edən Qırğızıstan vətəndaşı silahlı amerika əsgəri tərəfindən öldürülür.
2012-ci il ABŞ-nin Qlobal Liderlik Hesabatına görə qırğızların 34% -i ABŞ rəhbərliyini təsdəkləyir, 43% -i isə xoşagəlməz və 23% -i qeyri-müəyyən cavablar verir[1].
Ticarət[redaktə | mənbəni redaktə et]
Qırğızıstan ABŞ-yə sürmə, civə, nadir metallar və kimyəvi məhsullar ixrac edir. Qırğızıstan ABŞ-dən taxıl, dərman və tibbi avadanlıqlar, bitki yağı, kağız məhsulları, düyü, avadanlıq, kənd təsərrüfatı maşınları və ət alır. ABŞ-nin Qırğızıstandakı birbaşa investisiyaları otel və telekomunikasiya sektorlarında cəmlənmişdir. Qırğızıstan ABŞ-la ikitərəfli investisiya müqaviləsi və ikiqat vergitutmadan azad olunma müqaviləsi imzalamışdır. Qırğızıstan həmçinin Mərkəzi Asiyada investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması və ticarətin genişləndirilməsi yollarını müzakirə etmək üçün regional forum yaratmaq üçün ABŞ və digər Orta Asiya ölkələri ilə ticarət, investisiya çərçivəsi müqaviləsi imzalamışdır.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ U.S. Global Leadership Project Report - 2012 Arxivləşdirilib 2015-07-13 at the Wayback Machine Gallup