ABŞ tarixi üçün mənbəyə bax

{{istiqamətləndirmə|Amerika tarixi|ABŞ-nin də yerləşdiyi eyniadlı qitənin tarixi|Amerika qitəsinin tarixi}}

{{ABŞ tarixi}}[[File:United States (+overseas), administrative divisions - en - colored (zoom).svg|thumb|[[Sakit Okean Adaları Qəyyum Ərazisi]]nə 1994-cü ildə müstəqillik verildikdən sonra ABŞ-nin hazırkı əraziləri|259x259px]]
[[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın ərazilərində tarix ibtidai insanların e.ə. 15.000-ci illərdə Amerikaya gəlməsi ilə başlamışdır. Çoxlu sayda yerli mədəniyyət formalaşdı, bunlardan bir çoxu XVI əsrdə daha sıx məskunlaşmış həyat tərzindən uzaqlaşaraq başqa yerlərdə yenidən təşkil edilmiş siyasətlərə doğru tranformasiyalardan keçdi. Avropalılar [[Şimali Amerikanın kolonizasiyası|Amerika kolonizasiyasına]] XV əsrin sonlarından başladı, lakin müasir ABŞ ərazisindəki koloniyaların çoxuna 1600-cü ildən sonra yerləşdilər. 1760-cı ildə [[on üç koloniya|on üç ingilis koloniyasında]] 2,5 milyon insan yaşayırdı. Cənub koloniyaları qul əməyinə əsaslanan təsərrüfat sistemi qurdu və bu səbəbdən Afrikanın milyonlarla əhalisini kölələşdirdi. Fransanı məğlub etdikdən sonra Britaniya hökuməti kolonistlərin yeni vergilərin onların təsdiqinə ehtiyacı olduğuna dair konstitusiya arqumentini rədd edərək, 1765-ci il [[Möhür Aktı (1765)|Möhür aktı]] da daxil olmaqla bir sıra vergilər tətbiq etdi. Bu vergilərə qarşı müqavimət, xüsusən də 1773-cü ildə [[Boston çay qonaqlığı]] parlamentin özünüidarəni dayandırmaq üçün cəza qanunları çıxarmasına səbəb oldu. 1775-ci ildə Massaçusetsdə silahlı münaqişə başladı.

1776-cı ildə Filadelfiyada [[İkinci Kontinental Konqres]] "Amerika Birləşmiş Ştatları" olaraq koloniyaların müstəqilliyini elan etdi. General [[Corc Vaşinqton]]un rəhbərlik etdiyi [[ABŞ İstiqlal müharibəsi|İstiqlal müharibəsində]] qələbə qazanıldı. 1783-cü il [[Paris sülh müqaviləsi (1783)|Paris sülh müqviləsi]] yeni dövlətin sərhədlərini müəyyən etdi. [[Konfederasiya maddələri]] mərkəzləşdirilmiş hökumət qurdu, lakin vergiləri toplaya bilmədiyi və icra məmuru olmadığı üçün sabitliyi təmin etməkdə təsirsiz qaldı. Konvensiya 1789-cu ildə qəbul edilmiş yeni Konstitusiyanı yazdı və ayrılmaz hüquqları təmin etmək üçün 1791-ci ildə [[Hüquqlar haqqında Bill (ABŞ)|Hüquqlar haqqında Bill]] əlavə edildi. İlk prezident Vaşinqton və onun baş müşaviri [[Aleksandr Hamilton]] ilə güclü mərkəzi hökumət yaradıldı. 1803-cü ildə Fransadan [[Luiziananın satın alınması|Luiziana ərazisinin satın alınması]] ABŞ-nin ərazisini iki dəfə artırdı.

[[Açıq tale]]dən ruhlanan ABŞ Sakit okean sahillərinə qədər ərazisini artırdı. Ölkə ərazisinə görə böyük olsa da, 1790-cı ildə əhalisi cəmi 4 milyon idi. Qərbə doğru genişlənmə fermerlər və qul sahibləri üçün ucuz torpaq axtarışından qaynaqlanırdı. [[ABŞ-də köləlik|Köləliyin]] genişlənməsi getdikcə daha çox mübahisəli oldu və kompromislərlə həll edilən siyasi və konstitusional döyüşləri qızışdırdı. Köləlik 1804-cü ildə  [[Meyson-Dikson xətti]]nin şimalındakı bütün ştatlarda ləğv edildi, lakin cənubdakı ştatlar cənub iqtisadiyyatına hakim olan kənd təsərrüfatını dəstəkləmək üçün köləliyi davam etdirdi. 1860-cı ildə [[Avraam Linkoln]]un prezident seçilməsi ilə başlayan vətəndaş müharibəsi cənub ştatlarının ittifaqdan ayrılaraq öz köləlik tərəfdarı olan [[Amerika Konfederativ Ştatları]]nı yaratmaqla başladı. 1865-ci ildə Konfederativlərin məğlubiyyəti köləliyin ləğvinə səbəb oldu. Müharibədən sonrakı [[Yenidənqurma dövrü]]ndə azad olunmuş kişi qullara səs vermə hüququ verildi. Milli hökumət daha da gücləndi və fərdi hüquqları qorumağa başladı. Lakin ağdərili cənublu Demokratlar 1877-ci ildə səsvermənin əsasən hərbiləşdirilmiş şəkildə yatırılması yolu ilə Cənubda öz siyasi güclərini bərpa etdikdə, ağdərililərin üstünlüyünü qorumaq üçün [[Cim Krou qanunları]]nı, eləcə də irqə əsaslanan ayrı-seçkiliyi qanuniləşdirən və əksər afroamerikalıların ictimai həyatda iştirakının qarşısını alan yeni ştat konstitusiyalarını qəbul etdilər.

ABŞ sahibkarlıq və sənayeləşmə bumu və milyonlarla miqrant işçi və fermerin gəlişi nəticəsində XX əsrin əvvəlində dünyanın qabaqcıl sənaye gücünə çevrildi. Milli dəmir yolu şəbəkəsi hazırlandı və irimiqyaslı mədən və fabrikalar quruldu. Korrupsiya, səmərəsizlik və ənənəvi siyasətə qarşı olan kütləvi narazılıq 1890-cı illərdən 1920-ci illərə qədər [[Proqressiv dövr|Proqressiv hərəkatı]] canlandırdı, eləcə də federal gəlir vergisi, senatorların birbaşa seçilməsi, bir çox yerli xalqa vətəndaşlıq verilməsi, [[ABŞ-də spirtli içki qadağası|spirtli içki qadağası]] və [[Qadınlara seçki hüququnun verilməsi|qadınların seçki hüququ]] kimi islahatlara səbəb oldu. [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndə başlanğıcda birtərəf olan ABŞ 1917-ci ildə Almaniyaya müharibə elan etdi və sonrakı il [[Antanta dövlətləri]]nin zəfərini maliyyələşdirdi. [[Kükrəyən iyirmilər]]dən sonra [[1929-cu il birja çöküşü]] on il davam edəcək olan dünya miqyaslı [[Böyük böhran]]ın başlanğıcı oldu. Prezident Franklin Ruzvelt işsizlərə kömək, fermerlərə dəstək, sosial təhlükəsizlik və ortalama əmək haqqı da daxil olmaqla [[Ruzveltin yeni kursu|yeni kurs]] proqramlarını qüvvəyə mindirdi. [[Pörl-Harbora hücum|Yaponiyanın Pörl-Harbora hücumundan]] sonra ABŞ [[İkinci Dünya müharibəsi]]nə girərək [[Anti-Hitler koalisiyası]]nı maliyyələşdirmiş və [[İkinci Dünya müharibəsində Avropa cəbhəsi|Avropa cəbhəsində]] [[Üçüncü Reyx|Nasist Almaniyası]] və [[Faşist İtaliyası]]nın məğlub olmasına dəstək göstərmişdir. ABŞ-nin iştirakı [[İkinci Dünya müharibəsində Sakit okean cəbhəsi|Sakit Okean müharibəsində]] [[Yaponiya imperiyası]]nı məğlub etmək üçün [[Hiroşima və Naqasakinin atom bombardmanı|Hiroşima və Naqasakidə]] yeni icad edilmiş amerikan nüvə silahlarından istifadə etməklə kuliminasiya nöqtəsinə çatdı.

ABŞ və [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] İkinci Dünya müharibəsindən sonra iki hegemon güc olaraq meydana çıxdı. [[Soyuq müharibə]]də iki ölkə [[silahlanma yarışı]], [[kosmik yarış]], [[Təbliğat|təbliğat kampaniyaları]] və [[Vasitəçilik müharibəsi|vasitəçilik müharibələrində]] mübarizə apardı. 1960-cı illərdə böyük miqyaslı mülki hüquqular hərəkatı sayəsində afro-amerikalıların səs vermə və hərəkət azadlığı kimi konstitusional hüquqlarını təmin edən sosial islahat dalğası qüvvəyə mindi. 1980-ci illərdə [[Ronald Reyqan]]ın prezidentliyi dövründə ABŞ siyasəti vergi və dəyişikliklərin azaldılması istiqamətində yenidən quruldu. Soyuq müharibə 1991-ci ildə [[Sovet İttifaqının dağılması|SSRİ-nin dağılması]] ilə başa çatdı və ABŞ dünyanın tək hegemon dövləti oldu. Soyuq müharibədən sonra xarici siyasət, xüsusilə də [[11 sentyabr hücumları]]ndan sonra əsasən [[Orta Şərq]]ə yönəlmişdir. XXI əsrin əvvəllərində ABŞ-də dünyaya mənfi təsir göstərən [[Dünya iqtisadi böhranı (2008–2012)|Dünya iqtisadi böhranı]] və [[ABŞ-də COVID-19 pandemiyası|COVID-19 pandemiyası]] yaşandı.

== Aborigenlər ==
{{Əsas|Şimali Amerikanın geoloji tarixi|ABŞ-də aborigenlərin tarixi|Kolumbaqədərki sivilizasiya}}
{{Həmçinin bax|ABŞ aborigenləri}}
[[Fayl:Peopling_of_America_through_Beringia.png|thumb|Buzsuz dəhlizin və xüsusi paleohindi məntəqələrinin təxmini yeri ([[Klovis mədəniyyəti|Klovis nəzəriyyəsi]])]]
Amerikan aborigenlərinin [[Amerika]] qitəsinə və hazırkı ABŞ ərazisinə ilk gəlişi və məskunlaşması dəqiq bilinmir. Başlıca nəzəriyyəyə görə, [[Avrasiya]]dan gələn insanlar [[Son buzlaq dövrü]]ndə [[Sibir]]lə hazırkı [[Alyaska]] arasındakı quru körpü olan [[Beringiya bərzəxi|Beringiyadan]] keçərək cənuba tərəf Amerikaya yayılmışdır. Bu köç 30.000 il əvvəl başlamış<ref>{{Cite news |date=October 29, 2007 |title=New Ideas About Human Migration From Asia To Americas |work=ScienceDaily |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2007/10/071025160653.htm |url-status=live |access-date=March 12, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110225103124/http://www.sciencedaily.com/releases/2007/10/071025160653.htm |archive-date=February 25, 2011}}</ref> və 10.000 il əvvələ qədər, hansı ki, quru körpünün buzların əriməsi ilə dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi nəticəsində su altında qaldığı vaxta qədər davam etmiş ola bilər.{{Sfn|Kennedy, Cohen, and Bailey|page=6}} [[Paleohindilər]] adlandırılan bu aborigenlər qısa müddətdə mədəni cəhətdən müxtəlif yüzlərlə yaşayış məntəqəsi və ölkə qurmuşdur.

[[Kolumbaqədərki sivilizasiya]] [[Üst Paleolit]] dövründəki ilkin məskunlaşmadan başlayaraq erkən müasir dövrdə [[Şimali Amerikanın kolonizasiyası|Avropa müstəmləkəçiliyinə]] qədər davam edən, Amerika qitəsində Avropa təsirlərinin görünməsindən əvvəlki [[Amerika tarixi]]nin bütün dövrlərini özündə birləşdirir. Termin texniki olaraq [[Xristofor Kolumb]]un 1492-ci ildə səyahətindən əvvəlki dövrə aid edilsə də, praktikada bu termin əsasən Kolumbun ilk gəlişindən onilliklər və ya əsrlər sonra baş vermiş olsa belə, avropalılar tərəfindən fəth edilənə və ya əhəmiyyətli dərəcədə təsirlənənə qədər [[Hindilər|Amerikanın yerli mədəniyyətlərinin]] tarixini əhatə edir.<ref>{{Cite web |title=Defining "Pre-Columbian" and "Mesoamerica" – Smarthistory |url=https://smarthistory.org/pre-columbian-mesoamerica/ |access-date=2022-09-16 |website=smarthistory.org |archive-date=2022-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220920164616/https://smarthistory.org/pre-columbian-mesoamerica/ |url-status=live }}</ref>

=== Paleohindilər ===
{{Əsas|Kolumbaqədərki sivilizasiya}}
[[Fayl:North_American_cultural_areas.png|right|thumb|[[Alfred Kreber]]ə görə, [[Kolumbaqədərki sivilizasiya|Kolumbaqədərki Şimali Amerikanın]] mədəni əraziləri]]
E.ə. 10.000-ci ildə insanlar Şimali Amerikada nisbətən daha yaxşı məskunlaşmışdılar. İlk başlarda paleohindilər [[mamont]] kimi Buzlaq dövrünün [[meqafauna]]larını ovladılar, lakin onların nəsli tükənməyə başladıqda insanlar qida mənbəyi kimi [[bizon]]lardan istifadə etdilər. Getdikcə meyvələr və toxumlar üçün qida axtarmaq ovçuluğun alternativinə çevrildi. Orta Meksikadakı paleohindilər e.ə. 8.000-ci il civarında qarğıdalı, lobya və balqabaq becərməyə başlayaraq Amerikada təsərrüfatla məşğul olan ilk insanlar oldular. Bunun haqqındakı məlumat nəhayət şimala tərəf yayılmağa başladı. E.ə. 3.000-ci ildə [[Arizona]] və [[Nyu-Meksiko]] vadilərində insanlar qarğıdalı becərməyə başlamış, ardınca ibtidai [[suvarma]] sistemləri və [[Hohokam]]ın ilk kəndləri yaradılmışdır.{{Sfn|Outline of American History}}{{Sfn|Chenault}}

Müasir ABŞ ərazisindəki ən qədim mədəniyyətlərdən biri [[Klovis mədəniyyəti]]dir. Bu mədəniyyət ilk növbədə Klovis ucu adlanan yivli [[nizə]] uclarının istifadəsi ilə tanınır. E.ə. 9.100—8.850-ci illərdə Şimali Amerikanın çox hissəsinə yayılmış bu mədəniyyət Cənubi Amerikada da görülmüşdür. Bu mədəniyyətə aid əsərlər ilk dəfə 1932-ci ildə Nyu-Meksiko ştatının [[Klovis (Nyu-Meksiko)|Klovis]] şəhərinin yaxınlarında tapılmışdır. [[Folsom|Folsom mədəniyyəti]] də oxşardır, lakin o, Folsom ucunun istifadəsi ilə tanınır.

Linqivistiklər, antropoloqlar və arxeoloqların müəyyən etdiyi növbəti köç e.ə. 8.000-ci il civarında baş vermişdir Bu köç e.ə. 5.000-ci ildə [[Şimal-qərbi Sakit okean]]a çatmış [[Na-Dene dilləri|na-dene dillərində]] danışan xalqları əhatə edir.<ref>{{Cite journal|last=Dumond|first=D. E.|date=1969|title=Toward a Prehistory of the Na-Dene, with a General Comment on Population Movements among Nomadic Hunters|url=https://archive.org/details/sim_american-anthropologist_1969-10_71_5/page/857|journal=American Anthropologist|volume=71|issue=5|pages=857–863|doi=10.1525/aa.1969.71.5.02a00050|jstor=670070|doi-access=free| issn=0002-7294 }}</ref> Buradan [[ABŞ-nin qərb sahilləri|Sakit okean sahili]] boyunca və daxili ərazilərlə köç etmiş, eləcə də kəndlərində sadəcə mövsumi olaraq yayda ovçuluq və balıqçılıq, qışda isə qida toplamaq üçün istifadə edilən çox ailəli böyük məntəqələr inşa etmişdirlər.<ref>{{Cite book |last1=Leer |first1=Jeff |title=Interior Tlingit Noun Dictionary: The Dialects Spoken by Tlingit Elders of Carcross and Teslin, Yukon, and Atlin, British Columbia |last2=Hitch |first2=Doug |last3=Ritter |first3=John |date=2001 |publisher=Yukon Native Language Centre |isbn=1-55242-227-5 |location=[[Whitehorse, Yukon Territory]]}}</ref> E.ə. 5.000—e. 600-cü illərində yaşamış digər bir qrup olan [[Oşara|Oşara mədəniyyətinin]] insanları arxaik cənub-qərbinin bir hissəsi idi.

=== Kurqan inşaatçıları və anasazilər ===
{{Əsas|Kurqan inşaatçıları|Anasazilər}}
[[Fayl:Monks_Mound_in_July.JPG|thumb|[[Kaxokiya]]da yerləşən [[Monks-Maund]] kurqanı ([[Ümumdünya İrsi|UNESCO Ümumdünya irsi]])]]
[[Fayl:Cliff_Palace.JPG|thumb|[[Mesa-Verde milli parkı]]nda yerləşən [[Kliff Pelas]] ([[Ümumdünya İrsi|UNESCO Ümumdünya irsi]])]]
[[Adena|Adena mədəniyyəti]] e.ə. 600-cü il civarında böyük ölçülü [[kurqan]]lar tikməyə başladılar. Onlar bilinən ən qədim kurqan inşaatçılarıdır, lakin ABŞ-də bu mədəniyyətdən də qədim kurqanlar vardır. [[Votson-Breyk]] [[Luiziana]]da yerləşən e.ə. 3.500-cü ilə aid 11 kurqandan ibarət kompleksdir. [[Poverti-Point mədəniyyəti]]nin inşa etdiyi [[Poverti-Point]] e.ə. 1.700-cü ilə aid kurqan kompleksidir. Bu kurqanlar çox güman ki, dini məqsədlə tikilmişdi.

Adenalılar geniş ərazidə alət və mal ticarəti ilə məşğul olan güclü xalq olan [[Houpvell mədəniyyəti]]nə daxil oldular. Onlar Adenanın kurqan inşa etmək adətini davam etdirdilər. Cənubi [[Ohayo]]dakı keçmiş ərazilərinin nüvəsində hələ də mövcud olan bir neçə min kurqanın qalıqları mövcuddur. Houpvell "Houpvell mübadilə sistemi" adlanan və ən böyük dərəcədə indiki Cənub-Şərqdən [[Ontario gölü]]nün Kanada tərəfinə qədər uzanan ticarət sisteminin əsasını qoymuşdur.<ref name=":8">{{Cite web |title=Hopewell |url=http://www.ohiohistorycentral.org/entry.php?rec=1283 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604015341/http://www.ohiohistorycentral.org/entry.php?rec=1283 |archive-date=June 4, 2011 |access-date=December 31, 2015 |publisher=Ohio History Central}}</ref> Bizim eranın 500-cü ilində houpvellilər də daha böyük [[Missisipi mədəniyyəti]]nə daxil olmuş və yoxa çıxmışdırlar.

Missisipilər geniş qəbilə qrupu idi. Ən mühüm şəhəri indiki [[Missuri]] ştatının [[Sent-Luis]] şəhərinin yaxınlığında yerləşən [[Kaxokiya]] idi. Bu şəhər XII əsrdə kuliminasiya nöqtəsinə çatanda əhalisinin sayı təxminən 20.000 nəfər idi, belə ki, bu say o vaxtkı Londonun əhalisindən daha çox idi. Bütün şəhər 30 metr hündürlükdə olan [[Monks-Maund]] kurqanının ətrafında toplanmışdı. Kaxokiya həmin dövrün bir çox şəhər və kəndi kimi ovçuluq, qida toplama, ticarət və təsərrüfatla məşğul idi. Həmçinin [[Mayya xalqları|mayyalılar]] kimi cənub xalqlarından təsirlənərək kölələr və insan qurban etmək ilə təbəqələşmə sistemi yaratmışdılar.{{Sfn|Outline of American History}}

[[Cənub-Qərb ABŞ|Cənub-Qərbdə]] [[anasazilər]] e.ə. 900-cü il civarında daşdan və kərpicdən pueblolar inşa etməyə başlamışdı.<ref name="eb">{{Cite web |title=Ancestral Pueblo culture |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/22804/Ancestral-Pueblo-culture |archive-url=https://web.archive.org/web/20150429223628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/22804/Ancestral-Pueblo-culture |archive-date=April 29, 2015 |access-date=June 4, 2012 |publisher=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref> [[Mesa-Verde milli parkı|Mesa-Verdedə]] yerləşən [[Kliff Pelas]] nümunəsindən göründüyü kimi bu bina tipli tikililər əsasən qaya üz inşa edilmişdir. Bəziləri şəhər böyüklüyündə olmuşdur. Nyu-Meksikodakı [[Çako çayı]] boyunca uzanan [[Pueblo-Bonito]] vaxtıykən 800 otaqdan ibarət olmuşdur.{{Sfn|Outline of American History}}

=== Şimal-qərb və şimal-şərq ===
{{Əsas|Şərq meşələrinin aborigenləri|Sakit okean şimal-qərbinin aborigenləri}}
[[Fayl:Tlingit_K'alyaan_Totem_Pole_August_2005.jpg|right|thumb|''[[Tlinkitlər|Tlingit]] Kiks.ádi'' klanına aid ''K'alyaan'' totem dirəyi 1804-cü il [[Sitka döyüşü]]ndə həlak olanlarının xatirəsinə [[Sitka Milli Tarixi Parkı]]nda ucaldılmışdır.]]
[[Sakit okean şimal-qərbinin aborigenləri]] çox güman ki, Amerikanın ən zəngin yerliləri idi. Bu ərazidə bir çox müxtəlif mədəni qrup və siyasi qurumlar inkişaf etdi. Onların hamısı müəyyən inancları, adət-ənənələri və təcrübələri, məsələn, qızılbalığın mənbə və mənəvi simvol kimi mərkəzi rol oynamasını paylaşırdılar. Bu ərazidə hələ e.ə.1.000-ci ildə daimi kəndlər inkişaf etməyə başladı və bu icmalar [[potlaç]] adlandırılan hədiyyə ziyafəti ilə qeyd olunurdu. Bu məclislər adətən [[totem dirəyi]]nin ucaldılması və ya yeni rəisin qeyd olunması kimi xüsusi hadisələri qeyd etmək üçün təşkil edilirdi.

Müasir Nyu-Yorkun yuxarı hissələrində yaşayan [[irokezlər]] XV əsrin ortalarında [[Oneyda]], [[Moxok]], [[Onondaqa]], [[Kayuqa (xalq)|Kayuqa]] və [[Seneka (xalq)|Seneka]] qəbilələrindən ibarət [[konfederasiya]] qurdular. Bu sistem güclü, mərkəzi Avropa monarxiyalarından fərqlənən federasiya növü idi.<ref>{{Cite book |last=Woods |first=Thomas E |url=https://books.google.com/books?id=dCMcnBRKR-0C&pg=PA62 |title=33 questions about American history you're not supposed to ask |date=2007 |publisher=Crown Forum |isbn=978-0-307-34668-1 |page=62 |access-date=December 31, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160101083603/https://books.google.com/books?id=dCMcnBRKR-0C&pg=PA62 |archive-date=January 1, 2016 |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book |last=Wright |first=R |title=Stolen Continents: 500 Years of Conquest and Resistance in the Americas |url=https://archive.org/details/stolencontinents0000wrig_m7i3 |date=2005 |publisher=Mariner Books |isbn=978-0-618-49240-4}}</ref>{{Sfn|Tooker|page=107–128}} Hər qəbilənin 50 [[sajem]] başçısından ibarət qrupda yerləri var idi. Onlarının mədəniyyətinin ABŞ hökumətinin inkişafında siyasi fikirə töhfə verdiyi irəli sürülmüşdür. İrokezlər güclü idi, belə ki, bir çox qonşu qəbilə ilə, daha sonra avropalılarla döyüşmüşdülər. Əraziləri genişləndikcə [[Oseyc]], [[Kanza]], [[Ponka]] və [[Omaha xalqı|Omaha]] xalqları da daxil olmaqla daha kiçik qəbilələr daha da qərbə doğru getməyə məcbur oldu.{{Sfn|Tooker|page=107–128}}<ref name="Burns">{{Cite web |last=Burns |first=LF |title=Osage |url=http://digital.library.okstate.edu/encyclopedia/entries/O/OS001.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110102050914/http://digital.library.okstate.edu/encyclopedia/entries/O/OS001.html |archive-date=January 2, 2011 |access-date=November 29, 2010 |publisher=Oklahoma Encyclopedia of History and Culture}}</ref>

=== Yerli havaylılar ===
{{Əsas|Qədim Havay|Havay krallığı}}

Havayda ilk insanların məskunlaşmasının dəqiq tarixi mübahisəli mövzudur. Lakin ilk məskunlaşmanın böyük ehtimalla eramızın 940—1130-cu illərində baş tutduğu qəbul edilir.<ref>{{Cite journal|last=DYE|first=THOMAS S.|date=2011|title=A model-based age estimate for Polynesian colonization of Hawai'i|url=http://dx.doi.org/10.1002/j.1834-4453.2011.tb00107.x|journal=Archaeology in Oceania|volume=46|issue=3|pages=130–138|doi=10.1002/j.1834-4453.2011.tb00107.x|issn=0728-4896}}</ref> Eramızın 1200-cü ili civarında [[Taytyanlar|taytyan]] kəşfiyyatçıları ərazini kəşf edərək burada məskunlaşdılar və yeni kasta sistemi qurmağa başladılar. Bu, 600 il sonra ingilislərin gəlişinə qədər dünyanın qalan hissəsindən böyük ölçüdə ayrı qalacaq Havay sivilizasiyasının yüksəlişini qeyd etdi.<ref>{{Cite web |last=Kirch |first=Patrick |title=When Did the Polynesians Settle Hawai'i? |url=https://www.academia.edu/1034367 |access-date=2024-04-14 |archive-date=2023-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705191604/https://www.academia.edu/1034367 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Conte|first1=Eric|last2=Anderson|first2=Atholl|date=2003|title=Radiocarbon Ages for Two Sites on Ua Huka, Marquesas|url=http://dx.doi.org/10.1353/asi.2003.0018|journal=Asian Perspectives|volume=42|issue=1|pages=155–160|doi=10.1353/asi.2003.0018|hdl=10125/17184|s2cid=162470429|issn=1535-8283|hdl-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=ANDERSON|first1=ATHOLL|last2=LEACH|first2=HELEN|last3=SMITH|first3=IAN|last4=WALTER|first4=RICHARD|date=1994|title=Reconsideration of the Marquesan sequence in East Polynesian prehistory, with particular reference to Hane (MUH1)|url=http://dx.doi.org/10.1002/arco.1994.29.1.29|journal=Archaeology in Oceania|volume=29|issue=1|pages=29–52|doi=10.1002/arco.1994.29.1.29|issn=0728-4896}}</ref> İngilis kəşfiyyatçı [[Ceyms Kuk]]un rəhbərliyindəki avropalılar 1778-ci ildə Havay adalarına gəldi. Bu hadisədən sonrakı beş il ərzində Avropa hərbi texnologiyası [[I Kameamea]]ya ada qrupunun əksəriyyətini fəth etməyə və nəticədə [[Havay krallığı]]nın qurulması ilə ilk dəfə adaları birləşdirməsinə kömək etmişdir.<ref>{{Cite book |last=Fitzpatrick |url=http://worldcat.org/oclc/1151955837 |title=Early mapping of Hawaii |date=March 9, 2020 |publisher=Routledge |isbn=978-1-317-72652-4 |oclc=1151955837}}</ref>

=== Puerto-Riko ===
{{Əsas|Puerto-Riko tarixi|Tayno}}

Puerto-Riko adası porto-ferro insanının qalıqlarına qədər gedib çatan ən azı 4.000 illik tarixə sahibdir. [[Ortoiroid mədəniyyəti]]ndən başlayaraq ardıcıl yerli miqrasiyalar yerli əhalini əvəzləmiş və ya onları öz tərkibinə qatmışdır. 1000-ci ildə [[Aravaklar|Aravak]] xalqı [[Kiçik Antil adaları]] vasitəsilə Cənubi Amerikadan gəlmişdi, bu köçkünlər 1493-cü ildə ispanların qarşılaşdığı [[tayno]] olacaqdılar. Avropa ilə təmas qurulanda 30.000—60.000 arasında yerli əhaliyə [[Kasik]] adlı tək bir rəis başçılıq edirdi.<ref name="Rouse 1992">{{Cite book |last=Rouse |first=Irving |url=https://www.worldcat.org/oclc/24469325 |title=The Tainos : rise & decline of the people who greeted Columbus |date=1992 |isbn=0-300-05181-6 |location=New Haven |oclc=24469325 |access-date=2024-04-14 |archive-date=2022-05-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220508162528/http://www.worldcat.org/oclc/24469325 |url-status=live }}</ref> Kolonizasiya sərt [[enkomyenda]] sistemi və Köhnə Dünya xəstəliklərinin səbəb olduğu epidemiyalar səbəbindən yerli xalqın məhv olması ilə nəticələndi. Puerto-Riko 1898-ci ildə ABŞ-yə ilhaqına qədər İspaniyanın bir hissəsi olaraq qaldı.<ref name="Rouse 1992" />

== Avropalıların gəlişi (t. 1000–1763) ==
{{Əsas|ABŞ-nin müstəmləkə tarixi}}
[[Fayl:Mayflower_in_Plymouth_Harbor,_by_William_Halsall.jpg|thumb|Plymouth limanındakı ''[[Meyflauer]]'' gəmisi. [[Fleyt]]lər, [[karavella]]lar və [[karakka]]lar ilk avropalıları Amerikaya gətirmişdir.]]
=== Skandinaviya kəşfiyyatı ===
{{Əsas|Şimali Amerikanın skandinav kolonizasiyası}}

Avropada Amerika haqqında yazılmış ən qədim yazılı mənbə orta əsrlər tarixçisi [[Adam Bremen]]in 1075-ci ildə yazdığı və [[Vinland]] adlandırdığı tarixi əsərdə mövcuddur.<ref group="qeyd">"Həmçinin o, [yəni Danimarka kralı [[II Sven|Sven Estridsen]] (hökmdarlıq illəri 1047—1076-cı illər)] bu okeanda bir çoxları tərəfindən kəşf edilmiş daha bir adanın adını çəkdi ki, bu adanı "Vinland" adlandırırlar, çünki orada üzümlər yabanı şəkildə böyüyür və ən yaxşı şərabın hazırlanmasında istifadə olunur. Orada əkilməmiş məhsulların bolluğunu xəyali fikirlərdən yox, danimarkalıların həqiqi hekayələrindən öyrənirik."</ref><ref>{{Cite book |last=von Bremen |first=Adam |url=https://archive.org/stream/adamvonbremenham00adam#page/274/mode/2up |title=Hamburgische Kirchengeschichte |date=1917 |publisher=Hahnsche |editor-last=Schmeidler |editor-first=Bernhard |publication-place=Hannover and Leipzig |pages=275–276 |language=la, de |trans-title=Hamburg's Church History}}</ref> Həmçinin 1000-ci illərdə baş vermiş hadisələr haqqında XIII əsrə aid skandinav [[Vinland dastanları]]nda da Amerikadan bəhs edilir. Amerikada [[Qədim skandinavlar|skandinav]] müstəmləkəsinə aid ən əsaslı arxeoloji sübut Kanadada, xüsusilə də [[L’Ans-o-Medouz]]da yerləşir və təqribən 1000-ci ilə aid edilir. Skandinav tədqiqatçılarının [[Yeni İngiltərə]]də və digər şərq sahillərində də quruya çıxıb-çıxmadığına dair əhəmiyyətli elmi mübahisələr vardır.<ref>{{Cite web |last=Linden |first=Eugene |title=The Vikings: A Memorable Visit to America |url=https://www.smithsonianmag.com/history/the-vikings-a-memorable-visit-to-america-98090935 |access-date=May 28, 2020 |website=Smithsonian Magazine |archive-date=May 16, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516165028/https://www.smithsonianmag.com/history/the-vikings-a-memorable-visit-to-america-98090935/ |url-status=live }}</ref> 1925-ci ildə Prezident [[Kalvin Kulic]] [[Leyf Eriksson]] (təxminən 970—1020-ci illər) adlı skandinav tədqiqatçının Amerikanı kəşf etmiş ilk avropalı olduğunu elan etmişdir.<ref>{{Cite web |date=October 10, 2019 |title=Leif Erikson |url=https://www.history.com/topics/exploration/leif-eriksson |access-date=May 28, 2020 |website=History.com |publisher=A&E Television Networks |archive-date=June 22, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210622175642/https://www.history.com/topics/exploration/leif-eriksson |url-status=live }}</ref>

=== Erkən müstəmləkələr ===
{{Əsas|Şimali Amerikanın kolonizasiyası}}
İspanlar Amerika qitəsini 1492-ci ildə kəşf etdi. Böyük Avropa dövlətlərinin dəstəklədiyi kəşfiyyat dövründən sonra ilk ingilis məntəqəsi 1607-ci ildə quruldu. Avropalılar Amerikaya at, mal-qara və donuz gətirdilər, qarşılığında isə Avropaya qarğıdalı, hind quşu, pomidor, kartof, tütün, lobya və balqabaq apardılar. Bir çox tədqiqatçı və erkən köçənlər Amerikada yeni xəstəliklərə məruz qaldıqdan sonra öldü. Lakin müstəmləkəçilərin daşıdığı yeni Avrasiya xəstəliklərinin, xüsusən də [[Təbii çiçək|çiçək]] və [[qızılca]] xəstəliyinin təsiri yerli amerikalılar üçün daha pis idi, çünki onlara qarşı [[İmmunitet|immunitetləri]] yox idi. Onlar epidemiyalardan əziyyət çəkirdilər və adətən geniş miqyaslı Avropa məskunlaşması başlamazdan əvvəl çoxu öldü. Cəmiyyətləri ölümlərin miqyasının böyüklüyünə görə dağıldı və məhv oldu.<ref>{{Cite book |last=Byrne |first=Joseph Patrick |url=https://books.google.com/books?id=5Pvi-ksuKFIC&pg=PA415 |title=Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues |date=2008 |publisher=ABC-CLIO |pages=415–416 |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140101125507/http://books.google.com/books?id=5Pvi-ksuKFIC&pg=PA415 |archive-date=January 1, 2014 |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Eric Hinderaker|last2=Rebecca Horn|date=2010|title=Territorial Crossings: Histories and Historiographies of the Early Americas|url=https://archive.org/details/sim_william-and-mary-quarterly_2010-07_67_3/page/395|journal=The William and Mary Quarterly|volume=67|issue=3|pages=395|doi=10.5309/willmaryquar.67.3.395|jstor=10.5309/willmaryquar.67.3.395}}</ref>

==== İspan müstəmləkəçiliyi ====
{{Əsas|Amerikanın ispan kolonizasiyası}}
[[Fayl:Landing_of_Columbus_(2).jpg|thumb|[[Xristofor Kolumb|Kolumbun]] [[Haiti adası]]na enişi]]
[[Xristofor Kolumb]]un ekspedisiyaları (1492-ci ildə başlayan) indiki [[ABŞ-nin əraziləri|ABŞ əraziləri]] olan [[Puerto-Riko]] və [[ABŞ Vircin adaları]]nın bir hissəsi də daxil olmaqla [[Karib hövzəsi]]ndə mülklər qurmasından sonra [[Konkistador|ispan səyyahları]] skandinavlardan sonra indiki ABŞ ərazisinə çatmış ilk avropalılar idi. [[Xuan Ponse de Leon]] 1513-cü ildə [[İspan Floridası|Floridaya]] gəlib çatdı.<ref>{{Cite book |last=Greenberger |first=Robert |title=Juan Ponce de León: the exploration of Florida and the search for the Fountain of Youth |date=2003}}</ref> İspan ekspedisiyaları qısa müddət ərzində [[Appalaç dağları]], [[Missisipi çayı]], [[Böyük Kanyon]]<ref>{{Cite book |last=Pyne |first=Stephen J. |url=https://archive.org/details/howcanyonbecameg00pyne/page/4 |title=How the Canyon Became Grand |date=1998 |publisher=Penguin Books |isbn=978-0-670-88110-9 |publication-place=New York City |pages=[https://archive.org/details/howcanyonbecameg00pyne/page/4 4–7]}}</ref> və [[Böyük Düzənliklər]]ə çatdı.{{Sfn|Day}}

1539-cu ildə [[Hernando de Soto]] Cənub-Şərqi geniş şəkildə kəşf etdi.{{Sfn|Day}} Bundan bir il sonra [[Fransisko Vaskes de Koronado|Fransisko Koronado]] qızıl axtarışı üçün Arizonadan Kanzasın mərkəzinə qədər kəşf etdi.{{Sfn|Day}} Koronadonun qrupundan qaçan atlar [[Böyük Düzənliklər]]ə yayıldı və düzənlik hindliləri bir neçə nəsil ərzində at sürməyi mənimsədilər.{{Sfn|Outline of American History}} Kiçik ispan məntəqələri sonda [[San-Antonio]], [[Albukerke]], [[Tuson]], [[Los-Anceles]] və [[San-Fransisko]] kimi böyük şəhərlərə çevrildi.<ref>{{Cite book |last=Weber |first=David J. |title=New Spain's Far Northern Frontier: Essays on Spain in the American West, 1540–1821 |date=1979}}</ref>

==== Holland müstəmləkəçiliyi ====
{{Əsas|Amerikanın holland kolonizasiyası}}
[[Fayl:Fort_New_Amsterdam_on_the_Manhatans_(New_York)_print_c1626.jpg|thumb|[[Yeni Amsterdam]], təqribən 1626-cı il]]
[[Niderland Ost-Hind Şirkəti]] 1609-cu ildə səyyah [[Henri Hudzon]]u Asiyaya gedən [[Şimal-Qərb keçidi]] axtarmaq üçün göndərdi. Şirkət [[Şimali Amerikada xəz ticarəti]]ndən faydalanmaq üçün 1621-ci ildə [[Yeni Niderland]]ı yaratmışdır. [[Amerikanın holland kolonizasiyası|Hollandların]] yanlış idarəetməsi və amerikan yerlilərinin münaqişələri səbəbindən başlanğıcda inkişaf zəif idi. Hollandlar [[Manhetten]] adasını amerikan yerlilərindən 24 ABŞ dolları qarşılığında aldıqdan sonra bu ərazini [[Yeni Amsterdam]] adlandırdılar. Yeni Amsterdam Yeni Niderlandın paytaxtı oldu. Şəhər sürətlə genişləndi, eləcə də 1600-cü illərin ortalarında mühüm ticarət mərkəzi və limana çevrildi. Hollandların [[Kalvinizm|kalvinist]] olmasına və Amerikada kalvinist kilsəsi qurmağına baxmayaraq, onlar digər dinlərə və mədəniyyətlərə qarşı tolerant idilər. Həmçinin şimaldakı [[İrokezlər|irokezlərlə]] ticarət aparırdılar.{{Sfn|Jacobs}}

Koloniya ingilislərin [[Yeni İngiltərə Konfederasiyası|Yeni İngiltərədən]] genişlənməsinə maneə rolunu oynadı və nəticədə [[İngilis-holland müharibələri|bir sıra müharibələr]] aparıldı. Müstəmləkə 1664-cü ildə [[Nyu-York müstəmləkəsi|Nyu-York]] olaraq Britaniya tərəfindən ələ keçirildi və paytaxtı Nyu-York adlandırıldı. Yeni Niderland Amerikanın mədəni və siyasi həyatında dini tolerantlıq, eləcə də şəhər yerlərində ağıllı ticarət və kənd yerlərində kənd ənənəçiliyi ilə bağlı qalıcı bir miras qoydu ([[Rip van Vinkl]] hekayəsi ilə xarakterizə olunur). Niderland əsilli ABŞ-nin tanınmış şəxsləri arasında [[Martin Van Buren]], [[Teodor Ruzvelt]], [[Franklin Delano Ruzvelt]] və [[Eleonora Ruzvelt]] yer alır.{{Sfn|Jacobs}}

==== İsveç müstəmləkəçiliyi ====
{{Əsas|Yeni İsveç}}
[[Fayl:Nothnagle_Log_House.JPG|thumb|Nothnagle Log House ABŞ-dəki ən qədim taxta tikilidir.]]
[[İsveç imperiyası]]nın ilk illərində isveç, holland və alman səhmdarları Şimali Amerikada xəz və tütün ticarəti aparmaq üçün [[Yeni İsveç|Yeni İsveç Şirkətini]] qurdular. Şirkətin ilk ekspedisiyasına 1626—1631-ci illərdə Yeni Niderlandın qubernatoru olmuş, lakin Niderland hökuməti ilə mübahisə etdikdən sonra ayrılmış [[Peter Minyöyt]] rəhbərlik etdi. Bu ekspedisiya 1638-ci ilin martında [[Delaver körfəzi]]nə endi. Məskunlar indiki [[Delaver]] ştatının [[Vilminqton (Delaver)|Vilminqton]] şəhərinin yerləşdiyi ərazidə [[Fort Kristina|Fort-Kristina]] qülləsini tikdilər. Həmçinin [[Delaver çayı]]nın hər iki tərəfindəki mülkiyyət üçün yerli qruplarla razılaşmalar qurdular.<ref name=":5">{{Cite web |title=Brief History of New Sweden in America |url=https://colonialswedes.net/History/History.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210921135312/http://www.colonialswedes.net/History/History.html |archive-date=September 21, 2021 |access-date=July 18, 2020 |website=colonialswedes.net}}</ref><ref name=":6">{{Cite web |title=The Finns in America. The First Settlers |url=https://www.genealogia.fi/emi/art/article385e.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20201001220039/https://www.genealogia.fi/emi/art/article385e.htm |archive-date=October 1, 2020 |access-date=July 18, 2020 |website=www.genealogia.fi}}</ref>

Növbəti on il ərzində əlavə 12 ekspedisiya İsveç imperiyasından (hazırkı Finlandiya, Estoniya və Latviyanın bəzi hissələri, eləcə də Norveç, Rusiya, Polşa və Almaniyanı da əhatə edən) məskunları Yeni İsveçə gətirdi. Koloniya indiki [[Merilend]], [[Pensilvaniya]] və [[Nyu-Cersi]]yə qədər çatan bir çox fermadan əlavə 19 daimi yaşayış məntəqəsi qurdu. Bu müstəmləkə [[İkinci Şimal müharibəsi]]ndə qonşu Yeni Niderlanddan gələn holland işğalından sonra 1655-ci ildə Yeni Niderlandın tərkibinə qatıldı.<ref name=":5" /><ref name=":6" />

==== Fransız müstəmləkəçiliyi ====
[[Fayl:San_Pablo_Bastion,_Castillo_de_San_Marcos.jpg|thumb|[[Florida]] ştatının [[Sent-Oqastin]] şəhərində yerləşən San Pablo Bastion 1683-cü ildə tamamlanmışdır.]]
[[Covanni da Verraççano]] 1524-cü ildə Şimali Karolinaya gələrək [[Nyu-York limanı]]ndan [[Narraqansett körfəzi]]nə üzən ilk avropalı oldu. 1540-cı illərdə fransız [[hugenotlar]]ı [[Florida]] ştatının indiki [[Ceksonvill (Florida)|Ceksonvill]] şəhərinin yaxınlığındakı Fort-Karolinada məskunlaşdılar. 1565-ci ildə [[Pedro Menendes de Aviles|Pedro Menendesin]] rəhəbrliyindəki ispan qüvvələri bu məntəqəni dağıdıb ABŞ-yə çevriləcək ilk ispan qəsəbəsini — [[Sent-Oqastin]]i qurdu.

Fransızların çoxu [[Kvebek]] və [[Akadiya]]da (müasir Kanada) yaşayırdı, lakin Böyük göllər və Ortaqərb boyunca amerikan yerliləri ilə əhatəli ticarət əlaqələri qururdular. [[Missisipi çayı|Missisipi]] və [[İllinoys çayı|İllinoys çayları]] boyunca kiçik kəndlərdə yaşayan fransız müstəmləkəçiləri Körfəz sahillərindəki yaşayış məntəqələri üçün taxıl mənbəyi kimi xidmət edən əkinçi icmalarında yaşayırdılar. Fransızlar [[Nyu-Orlean]], [[Mobil (Alabama)|Mobil]] və [[Biloksi (Missisipi)|Biloksi]] şəhərlərində məskunlaşdılar, eləcə də [[Luiziana]]da plantasiyalar qurdular.

=== İngilis müstəmləkəçiliyi ===
{{Əsas|Amerikanın ingilis kolonizasiyası}}
[[Fayl:1713_earlysettlers.jpg|thumb|İngilis kəndliləri [[Şimali Karolina]]nın şərqində yerləşir, 1713-cü il.]]
[[Frensis Dreyk]]in Yeni Dünyanı tərk edən ispan xəzinə gəmilərinə basqınları ilə cəlb olunan ingilislər 1600-cü illərdə şərq sahili boyunca torpaq zolağında məskunlaşdılar. Şimali Amerikadakı ilk ingilis koloniyasını [[Volter Reli]] 1585-ci ildə [[Roanok koloniyası|Roanokda]] qurdu, lakin bu müstəmləkə uğursuz oldu. Növbəti cəhd 20 il sonra baş verəcəkdi.{{Sfn|Outline of American History}}

İlk ingilis koloniyalarını gəlir güdən şəxsi qruplar qurmuşdu. Bu koloniyalar aclıq, xəstəlik və amerikan yerlilərinin hücumlarına məruz qalmışdı. Köçərilərin çoxu dini azadlıq axtaran ya da siyasi təzyiqdən qaçan insanlar, eləcə də [[Sənaye inqilabı]] nəticəsində didərgin düşmüş kəndlilər ya da sadəcə macəra və fürsət axtarışında olanlar idi. 1610-cu illərin sonlarından inqilaba qədərki dövr ərzində ingilislər Amerika koloniyalarına təxminən 50.000—120.000 göndərmişdi.<ref>James Davie Butler, "British Convicts Shipped to American Colonies", ''American Historical Review'' (1896) 2#1 pp. 12–33 [https://www.jstor.org/stable/1833611 in JSTOR] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20230705185844/https://www.jstor.org/stable/1833611 |date=2023-07-05 }}; Thomas Keneally, ''The Commonwealth of Thieves'', Random House Publishing, Sydney, 2005.</ref>

Bəzi ərazilərdə yerli amerikalı yerlilər kolonistlərə yerli məhsulu necə əkib biçməyi öyrədirdilər. Digərlərində isə kolonistlərə hücum etdilər. Meşələr kifayət qədər tikinti materialı və odun ehtiyatı təmin edirdi. Təbii girişlər və limanlar sahilləri əhatə edərək Avropa ilə əsas ticarət üçün asan limanlar təmin edirdi. Hindi müqaviməti və daxili hissələrdə aşkar edilmiş [[Appalaç dağları]] səbəbindən yaşayış məntəqələri sahilə yaxın qaldı.{{Sfn|Outline of American History}}

==== Ceymstaunda ilk məntəqələr ====
{{Əsas|Ceymstaun (Virciniya)|Virciniya koloniyası}}
[[Fayl:1622_massacre_jamestown_de_Bry.jpg|thumb|1622-ci ildə [[Ceymstaun qətliamı]]]]
İlk uğurlu ingilis koloniyası olan [[Ceymstaun (Virciniya)|Ceymstaunu]] [[London Şirkəti|Virciniya Şirkəti]] 1607-ci ildə [[Virciniya]]dakı [[Ceyms çayı]]nın üzərində qurmuşdu. Kolonistlər qızıl axtarışı ilə məşğul idi. Kapitan [[Con Smit]] ilk ildə Ceymstaunu bütöv saxladı və iki il sonra İngiltərəyə qayıdanda koloniya anarxiyaya düşdü, hətta dağılma təhlükəsi ilə qarşılaşdı. [[Con Rolf]] 1612-ci ildə Qərbi Hindistandan gələn tütün ticarətinə başladı və 1614-cü ildə ilk göndəriş Londona çatdı. Bu koloniya on il ərzində Virciniyanın əsas gəlir mənbəyi oldu.

1624-cü ildə xəstəlik və hindi hücumlarından, o cümlədən 1622-ci il [[Ceymstaun qətliamı]]ndan sonra kral [[I Ceyms]] Virciniya Şirkətinin nizamnaməsini ləğv etdi və Virciniyanı kral koloniyasına çevirdi.

==== Yeni İngiltərə müstəmləkələri ====
{{Əsas|Yeni İngiltərə müstəmləkələri|Puritanların Şimali Amerikaya köçürülməsi}}
[[Fayl:Thanksgiving-Brownscombe.jpg|thumb|''"Plimutda ilk Şükran" (The First Thanksgiving at Plymouth)'', 1914-cü il, Pilgrim Hall muzeyi, [[Plimut (Massaçusets)|Plimut]], [[Massaçusets|Massaçuset]]<nowiki/>s]]
[[Yeni İngiltərə]]də ilk növbədə dini təqiblərdən qaçan [[puritanlar]] məskunlaşmışdı. [[Pilqremlər|Pliqremlər]] 1620-ci ildə ''Meyflauer'' gəmisi ilə Virciniyaya tərəf yola çıxdılar, lakin fırtına nəticəsində istiqamətləri dəyişdi və [[Plimut koloniyası|Plimuta]] gəldilər, burada [[Meyflauer sazişi]]ndə mövcud olan sosial qanunları qəbul etdilər. Plimutdakı ilk qışda pliqremlərin təxminən yarısı öldü.<ref>{{Cite web |last=Mintz |first=Steven |title=Death in Early America |url=http://www.digitalhistory.uh.edu/historyonline/usdeath.cfm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101230203658/http://www.digitalhistory.uh.edu/historyonline/usdeath.cfm |archive-date=December 30, 2010 |access-date=February 15, 2011 |website=Digital History}}</ref> Ceymstaun kimi Plimut da xəstəlik və aclıqdan əziyyət çəkirdi, lakin yerli [[Vampanoaqlar|vampanoaq]] hindiləri kolonistlərə qarğıdalı becərməyi öyrədirdilər.

Plimutun ardınca 1630-cu ildə puritanlar və [[Massaçusets körfəzi koloniyası]] gəldi. Onlar İngiltərədən ayrı bir özünüidarə nizamnaməsini qorudular və qurucu [[Con Vintrop]]u qubernator seçdilər. [[Rocer Vilyams]] Vintropun yerli amerikalılara qarşı rəftarına və dini dözümsüzlüyünə qarşı çıxaraq din azadlığı əsasında [[Rod-Aylend|Providens plantasiyaları]], daha sonra [[Rod-Aylend koloniyası]]nı qurdu. Digər kolonistlər [[Konnektikut çayı]] vadisində, həmçinin indiki [[Nyu-Hempşir]] və [[Men]] sahillərində yaşayış məntəqələri qurdular. 1637-ci ildə [[Pekot müharibəsi]] və 1675-ci ildə [[Kral Filip müharibəsi]] başda olmaqla amerikan yerlilərinin hücumları davam etdi.

Yeni İngiltərə kənd təsərrüfatı üçün əlverişsiz olan dağlıq ərazilərinə görə ticarət və sənaye mərkəzinə çevrildi. Çaylardan taxıl dəyirmanlarını və mişar dəyirmanlarını gücləndirmək üçün istifadə edildi və çoxsaylı limanlar ticarəti asanlaşdırıldı. Bu sənaye mərkəzlərinin ətrafında bir-biri ilə sıx əlaqəli kəndlər inkişaf etdi və [[Boston]] Amerikanın ən mühüm limanlarından biri oldu.

==== Orta müstəmləkələr ====
{{Əsas|Orta müstəmləkələr}}
[[Fayl:Treaty_of_Penn_with_Indians_by_Benjamin_West.jpg|thumb|[[Bencamin Vest]] və hindlilər arasında Pensilvaniya koloniyasında Penn müqaviləsi]]
1660-cı illərdə [[Nyu-York koloniyası|Nyu-York]], [[Nyu-Cersi koloniyası|Nyu-Cersi]] və [[Delaver koloniyası|Delaver]] [[orta müstəmləkələr]]i keçmiş holland ərazisi olan Yeni Niderlandda yaradıldı. Onlar geniş şəkildə etnik və dini müxtəlifliklə xarakterizə olunurdu. Həmçinin Nyu-Yorkdakı [[irokezlər]] avropalılarla illərlə xəz ticarəti aparıb güclənərək güclü İrokez Konfederasiyası qurdular.

Bu regiondakı sonuncu koloniya 1681-ci ildə [[Vilyam Penn]]in [[kvakerlər]], [[Metodizm|metodistlər]] və [[amiş]]lər də daxil olmaqla dini müxaliflər üçün yuva kimi qurduğu [[Pensilvaniya koloniyası|Pensilvaniya]] idi.{{Sfn|Middleton and Lombard}} Koloniyanın paytaxtı [[Filadelfiya]] qısa müddət ərzində dokları və kərpic evləri ilə dominant ticarət mərkəzinə çevrildi. Kvakerlər şəhərdə məskunlaşdılar, alman köçərilər Pensilvaniya təpələri və meşələrinə köç etdilər, şotland-irlandlar isə uzaq qərb sərhədinə tərəf irəlilədilər.

==== Cənub müstəmləkələri ====
{{Əsas|Cənub müstəmləkələri}}
[[Fayl:Gullah_s_carolina_1790.jpg|thumb|''"Qədim plantasiya" (The Old Plantation)'', Cənubi Karolina, təqribən 1790-cı il.]]
Əksəriyyəti kənd yerləri olan [[cənub müstəmləkələri]] Yeni İngiltərə və orta müstəmləkələrlə kəskin şəkildə ziddiyyət təşkil edirdi. Virciniyadan sonra Yeni İngiltərənin cənubundakı ikinci ingilis koloniyası 1632-ci ildə katolik cənnəti kimi qurulan [[Merilend koloniyası|Meriland]] idi. Bu iki koloniyanın iqtisadiyyatı tamamilə [[yomen]] fermerlər və əkinçilərə əsaslanırdı. Əkinçilər Virciniyanın Tidewater regionunda qul əməyi ilə kütləvi plantasiyalar qurdular.

1670-ci ildə [[Karolina koloniyası]] quruldu və [[Çarlston (Cənubi Karolina)|Çarlston]] regionun ən böyük ticarət limanına çevrildi. Virciniyanın iqtisadiyyatı tütünə əsaslanırdı, Karolina isə daha diversifik idi, hansı ki, düyü, indiqo və taxta-şalban da ixrac edirdi. 1712-ci ildə iki hissəyə ayrılaraq [[Cənubi Karolina koloniyası|Cənubi]] və [[Şimali Karolina koloniyası|Şimali Karolina]] yaradıldı. On üç koloniyanın sonuncusu olan [[Corciya koloniyası]]nı 1732-ci ildə [[Ceyms Oqltorp]] ispan Floridasına sərhəd, eləcə də keçmiş məhkumlar və yoxsullar üçün islahat koloniyası kimi qurmuşdu.{{Sfn|Middleton and Lombard}}

==== Din ====
{{Əsas|ABŞ-də din tarixi}}
[[Fayl:Baptism_of_Pocahontas.jpg|thumb|Con Qedsbi Çapmanın ''"Pokahontasın vəftizi" (Baptism of Pocahontas)'' əsəri (1840-cı il) [[ABŞ Konqres Binası]]nın rotundasında nümayiş etdirilir.]]
Dindarlıq 1740-cı illərdə [[Conatan Edvards (teoloq)|Conatan Edvards]] və [[Corc Vaytfild]] kimi moizəçilərin rəhbərlik etdiyi dini oyanış olan [[Birinci böyük oyanış]]dan sonra daha çox genişləndi. Oyanışdan təsirlənən amerikan [[Evangelist xristianlıq|evangelistlər]] Müqəddəs ruhun ilahi enişlərinə və yeni inananlara tanrıya güclü məhəbbət aşılayan ibadətlərə yeni bir vurğu əlavə etdilər. Oyanışlar bu əlamətləri əhatə edirdi və yeni yaradılmış yevangelizmi erkən respublikaya daşıyaraq 1790-cı illərin sonlarında [[İkinci böyük oyanış]] üçün zəmin yaratdı.<ref>{{Cite book |last=Kidd |first=Thomas S. |url=https://archive.org/details/greatawakeningbr0000kidd |title=The Great Awakening: The Roots of Evangelical Christianity in Colonial America |date=2009 |publisher=Bedford/St. Martin's |isbn=9780312452254}}</ref> İlkin mərhələlərdə cənubdakı [[Metodizm|metodistlər]] və [[Baptizm|baptistlər]] kimi evangelistlər dini azadlıq və köləliyin ləğvi üçün moizələr oxumuş, bir çox qulun dinini dəyişdirmiş və bəzilərini moizəçi kimi tanımışdılar.

==== Hökumət ====
{{Əsas|On üç koloniyada müstəmləkə hökuməti}}

On üç koloniyanın hər biri bir qədər fərqli hökumət strukturuna sahib idi. Hər bir koloniya Londondan təyin edilmiş və icra hakimiyyətinə nəzarət edən qubernator tərəfindən idarə olunurdu, həmçinin vergilərə səs vermək və qanunlar hazırlamaq üçün yerli olaraq seçilmiş qanunverici orqana əsaslanırdı. XVIII əsrdə Amerika koloniyaları bol miqdarda torpaq və qida mənbəyi ilə birlikdə aşağı ölüm nisbətləri nəticəsində çox sürətlə inkişaf edirdi. Koloniyalar Britaniyanın əksər hissəsindən daha zəngin idi və davamlı immiqrant axını, xüsusən də müqaviləli qulluqçu kimi gələn yeniyetmələri cəlb edirdi.{{Sfn|Savelle|pages=185–190}}

==== Köləlik ====
{{Əsas|ABŞ-nin müstəmləkə tarixində köləlik}}
[[Fayl:Indenturecertificate.jpg|thumb|XVIII əsrə aid Müqaviləli köləlik sertifikatı. Ən azı 500.000 avropalı Şimali Amerikaya müqaviləli kölə kimi gəldi, bu təcrübə koloniyalarda köləliyin artmasından sonra azaldı.]]
Müstəmləkə Amerikasına gələn avropalıların yarısından çoxu [[Müqaviləli köləlik|müqaviləli kölə]] kimi gəlmişdir.<ref>{{Cite web |last=Barker |first=Deanna |title=Indentured Servitude in Colonial America |url=http://www.geocities.com/nai_cilh/servitude.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20091022161033/http://geocities.com/nai_cilh/servitude.html |archive-date=October 22, 2009 |publisher=National Association for Interpretation, Cultural Interpretation and Living History Section}}</ref> Amerikaya səyahət xərclərini çox az adam ödəyə bilirdi, buna görə də bu pulsuz əmək forması Amerikaya köçmək üçün yaxşı vasitə idi. İnsanlar adətən 4-7 illik müəyyən xidmət müddətini nəzərdə tutan müqavilə imzalayaraq qarşılığında Amerikaya gəlir və xidmətləri başa çatdıqda torpaq alırdı. Bəzi hallarda gəmi kapitanları kasıb miqrantların çatdırılması üçün mükafat alırdılar, buna görə də həddindən artıq vədlər və adam oğurluğu adi hal almışdı. Virciniya Şirkəti və Massaçusets Körfəzi Şirkəti də müqaviləli kölə əməyindən istifadə etmişdir.{{Sfn|Outline of American History}}

İlk [[ABŞ-də köləlik|afrikalı kölələr]] Ceymstaunun qurulmasından 12 il sonra, 1619-cu ildə{{Sfn|Corbett et al.}} Virciniyaya gətirildi<ref>{{Cite web |title=First enslaved Africans arrive in Jamestown, setting the stage for slavery in North America |url=https://www.history.com/this-day-in-history/first-african-slave-ship-arrives-jamestown-colony |publisher=A&E Television networks |access-date=2024-04-15 |archive-date=2021-07-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210710003818/https://www.history.com/this-day-in-history/first-african-slave-ship-arrives-jamestown-colony |url-status=live }}</ref> 1660-cı illərdə tütün və düyü plantasiyalarında işçi qüvvəsinə tələbat artdıqca, əvvəlcə öz azadlığını satın ala biləcək müqaviləli kölələr kimi qəbul edilən köləlik institutu sərtləşməyə başladı və qeyri-iradi köləlik ömürlük oldu.{{Sfn|Corbett et al.}} Köləlik o dövrdə "[[Qaradərililər|qara irq]]" kimi görülən qəhvəyi dəri rəngi ilə eyniləşdirildi və kölə qadınların uşaqları kölə kimi doğuldu (''partus sequitur ventrem ("doğulan ana bətninin ardıcılıdır")'').{{Sfn|Corbett et al.}} 1770-ci illərdə afrikalı kölələr amerikan əhalisinin beşdə birini təşkil edirdi.

Koloniyaların fransız və ispan güclərinə qarşı ingilis hərbi dəstəyinə ehtiyacı olduğu müddətcə İngiltərədən müstəqillik məsələsi ortaya çıxmadı. Bu təhlükələr 1765-ci ildə yox oldu. Lakin London [[merkantilizm]] kimi tanınan siyasət çərçivəsində Amerika koloniyalarını əsas ölkənin maraqları üçün mövcudluğunu görməyə davam etdi.{{Sfn|Savelle|pages=185–190}}

Müstəmləkə Amerikası köləlik və müqaviləli köləlik kimi [[məcburi əmək]] formalarından istifadə edən ciddi işçi çatışmazlığı ilə tanınırdı. Britaniya müstəmləkələri həm də parlament qanunlarının ciddi şəkildə icrasından qaçmaq siyasəti ilə diqqət çəkirdi. Bu hal avropalı qurucularından fərqli bir amerikan ruhunun formalaşmasına imkan yaratmışdır.{{Sfn|Encarta Online}}

== İnqilab və yeni millət (1763–1815) ==
{{Əsas|ABŞ tarixi (1776–1789)|ABŞ tarixi (1789–1815)}}{{Həmçinin bax|Birinci partiya sistemi|İkinci partiya sistemi}}
[[Fayl:Nouvelle-France_map-en.svg|thumb|[[Yeddiillik müharibədə Şimali Amerika cəbhəsi|Fransız-hindi müharibəsindən]] əvvəl, 1750-ci ildə Şimali Amerikadakı ingilis, fransız və ispan yaşayış məntəqələrinin xəritəsi]]
Cənubi Karolina və Virciniyada qul əməyi ilə idarə olunan böyük plantasiyalara əsaslanan yuxarı sinif yarandı. Unikal sinif sistemi Nyu-Yorkda fəaliyyət göstərirdi, burada holland kirayəçi fermerlər çox varlı holland sahibkarlarından torpaq icarəyə götürürdülər. Digər koloniyalar daha bərabərlikçi idi, Pensilvaniya isə bu məsələdə təmsilçi pozisiyasında idi. XVIII əsrin ortalarında Pensilvaniya əsasən kiçik üst təbəqəyə məhdud hörmətlə yanaşan orta təbəqə koloniyası idi. 1756-cı ildə ''"Pennsylvania Journal"''da bir yazıçı yazırdı:
{{Sitat|Bu koloniyanın əhalisi əsasən orta səviyyəli insanlardır və hazırda təxminən eyni səviyyədədir. Əksəriyyəti zəhmətkeş fermerlər, sənətkarlar və ya ticarətlə məşğul olan insanlardır. Onlar azadlığı sevirlər və azadlığa heyrandırlar, həmçinin aralarındakı ən alçaq olanı belə hesab edir ki, vətəndaşlıq hüququ vardır.<ref>{{Cite book |last=Rossiter |first=Clinton |title=Seedtime of the Republic: the origin of the American tradition of political liberty |url=https://archive.org/details/seedtimeofrepubl0000ross |date=1953 |page=[https://archive.org/details/seedtimeofrepubl0000ross/page/106 106] |author-link=Clinton Rossiter}}</ref>}}

=== Siyasi inteqrasiya və muxtariyyət ===
[[Fayl:Benjamin_Franklin_-_Join_or_Die.jpg|thumb|''"[[Qoşul ya da öl]]" (Join, or Die)''. [[Bencamin Franklin]]in 1756-cı il tarixli bu siyasi karikaturası koloniyaları Fransız-hindi müharibəsinə qoşulmağa çağırmışdır.]]
[[Yeddiillik müharibə|Yeddillik müharibənin]] bir hissəsi olan [[Yeddiillik müharibədə Şimali Amerika cəbhəsi|Fransa-hindi müharibəsi]] (1754—1763-cü illər) koloniyaların siyasi tərəqqisində dönüş nöqtəsi olmuşdur. Britaniyanın koloniyalar və Kanadadakı əsas rəqibləri olan fransızlar və amerikan yerlilərinin nüfuz dairəsi əhəmiyyətli ölçüdə azalmışdı. Həmçinin On üç koloniyanın əraziləri həm Kanada, həm də [[Fransız Luizianası|Luizianada]] [[Yeni Fransa]]ya tərəf genişlənmişdi. Müharibə səyləri həm də [[Albani Konqresi]]ndə əksini tapdığı və [[Bencamin Franklin]]in koloniyalar üçün hazırladığı ''“[[Qoşul ya da öl]]”'' çağırışı ilə simvolizə edildiyi kimi koloniyaların daha çox siyasi inteqrasiyası ilə nəticələndi. Franklin bir çox ixtiralar etmişdi. Bunlardan biri də 1765-ci ildən sonra ortaya çıxan və on il sonra reallaşacaq "Amerika Birləşmiş Ştatları" konsepsiyası idi.<ref>{{Cite book |last=Brands |first=H.W. |url=https://books.google.com/books?id=TLdOMa1MEqsC&pg=PA232 |title=The First American: The Life and Times of Benjamin Franklin |date=2010 |publisher=Random House Digital, Inc. |isbn=9780307754943 |pages=232–40, 510–512 |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151016105918/https://books.google.com/books?id=TLdOMa1MEqsC&pg=PA232 |archive-date=October 16, 2015 |url-status=live}}</ref>

=== Nümayəndəlik yoxdursa, vergi də yoxdur ===
{{Əsas|Nümayəndəlik yoxdursa, vergi də yoxdur}}
[[Fayl:Boston_Tea_Party_Currier_colored.jpg|thumb|1773-cü il [[Boston çay qonaqlığı]], 1846-cı ildə çəkilmiş rəsm|left]]
Kral III Georq Britaniyanın Şimali Amerikadakı fransız ərazilərini ələ keçirdikdən sonra yeni Şimali Amerika imperiyasını təşkil etmək və amerikan yerlilərini kolonistlərin Appalaç dağlarının arxasındakı qərbi ərazilərə yayılmasından qorumaq üçün 1763-cü il tarixli Kral bildirişini nəşr etdirdi. Növbəti illərdə kolonistlərlə Britaniya arasındakı münasibətlərdə gərginlik artdı. Britaniya Parlamenti 1765-ci il tarixli Möhür aktını qəbul edərək koloniyaların qanunverici orqanlarından keçmədən koloniyalara vergi tətbiq etdi. Əsas sual o idi ki, "Parlamentin nümayəndəliyi olmayan amerikalılardan vergi almaq hüququ varmı?" "Nümayəndəlik yoxdursa, vergi də yoxdur" deyə qışqıran kolonistlər 1760-cı illərin sonu və 1770-ci illərin əvvəllərində gərginlik artdıqca vergiləri ödəməkdən imtina etdilər.<ref>{{Cite book |last=Morgan |first=Edmund S. |url=https://books.google.com/books?id=Qr_ruAAACAAJ |title=The Birth of the Republic, 1763–89 |date=2012 |publisher=U. of Chicago Press |isbn=9780226923420 |edition=4th |pages=14–27 |access-date=June 27, 2015 |orig-date=1956 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151016105918/https://books.google.com/books?id=Qr_ruAAACAAJ |archive-date=October 16, 2015 |url-status=live}}</ref>[[Fayl:Population_Density_in_the_American_Colonies_1775.gif|thumb|1775-ci ildə [[On üç koloniya|Amerika koloniyalarında]] əhalinin sıxlığı]]1773-cü ildə [[Boston çay qonaqlığı]] Boston şəhərindəki fəalların çaya tətbiq edilən yeni vergiyə etiraz etmək üçün birbaşa aksiyası idi. Parlament növbəti il Massaçusetsi tarixi özünüidarəetmə hüququndan məhrum edərək onu hərbi idarə altına salan və on üç koloniyanın hamısında qəzəb və müqavimətə səbəb olan [[Dözülməz qanunlar]]la cavab verdi. Hər bir koloniyadan olan [[Patriotlar (Amerika inqilabı)|patriot]] liderlər Dözülməz qanunlara qarşı müqavimətlərini koordinasiya etmək üçün [[Birinci Kontinental Konqres]]də toplaşdılar. Konqres Britaniya ticarətini boykot etməyə çağırdı, hüquq və şikayətlərin siyahısını dərc etdi və bu şikayətləri düzəltmək üçün krala müraciət etdi.<ref>{{Cite book |last=Allison |first=Robert |url=https://books.google.com/books?id=D6x7Cmio5hoC |title=The Boston Tea Party |date=2007 |publisher=Applewood Books |isbn=9781933212111 |pages=47–63 |access-date=June 27, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151016105918/https://books.google.com/books?id=D6x7Cmio5hoC |archive-date=October 16, 2015 |url-status=live}}</ref> Lakin krallığa edilən bu müraciətin heç bir təsiri olmadı və buna görə də Britaniya Ordusuna qarşı koloniyaların müdafiəsini təşkil etmək üçün 1775-ci ildə [[İkinci Kontinental Konqres]] çağırıldı.

Adi insanlar təklif olunan ideoloji əsaslarla tanış olmasalar da, ingilislərə qarşı üsyançı oldular. Onlar ingilislərin qəsdən pozduğunu hiss etdikləri "hüquqlar" hissinə, hansı ki, yerli muxtariyyət, ədalətli rəftar və razılıq əsasında hökuməti vurğulayan hüquqlara çox güclü şəkildə sahib idilər. Bostonluları cəzalandırmaq üçün Britaniya ordusunun Bostona gəlişi ilə özünü büruzə verən tiraniya məsələsinə çox həssas yanaşırdılar. Bu, onların pozulmuş hüquq hissini gücləndirərək qəzəb və qisas tələblərinə səbəb oldu və tanrının onların tərəfində olduğuna inandılar.<ref>{{Cite journal|last=Lender|first=Mark Edward|date=2012|title=Review of "American Insurgents, American Patriots: The Revolution of the People" (2010) by T. H. Breen|journal=The Journal of Military History|volume=76|issue=1|pages=233–234}}</ref>

=== Amerika inqilabı ===
{{Əsas|Amerika inqilabı}}
[[Fayl:Declaration_of_Independence_(1819),_by_John_Trumbull.jpg|left|thumb|[[Con Trambull]]un ''"İstiqlal bəyannaməsi" (Declaration of Independence)'' əsəri, 1819-cu il.]]
[[İkinci Kontinental Konqres]] 2 iyul 1776-cı ildə müstəqilliyi elan etməyə qərarına gəldi, beləcə [[Beşlər Komitəsi]] [[ABŞ istiqlal bəyannaməsi|İstiqlal bəyannaməsini]] hazırladı. İstiqlal bəyannaməsi bütün insanların bərabər yaradıldığını ifadə edərək, həyat, azadlıq və xoşbəxtliyə can atma hüquqlarını dəstəkləyərək və idarə olunanların razılığını tələb edərək vətəndaşların hüquqlarının lehinə arqumentlər təqdim etdi. Həmçinin Britaniyaya qarşı şikayətləri də sıralayırdı.<ref name=":02">{{Cite book |last=Hamowy |first=Ronald |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9780470756454 |title=A Companion to the American Revolution |publisher=Blackwell |year=2000 |isbn=9780631210580 |editor-last=Pole |editor-first=J. R. |edition=1st |pages=258–261 |chapter=The Declaration of Independence |doi=10.1002/9780470756454 |editor-last2=Greene |editor-first2=J. P. |access-date=2024-05-20 |archive-date=2022-10-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221030005020/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9780470756454 |url-status=live }}</ref> [[Amerika Birləşmiş Ştatlarının qurucu ataları|Qurucu atalar]] Böyük Britaniya [[monarxizm]]ini rədd edərək [[respublikaçılıq]] ideologiyasını rəhbər tutdular.<ref>{{Cite journal|last=Wood|first=Gordon S.|date=1990|title=Classical Republicanism and the American Revolution|url=https://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/chknt66&id=27&div=&collection=|journal=Chicago-Kent Law Review|volume=66|pages=13|access-date=2024-05-20|archive-date=2023-07-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20230705190805/https://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/chknt66&id=27&div=&collection=|url-status=live}}</ref> İstiqlal bəyannaməsini Konqresin nümayəndələri 4 iyulda imzaladı.<ref name=":02" /> Bu tarix o vaxtdan bəri [[Müstəqillik Günü (ABŞ)|Müstəqillik Günü]] kimi qeyd edilir.<ref>{{Cite web |title=Today in History - July 4 |url=https://www.loc.gov/item/today-in-history/july-04/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221029013828/https://www.loc.gov/item/today-in-history/july-04/ |archive-date=2022-10-29 |access-date=2023-04-27 |website=Library of Congress}}</ref>
[[Fayl:Washington_Crossing_the_Delaware_by_Emanuel_Leutze,_MMA-NYC,_1851.jpg|right|thumb|1776-cı ilin dekabrında [[Corc Vaşinqtonun Delaver çayını keçməsi]] Nyu-York şəhərinin itirilməsindən sonra böyük geri dönüş oldu; ordusu iki döyüşdə ingilisləri məğlub etdi və Nyu-Cersini geri aldı.]]
[[ABŞ İstiqlal müharibəsi]] amerikan və ingilis qüvvələrinin 19 aprel 1775-ci ildə qarşılaşdığı [[Leksinqton və Konkord döyüşləri]] ilə başladı.<ref name=":22">{{Cite book |last=Conroy |first=David W. |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9780470756454 |title=A Companion to the American Revolution |publisher=Blackwell |year=2000 |isbn=9780631210580 |editor-last=Pole |editor-first=J. R. |edition=1st |pages=216–221 |chapter=Development of a revolutionary organization, 1765–1775 |doi=10.1002/9780470756454 |editor-last2=Greene |editor-first2=J. P. |access-date=2024-05-20 |archive-date=2022-10-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221030005020/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/book/10.1002/9780470756454 |url-status=live }}</ref> [[Corc Vaşinqton]] [[Kontinental Ordu]]nun generalı təyin edildi.<ref>{{Cite book |last=Freeman |first=Douglas S. |title=George Washington: A Biography |date=1948 |publisher=Augustus M. Kelley |isbn=9780678028346 |page=42 |author-link=Douglas Southall Freeman}}</ref> [[Nyu-York və Nyu-Cersi kampaniyası]] 1776-cı ildə başlayan ilk böyük səfər idi. [[Corc Vaşinqtonun Delaver çayını keçməsi]] ingilis qüvvələrini Nyu-Cersidən çıxardan bir sıra zəfərin başlanğıcı oldu.{{Sfn|Cogliano|2009|pp=101–102}} İngilislər 1777-ci ildə [[Albani (Nyu-York)|Albanini]] tutmaq üçün [[Saratoqa kampaniyası]]na başladı.<ref>{{Cite book |last=Snow |first=Dean R. |title=1777: Tipping Point at Saratoga |url=https://archive.org/details/1777tippingpoint0000snow |publisher=Oxford University Press |year=2016 |isbn=9780190618759 |pages=[https://archive.org/details/1777tippingpoint0000snow/page/7 7]–9}}</ref> [[Saratoqa döyüşü]]ndə ABŞ qələbə qazandıqdan sonra Fransa, Niderland və İspaniya Kontinental Orduya dəstək verməyə başladı.<ref>{{Cite book |last=Jones |first=Howard |title=Crucible of power: a history of American foreign relations to 1913 |url=https://archive.org/details/crucibleofpower00jone |date=2001 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=9780842029186 |page=[https://archive.org/details/crucibleofpower00jone/page/12 12]}}</ref> Britaniya şimal cəbhəsindəki məğlubiyyətə 1778-ci ildə [[Savannanın tutulması]] ilə başlayan cənub cəbhəsi ilə cavab verdi.<ref>{{Cite book |last=Lumpkin |first=Henry |url=https://books.google.com/books?id=lnwsAAAAMAAJ |title=From Savannah to Yorktown: The American Revolution in the South |publisher=University of South Carolina Press |year=1981 |isbn=978-0-87249-408-4 |pages=27–30 |language=en |access-date=2024-05-20 |archive-date=2023-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705184637/https://books.google.com/books?id=lnwsAAAAMAAJ |url-status=live }}</ref> ABŞ qüvvələri 1781-ci ildə cənubu qaytardı və Britaniya Ordusunu 19 oktyabr 1781-ci ildə [[Yorktaunun mühasirəsi]]ndə məğlub etdi.{{Sfn|Cogliano|2009|p=110}}

Kral III Georq 5 dekabr 1782-ci ildə ABŞ istiqlaliyyətini tanıyaraq düşmənliyin bitirilməsini əmr etdi.<ref>{{Cite book |last=Morris |first=Richard Brandon |url=https://archive.org/details/peacemakersgrea00morr |title=The Peacemakers: The Great Powers and American Independence |publisher=Harper & Row |year=1965 |edition=1st |pages=411–412}}</ref> [[Paris sülh müqaviləsi (1783)|Paris sülh müqaviləsi]] Böyük Britaniya və ABŞ arasında sülhün şərtlərini təyin etdi. Müqavilə 3 sentyabr 1783-cü ildə imzalandı<ref>{{Cite web |date=2022-05-10 |title=Treaty of Paris (1783) |url=https://www.archives.gov/milestone-documents/treaty-of-paris |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031123838/https://www.archives.gov/milestone-documents/treaty-of-paris |archive-date=2022-10-31 |access-date=2023-04-28 |website=National Archives |language=en}}</ref> və 14 yanvar 1784-cü ildə [[Konfederasiya Konqresi]] tərəfindən ratifikasiya edildi.<ref>{{Cite web |title=The Confederation Congress's Ratification of the "Treaty of Paris" |url=https://history.house.gov/Historical-Highlights/1700s/The-Continental-Congress-s-ratification-of-the-%E2%80%9CTreaty-of-Paris%E2%80%9D/ |url-status= |archive-url=https://web.archive.org/web/20221103022351/https://history.house.gov/Historical-Highlights/1700s/The-Continental-Congress-s-ratification-of-the-%E2%80%9CTreaty-of-Paris%E2%80%9D/ |archive-date=2022-11-03 |website=US House of Representatives: History, Art & Archives |language=en}}</ref> Vaşinqton 23 dekabr 1783-cü ildə Kontinental Ordunun [[Ali Baş Komandan|ali baş komandanı]] vəzifəsindən istefa etdi.<ref name="house">{{cite web |title=General George Washington Resigned his Commission in Annapolis, Maryland. December 23, 1783 |url=http://history.house.gov/Historical-Highlights/1700s/General-George-Washington-resigning-his-commission-in-Annapolis,-Maryland/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170727042832/http://history.house.gov/Historical-Highlights/1700s/General-George-Washington-resigning-his-commission-in-Annapolis,-Maryland/ |archive-date=July 27, 2017 |access-date=2023-04-28 |website=US House of Representatives: History, Art & Archives |publisher=}}</ref>

=== Konfederasiya dövrü ===
{{Əsas|Konfederasiya dövrü}}
[[Fayl:GROWTH1850.JPG|left|thumb|ABŞ-də adambaşına düşən gəlir artımı]]
Konfederasiya məqalələri mərkəzi hökumətin səlahiyyətlərini ştat hökumətlərinin xeyrinə məhdudlaşdırmaq üçün yazılmış ABŞ-nin idarəedici qanunu kimi ratifikasiya edilmişdir. Bu, iqtisadi tənəzzülə səbəb oldu, çünki hökumət iqtisadi qanunları qəbul edə və borclarını ödəyə bilmədi.<ref name=":52">{{Cite book |last=Van Cleve |first=George William |url=https://books.google.com/books?id=5r0lEAAAQBAJ |title=We Have Not a Government: The Articles of Confederation and the Road to the Constitution |publisher=University of Chicago Press |year=2019 |isbn=9780226641522 |pages=2–7 |access-date=2022-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230120192825/https://www.google.com/books/edition/We_Have_Not_a_Government/5r0lEAAAQBAJ |archive-date=2023-01-20 |url-status=live}}</ref> Millətçilər narahat idilər ki, birliyin [[Konfederasiya|konfederativ]] təbiəti hər hansı bir düşmən dövlətlə silahlı münaqişəyə, hətta Massaçusetsdə 1786-cı il [[Şeys üsyanı]] kimi daxili üsyanlara tab gətirə bilməyəcək qədər kövrəkdir.{{Sfnp|Greene|Pole|2003}}
[[Fayl:United_States_land_claims_and_cessions_1782-1802.png|thumb|[[Paris sülh müqaviləsi (1783)|Paris sülh maqaviləsindən]] (1783) sonra 1802-ci ilə qədər fərdi dövlət iddiaları və güzəştləri ilə ABŞ]]
1780-ci illərdə milli hökumət ştatlar tərəfindən Konqresə verilən və ərazilərə çevrilən gənc ABŞ-nin qərb bölgələri ilə bağlı məsələni həll edə bildi. Köçkünlərin Şimal-Qərbə köçü ilə tezliklə [[ABŞ-nin ştatları|ştatlara]] çevrildilər.{{Sfnp|Greene|Pole|2003}} [[Hindi müharibələri]] 1780-ci illərdə köçkünlər qərbə köçü ilə davam etdi, bu da öz növbəsində hindilərin amerikan mülki əhalisinə hücumlarına, amerikalıların da hindilərə hücum etməsinə səbəb oldu.<ref>{{Cite book |last=Grenier |first=John |url=https://books.google.com/books?id=JGCin1JJp8cC |title=The First Way of War: American War Making on the Frontier, 1607–1814 |publisher=Cambridge University Press |year=2005 |isbn=9781139444705 |pages=146–148 |access-date=2022-11-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230120192830/https://www.google.com/books/edition/The_First_Way_of_War/JGCin1JJp8cC |archive-date=2023-01-20 |url-status=live}}</ref> [[Qərbi Hindu Konfederasiyası|Şimal-Qərb Konfederasiyası]] və amerikan köçkünlər 1780-ci illərin sonlarında [[Şimal-Qərbi İndiana müharibəsi|Şimal-Qərb Hindi müharibəsinə]] başladılar. Şimal-Qərb Konfederasiyası Britaniyadan dəstək aldı, lakin köçkünlər ABŞ hökumətindən çox az yardım aldılar.<ref>{{Cite book |last=Herring |first=George |title=From Colony to Superpower: U.S. Foreign Relations Since 1776 |url=https://archive.org/details/fromcolonytosupe00herr |date=2008 |publisher=Oxford University Press |isbn=9780199743773 |pages=[https://archive.org/details/fromcolonytosupe00herr/page/43 43]–44, 61–62 |author-link=George C. Herring}}</ref><ref>{{Cite book |last=Taylor |first=Alan |url=https://books.google.com/books?id=E92aCwAAQBAJ |title=American Revolutions: A Continental History, 1750-1804 |publisher=W. W. Norton & Company |year=2016 |isbn=978-0-393-25387-0 |pages=343 |language=en}}</ref>

Əksəriyyəti müharibə veteranı olan millətçilər hər bir ştatda təşkilatlandı və Konqresi 1787-ci ildə [[Filadelfiya Konvensiyası]]nı toplamağa razı saldı. Hər bir ştatdan gələn nümayəndələr güclü prezident və vergiqoyma səlahiyyətlərinə sahib federal hökumətin qurulmasını nəzərdə tutan yeni [[ABŞ Konstitusiyası|Konstitusiya]] yazdı. Yeni hökumət fərdi azadlığın qorunması və [[hakimiyyət bölgüsü]] sistemi vasitəsilə hökumətin gücünün məhdudlaşdırılması kimi hakim respublikaçı idealları rəhbər tuturdu.{{Sfnp|Greene|Pole|2003}} Konstitusiyanın ratifikasiyası mövzusunda milli debat baş tutdu, eləcə də1788-ci ildə federal hökumət qurmağa başlamaq üçün kifayət qədər ştat Konstitusiyanı ratifikasiya etdi.<ref>{{Cite book |last=Countryman |first=Edward |url=https://books.google.com/books?id=m_fuBSLGMgIC |title=The American Revolution |date=1985 |publisher=Macmillan |isbn=978-0-8090-2563-3 |pages=193–196 |language=en |access-date=2024-05-20 |archive-date=2023-01-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230120192831/https://www.google.com/books/edition/The_American_Revolution/m_fuBSLGMgIC |url-status=live }}</ref> [[ABŞ Seçicilər Kollegiyası]] 1789-cu ildə Corc Vaşinqtonu ABŞ-nin ilk [[ABŞ Prezidenti|Prezidenti]] seçdi.<ref>{{Cite book |last=Berkin |first=Carol |url=https://books.google.com/books?id=dBqPVWAD51cC |title=A Brilliant Solution: Inventing the American Constitution |date=2002 |publisher=Houghton Mifflin Harcourt |isbn=978-0-15-602872-1 |pages=192 |language=en |access-date=2024-05-20 |archive-date=2023-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705185236/https://books.google.com/books?id=dBqPVWAD51cC |url-status=live }}</ref>

=== Prezident Corc Vaşinqton ===
{{Əsas|Corc Vaşinqton|Corc Vaşinqtonun prezidentliyi}}
[[Fayl:Stuart-george-washington-constable-1797.jpg|right|thumb|[[Corc Vaşinqton]]un irsi [[Kontinental Ordu]]nun ali baş komandanı, [[ABŞ İstiqlal müharibəsi|İstiqlal müharibəsi]] qəhrəmanı və ABŞ-nin ilk [[ABŞ Prezidenti|Prezidenti]] kimi ABŞ tarixinin ən böyük mirası olaraq qalır ([[Gilbert Stüart]]ın əsəri).]]
[[ABŞ İstiqlal müharibəsi]]nin milli qəhramanı, [[Kontinental Ordu]]nun ali baş komandanı və [[Filadelfiya Konvensiyası|Konstitusiya Konvensiyasının]] prezidenti [[Corc Vaşinqton]] 1789-cu ildə yeni [[ABŞ Konstitusiyası|Konstitusiyaya]] əsasən Amerika Birləşmiş Ştatlarının 1-ci [[ABŞ Prezidenti|Prezidenti]] oldu. Milli paytaxt 1790-cı ildə [[Nyu-York]]dan [[Filadelfiya]]ya köçürüldü və sonda 1800-cü ildə [[Vaşinqton (şəhər)|Vaşinqtonda]] yerləşdi.

[[Corc Vaşinqtonun prezidentliyi|Vaşinqton adminstrasiyasının]] ən böyük uğuru bütün amerikalıların şübhəsiz tanıdığı güclü milli hökumət yaratmaq idi.<ref>{{Cite book |last=McDonald |first=Forrest |url=https://archive.org/details/presidencyofgeo000mcdo |title=The Presidency of George Washington |date=1974 |publisher=Lawrence, University Press of Kansas |isbn=9780700601103}}</ref> Maliyyə naziri [[Aleksandr Hamilton]]un güclü liderliyini rəhbər tutan hökumət ştatların borclarını öz üzərinə götürdü (borc sahibləri federal istiqrazlar aldı), maliyyə sistemini üçün ABŞ Bankını qurdu və borcu ödəmək, həmçinin maliyyə infrastrukturu yaratmaq üçün vahid gömrük tarifi (idxalat vergiləri) və digər vergilər sistemi yaratdı. Hamilton proqramlarını dəstəkləmək üçün yeni siyasi partiya qurdu. Bu partiya dünyada seçicilərə əsaslanan ilk partiya olan [[Federalist Partiya]] idi.

Konqres həddindən artıq güclü mərkəzi hökumətdən qorxan [[Antifederalizm|antifederalistləri]] sakitləşdirmək üçün 1791-ci ildə [[Hüquqlar haqqında Bill (ABŞ)|Hüquqular haqqında Billi]] qəbul etdi. Konstitusiyanın ilk on düzəlişini nəzərdə tutan bu sənəd söz və dini etiqad azadlığı, jüri məhkəmələri kimi fərdi azadlıqlara təminat verir və vətəndaşların, həmçinin ştatların qorunan hüquqlara malik olduğunu bildirirdi.<ref>{{Cite book |last=Labunski |first=Richard |title=James Madison and the Struggle for the Bill of Rights |date=2008}}</ref>

==== İki partiyalı sistem ====
{{Əsas|Birinci partiya sistemi}}
[[Fayl:Election_Day_1815_by_John_Lewis_Krimmel.jpg|thumb|[[Filadelfiya]]da seçki günü fəaliyyətlərin təsviri (Con Levis Krimmelin əsəri, 1815-ci il)]]
[[Tomas Cefferson]] və [[Ceyms Medison]] muxalif Respublikaçı Partiyasını (politoloqlar adətən [[Demokratik-Respublikaçı Partiya]]nı kimi adlandırır) qurdu. Hamilton və Vaşinqton 1794-cü ildə ölkəyə İngiltərə ilə yaxşı münasibətləri bərpa edən [[Cey müqaviləsi]]ni təqdim etdilər. Ceffersonçular buna şiddətlə etiraz etdilər və seçicilər bu və ya digər partiyanın arxasında birləşərək [[Birinci partiya sistemi]]ni qurdular. Federalistlər biznes, maliyyə və ticarət maraqlarını dəstəkləyir, eləcə də Britaniya ilə daha çox ticarət aparılmasını istəyirdi. Respublikaçılar isə Federalistləri monarxiya qurmaq, varlıları hakim təbəqəyə çevirmək və ABŞ-ni Britaniyanın piyadasına çevirmək planları qurmaqda ittiham edirdi.<ref name="in JSTOR" /> Müqavilə qəbul edildi, lakin siyasət şiddətli şəkildə qızışdı.{{Sfn|Miller}}

==== Federal hökumətə qarşı problemlər ====
Yeni federal hökumətə qarşı ciddi problemlər [[Şimal-Qərb Hindi müharibəsi]], davam edən [[Çikamoqa müharibələri]] ([[çerokilər]]lə amerikalılar arasında) və qərbli mühacirlərin federal içki vergisinə etiraz etdiyi 1794-cü il [[Viski üsyanı]] idi. Corc Vaşinqton ştat milislərini çağırdı və köçkünlərə qarşı orduya şəxsən rəhbərlik etdi. Beləliklə üsyançılar yatırıldı, federal hökumətin qüdrəti isə möhkəmləndi.{{Sfn|Lesson Plan on Washington}}

Vaşinqton iki müddətdən artıq xidmət etməkdən imtina edərək presedent yaratdı və məşhur [[Corc Vaşinqtonun vida nitqi|vida nitqində]] o, federal hökumətin faydalarını, həmçinin etika və əxlaqın əhəmiyyətini tərifləyərək xarici ittifaqlara və siyasi partiyaların yaradılmasına qarşı xəbərdarlıq etdi.<ref>{{Cite web |title=George Washington's Farewell Address |url=http://www.earlyamerica.com/earlyamerica/milestones/farewell |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080527211849/http://www.earlyamerica.com/earlyamerica/milestones/farewell |archive-date=May 27, 2008 |access-date=June 7, 2008 |website=Archiving Early America}}</ref>

Federalist [[Con Adams]] 1796-cı il seçkilərində Ceffersonu məğlub etdi. Fransa ilə müharibə yaxınlaşırdı. Federalistlər fürsətdən istifadə edərək Respublikaçıları [[Xaricilər və Qiyam aktları]] ilə susdurmağa, Hamiltonun rəhbərlik etdiyi böyük ordu qurmağa və Fransa işğalına hazırlaşmağa çalışdılar. Buna baxmayaraq Adams Fransaya 1798-ci il [[Kvazimüharibə]]ni sona çatdıran uğurlu sülh missiyası göndərdikdən sonra Federalistlər bölündü.<ref name="in JSTOR2">{{Cite journal|last=Smelser|first=Marshall|date=1959|title=The Jacobin Phrenzy: The Menace of Monarchy, Plutocracy, and Anglophilia, 1789–1798|url=https://archive.org/details/sim_review-of-politics_1959-01_21_1/page/239|journal=The Review of Politics|volume=21|issue=1|pages=239–258|doi=10.1017/S003467050002204X|jstor=1405347|s2cid=144230619}}</ref><ref>{{Cite book |last=McCullough |first=David |title=[[John Adams]] |date=2008 |chapter=10 |author-link=David McCullough}}</ref>

=== Qul əməyinə tələbatın artması ===
{{Əsas|ABŞ-də köləlik}}
[[Fayl:Crowe-Slaves_Waiting_for_Sale_-_Richmond,_Virginia.jpg|thumb|''"Satılmağı gözləyən kölələr: Riçmond, Virciniya" (Slaves Waiting for Sale: Richmond, Virginia)'']]
İstiqlal müharibəsindən sonrakı ilk iyirmi il ərzində ştatlar arasında köləliyin statusunda dramatik dəyişikliklər oldu, həmçinin azad buraxılan qaradərililərin sayında artım müşahidə olundu. İnsanların bərabərliyi ilə bağlı inqilabi ideallardan ilhamlanan və köləliyə daha az iqtisadi bağlılığından təsirlənən şimal ştatları köləliyi ləğv etdi.

Yuxarı Cənub ştatları köləlikdən azad olmağı sadələşdirmişdi. Bunun nəticəsində Yuxarı Cənubdakı azad qaradərililərin nisbəti (ağdərili olmayan əhalinin faizi kimi) 1792-ci ildə yüzdə 1-dən az olanda 1810-cu ildə yüzdə 10-dan çox olmuşdur. Bu tarixdə ABŞ-dəki bütün qaradərililərin ümumilikdə yüzdə 13,5-i azad idi.<ref>{{Cite book |last=Kolchin |first=Peter |url=https://archive.org/details/americanslavery10000kolc |title=American Slavery, 1619–1877 |date=1993 |publisher=Hill and Wang |location=New York |pages=[https://archive.org/details/americanslavery10000kolc/page/79 79]–81 |author-link=Peter Kolchin}}</ref> Bu tarixdən sonra Dərin Cənubda pambıq əkini genişlədiyinə görə kölələrə olan tələbat artmışdı və beləcə kölələrin azad olunması sayı kəskin şəkildə azaldı. Nəticədə ABŞ daxilində kölə ticarəti bir çox əkinçi və tacir üçün mühüm zənginlik mənbəyinə çevrilmişdi.

1807-ci ildə ABŞ-də 4 milyon kölə var idi, Konqres isə ABŞ-nin [[Transatlantik kölə ticarəti]] ilə əlaqəsini kəsmişdi.<ref>{{Cite web |title=Congress abolishes the African slave trade |url=https://www.history.com/this-day-in-history/congress-abolishes-the-african-slave-trade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200412100559/https://www.history.com/this-day-https://www.history.com/this-day-in-history/congress-abolishes-the-african-slave-tradein-history/congress-abolishes-the-african-slave-trade |archive-date=April 12, 2020 |access-date=April 11, 2020}}</ref>

=== Luiziana və Cefferson respublikaçılığı ===
{{Əsas|Luiziananın satın alınması|Tomas Ceffersonun prezidentliyi}}
[[Fayl:Thomas-Jefferson.jpg|thumb|274x274px|[[Tomas Cefferson]] özünü kəşfiyyatçı və alim kimi görürdü. O, Qərbə genişlənmək və tədqiq etməklə çox maraqlanırdı.]]
[[Fayl:U.S._Territorial_Acquisitions.png|thumb|Ərazi genişlənməsi. [[Luiziananın satın alınması]] ağ rəngdə göstərilib.|left]]
Cefferson 1800-cü il prezident seçkilərində Adamsa qalib gəldi. Ceffersonun prezidentliyi dövründə ən böyük uğuru 1803-cü ildə Luiziananın satın alınması idi. Bu ABŞ məskunlarına Missisipi çayının qərbində genişləmə potensialı təmin edirdi.{{Sfn|Wood, Empire of Liberty|page=368–374}} Alim olan Cefferson başda [[Lyuis və Klark ekspedisiyaları]] olmaqla yeni bölgəni kəşf etmək, eləcə də xəritələşdirmək məqsədilə aparılan ekspedisiyaları dəstəklədi.<ref>{{Cite book |last=Ambrose |first=Stephen E. |url=https://archive.org/details/undauntedcourag000ambr |title=Undaunted Courage: Meriwether Lewis, Thomas Jefferson, and the Opening of the American West |date=1997 |publisher=Simon and Schuster |isbn=9780684811079 |author-link=Stephen E. Ambrose}}</ref> Cefferson respublikaçılığa dərindən inanırdı və bunun müstəqil fermer, eləcə də əkinçiyə əsaslanmalı olduğunu müdafiə edirdi. O, şəhərlərə, fabriklərə və banklara güvənmirdi. Həmçinin federal hökumətə və hakimlərə də güvənmirdi və məhkəmə hakimiyyətini zəifləşdirməyə çalışırdı. Lakin Virciniyadan olan federalist [[Con Marşall]]da axtardığını tapdı. Konstitusiya [[ABŞ Ali Məhkəməsi|Ali Məhkəməni]] müəyyən etsə də, ABŞ-nin Baş hakimi Marşall (1801–1835) bu məhkəmələrin funksiyalarını, xüsusən də ilk dəfə 1803-cü ildə ''"[[Merberi Medisona qarşı]]"'' işində elan edilmiş Konqresin və ya ştatların Konstitusiyanı pozan aktlarını ləğv etmək səlahiyyətini təyin edənə qədər bu məhkəmənin funksiyaları qeyri-müəyyən idi.<ref>{{Cite book |last=Smith |first=Jean Edward |url=https://archive.org/details/johnmarshalldefi00jean |title=John Marshall: Definer of a Nation |date=1998 |publisher=Macmillan |isbn=9780805055108 |pages=[https://archive.org/details/johnmarshalldefi00jean/page/309 309]–326}}</ref>

=== 1812-ci il müharibəsi ===
{{Əsas|1812-ci il müharibəsi}}

Amerikalılar Britaniyanın Fransaya zərər vermək üçün ABŞ gəmilərinin neytral hüquqlarını pozmasına, Napoleonla döyüşmək üçün [[Krallıq donanması|Krallıq Donanmasının]] ehtiyac duyduğu 10.000 amerikalı dənizçinin ələ keçirilməsinə və Amerikanın qərbə doğru genişlənməsinin qarşısını almaq üçün Britaniyayönlü hindi baryer dövləti yaratmaq məqsədi ilə [[Orta Qərbi ABŞ]]-dəki amerikalı köçkünlərə hücum edən düşmən hindilərə ingilis dəstəyinin verilməsinə getdikcə daha çox qəzəblənirdilər. Onlar həmçinin [[Britaniya Şimali Amerikası]]nın hamısını və ya bir hissəsini ilhaq etmək istəmiş ola bilərlər, lakin bu hələ də çox müzakirə olunur.{{Sfn|Stagg, Madison's War|page=4}}<ref>{{Cite book |url=https://archive.org/details/turningpointsact00carl_912 |title=Manifest Destiny and the Expansion of America |publisher=ABC-CLIO |year=2007 |isbn=9781851098330 |editor-last=Carlisle |editor-first=Rodney P. |page=[https://archive.org/details/turningpointsact00carl_912/page/n64 44] |ref={{SfnRef|Carlisle and Golson}} |editor-last2=Golson |editor-first2=J. Geoffrey}}</ref><ref>{{Cite book |last=Pratt |first=Julius W. |title=Expansionists of 1812 |url=https://archive.org/details/expansionistsof10000juli_c4a3 |date=1925}}</ref><ref>{{Cite book |last1=Heidler |first1=David |title=The War of 1812 |last2=Heidler |first2=Jeanne T. |page=4}}</ref><ref>{{Cite book |last=Tucker |first=Spencer |title=The Encyclopedia of the War of 1812 |page=236}}</ref> [[Şimal-Şərqi ABŞ|Şimal-şərqin]], xüsusən də İngiltərə ilə ticarəti pozmaq istəməyən federalistlərin güclü müqavimətinə baxmayaraq, Konqres 18 iyun 1812-ci ildə müharibə elan etdi.{{Sfn|Wood, Empire of Liberty}}
[[Fayl:Battle_erie.jpg|thumb|[[Oliver Hazard Perri]]nin [[Eri gölü döyüşü]]ndən sonra [[Vilyam Henri Harrison]]a göndərdiyi mesaj "Düşmənlə qarşılaşdıq və onlar bizimdir" cümləsi ilə başlayırdı. (Vilyam Henri Pauellin əsəri, 1865-ci il)<ref>{{Cite web |title="We have met the enemy and they are ours" (U.S. National Park Service) |url=https://www.nps.gov/articles/met-the-enemy-4.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180818083855/https://www.nps.gov/articles/met-the-enemy-4.htm |archive-date=August 18, 2018 |access-date=August 18, 2018}}</ref>]]
Müharibə hər iki tərəf üçün də ağır itkilərlə nəticələndi. Hər iki tərəf də digərini işğal etməyə çalışsa da, geri qaytarıldı. ABŞ ali komandanlığı sonuncu ilə qədər səriştəsiz qaldı. Amerikan milisləri səmərəsiz oldu, çünki əsgərlər evlərini tərk etmək istəmirdilər və Kanadanı işğal etmək cəhdləri dəfələrlə uğursuz oldu. İngilis blokadası amerikan ticarətini məhv etdi, xəzinədarlığı müflis etdi və İngiltərəyə qaçaqmalçılıq yolu ilə təchizat aparan Yeni İngiltərəliləri daha da qəzəbləndirdi. General [[Vilyam Henri Harrison]]un tabeliyində olan amerikalılar nəhayət [[Eri gölü döyüşü]]ndə dəniz nəzarətini ələ keçirərək Kanadada [[Tekumse]]nin rəhbərliyi altında olan hindiləri məğlub etdiyi müddətdə [[Endrü Cekson]] isə Cənub-Şərqdə hindi təhlükəsini bitirdi.<ref>{{Cite journal|last=Smelser|first=Marshall|date=March 1969|title=Tecumseh, Harrison, and the War of 1812|url=http://purl.dlib.indiana.edu/iudl/imh/printable/VAA4025-065-1-a02|journal=Indiana Magazine of History|volume=65|issue=1|pages=25–44|archive-url=https://web.archive.org/web/20200325223126/http://fedora.dlib.indiana.edu:8080/iudl-dissem/pdf?fullItemId=%2Fimh%2FVAA4025-065-1-a02|archive-date=March 25, 2020}}</ref> Orta Qərbə doğru genişlənən hindi təhlükəsi birdəfəlik sona çatdı. İngilislər Menin çox hissəsini işğal etdilər.

İngilislər [[Vaşinqton yanğını|Vaşinqtonu yandırdılar]], lakin 1814-cü ildə [[Baltimor döyüşü]]ndə dəf edildilər. Burada ABŞ-nin uğurunu qeyd etmək üçün "Star Spangled Banner" yazıldı. Nyu-Yorkun yuxarı əyalətində Böyük Britaniyanın Nyu York ştatın hücumu [[Plattsburq döyüşü]]ndə dəf edildi. Nəhayət 1815-ci ilin əvvəlində Endrü Cekson [[Yeni Orlean uğrunda döyüş]]də Britaniyanın böyük işğalını qətiyyətlə məğlub edərək onu ən məşhur müharibə qəhrəmanına çevirdi.{{Sfn|Stagg, War of 1812}}

Napoleonun (görünür ki) getməsi ilə müharibənin səbəbləri ortadan qalxdı və hər iki tərəf müharibədən əvvəlki sərhədləri toxunulmaz qoyan [[Gent müqaviləsi]]nə razı oldu. Amerikalılar 18 fevral 1815-ci ildə Ceksonun Yeni Orleandakı qələbəsi və müharibədən əvvəlki sərhədləri yerində qoyan sülh müqaviləsi xəbərlərinin demək olar ki, eyni vaxtda gəlməsi ilə zəfər elan etdilər. Amerikalılar "ikinci istiqlal müharibəsi"ndə uğur qazanmaqdan qürur duydular. Müharibə əleyhdarı Federalist Partiyasının müxalifləri utandılar və partiya bir də heç vaxt özünə gələ bilmədi. Bu situasiya milli qüruru ştat qürurundan üstün tutan amerikan kimliyinin yaranmasına səbəb oldu.<ref>{{Cite book |last=Remini |first=Robert V. |url=https://www.worldcat.org/oclc/167504400 |title=A Short history of the United States |date=2008 |publisher=HarperCollins Publishers |isbn=978-0-06-083144-8 |edition=1st |location=New York |pages=74–75 |oclc=167504400 |access-date=2024-05-20 |archive-date=2022-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220506174133/http://www.worldcat.org/oclc/167504400 |url-status=live }}</ref>

Britaniya hindlilərə gələcək amerikan məskunlaşmasını əngəlləmək üçün maneə ştatı vermə müharibə məqsədinə nail ola bilmədi ki, bu da köçkünlərin böyük təhlükədən qorxmadan Orta Qərbə axın etməsinə imkan verdi.{{Sfn|Stagg, War of 1812}} 1812-ci il müharibəsi Amerikanın müharibənin ilk aylarında zəif təchiz olunmuş və zəif təlim keçmiş milislərdən fərqli olaraq bir çox sahələrdə ingilislərə qarşı faydalı olduğunu sübut edən daimi ordu haqqında mənfi təsəvvürünü də məhv etdi. [[ABŞ Müharibə Nazirliyi|Müharibə Nazirliyi]] rəsmiləri bunun əvəzinə hökumətin əsas hərbi imkanları kimi nizami qoşunları yerləşdirməyi qərara aldılar.<ref>{{Cite book |last=Langguth |first=A.J. |url=https://archive.org/details/union181200ajla |title=Union 1812: The Americans Who Fought the Second War of Independence |date=2006 |publisher=Simon and Schuster |isbn=9780743226189 |chapter=24}}</ref>

=== İkinci böyük oyanış ===
{{Əsas|İkinci böyük oyanış}}
[[Fayl:Camp_meeting.jpg|thumb|Protestant düşərgəsi yığıncağının təsviri (H. Bridport, {{Təqribən}} 1829-cu il.)]]
İkinci böyük oyanış XIX əsrin əvvəllərində demək olar ki, bütün cəmiyyətə təsir edən və kilsənin sürətlə böyüməsinə səbəb olan protestant dirçəliş hərəkatı idi. Hərəkat təxminən 1790-cı ildə başladı, 1800-cü ildə sürətlə inkişaf etdi və 1820-ci ildən sonra təbliğçiləri hərəkata rəhbərlik edən [[Baptizm|baptist]] və [[Metodizm|metodist]] yığıncaqları arasında üzv sayı sürətlə artdı. Hərəkat 1840-cı illərdə zirvəsi nöqtəsinə çatmışdır.<ref>{{Cite book |last=Ahlstrom |first=Sydney |url=https://archive.org/details/religioushistory0000ahls_h4c4 |title=A Religious History of the American People |date=1972 |pages=[https://archive.org/details/religioushistory0000ahls_h4c4/page/415 415]–471}}</ref>

Mövcud yevangelist məzhəblərə milyonlarla yeni üzv daxil edilmiş və yeni məzhəblərin yaranmasına səbəb olmuşdur. Bir çox din dəyişdirən insan oyanışın [[xiliazm]] dövrünü müjdələdiyinə inanırdı. İkinci böyük oyanış [[İsa Məsih]]in gözlənilən ikinci gəlişindən əvvəl cəmiyyətin pisliklərini aradan qaldırmaq üçün nəzərdə tutulmuş [[abolisionizm]] və təvazökarlıq da daxil olmaqla, bir çox islahat hərəkatlarının yaradılmasını stimullaşdırdı.<ref>{{Cite book |last=Smith |first=Timothy L. |url=https://archive.org/details/revivalismandsoc012498mbp |title=Revivalism and Social Reform: American Protestantism on the Eve of the Civil War |date=1957 |publisher=Harper Torchbooks}}</ref>

=== Yaxşı hisslər dövrü ===
{{Əsas|Yaxşı hisslər dövrü}}

1812-ci il müharibəsinin güclü əleyhdarları olan Federalistlər 1814-cü ildə [[Hartford Konvensiyası]]nı hazırladılar və bu konvensiyada birliyin dağılacağına işarə edildi. Yeni Orleandakı qələbədən sonra yaranan milli eyforiya federalistlərin nüfuzunu məhv etdi və onlar artıq siyasi partiya kimi əhəmiyyətli rol oynamadılar.<ref>{{Cite book |last=Banner |first=James |url=https://archive.org/details/tohartfordconven0000bann |title=To the Hartford Convention: the Federalists and the Origins of Party Politics in Massachusetts, 1789–1815 |date=1969}}</ref> Prezident Madison və əksər Respublikaçılar [[ABŞ-nin Birinci Bankı]]nın bağlanmasına icazə verməkdə axmaqlıq etdiklərini başa düşdülər, çünki onun olmaması müharibənin maliyyələşdirilməsinə böyük mane olurdu. Beləliklə, xarici bankirlərin köməyi ilə 1816-cı ildə [[ABŞ-nin İkinci Bankı]]nı qurdular.{{Sfn|Dangerfield}}{{Sfn|Goodman|pp=56–89}}
[[Fayl:Pioneers_Crossing_the_Plains_of_Nebraska_by_C.C.A._Christensen.png|thumb|[[Böyük Düzənliklər|Nebraska düzənliklərini]] keçən köçkünlər (C.C.A. Christensen, XIX əsr.)]]
Federalistlərin bir partiya olaraq dağılması Respublikaçılar tərəfindən bir çox Federalist prinsiplərin qəbul edilməsi və Prezident [[Ceyms Monro]]nun iki müddət ərzində (1817-1825) sistematik siyasəti [[Yaxşı hisslər dövrü]]nə daxil oldu və [[Birinci Partiya Sistemi]]ni bağladı.{{Sfn|Dangerfield}}{{Sfn|Goodman|pp=56–89}}

1823-cü ildə elan edilən Monro doktrinası ABŞ-nin Avropa güclərinin artıq Amerika qitəsində müstəmləkəçilik siyasətləri aparmamaları və müdaxilə etməməli olduğu istiqamətindəki görüşünü bəyan etdi. Bu, [[Amerika Birləşmiş Ştatlarının xarici siyasəti|ABŞ-nin xarici siyasətində]] həlledici məqam idi. [[Monro doktrinası]] Rusiya və Fransanın [[Qərb yarımkürəsi]]nə genişlənməsi ilə bağlı Amerika və Britaniyanın qorxularına cavab olaraq qəbul edilmişdir.<ref>{{Cite journal|last=Gilderhus|first=Mark T.|date=March 2006|title=The Monroe Doctrine: Meanings and Implications|url=https://archive.org/details/sim_presidential-studies-quarterly_2006-03_36_1/page/5|journal=Presidential Studies Quarterly|volume=36|issue=1|pages=5–16|doi=10.1111/j.1741-5705.2006.00282.x}}</ref>

1832-ci ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarının 7-ci Prezidenti [[Endrü Cekson]] "Cekson və bank yoxdur" şüarı ilə ikinci müddətə namizədliyini irəli sürdü və İkinci Bankın nizamnaməsini yeniləməyərək 1836-cı ildə bankı ləğv etdi.<ref name="North Carolina History">{{Cite web |title=Andrew Jackson |url=http://www.northcarolinahistory.org/encyclopedia/769/entry |archive-url=https://web.archive.org/web/20160127032954/http://www.northcarolinahistory.org/encyclopedia/769/entry |archive-date=January 27, 2016 |website=North Carolina History Project}}</ref> Cekson əmin idi ki, mərkəzi bankçılıq elita tərəfindən orta amerikalıların imkanlarından istifadə etmək üçün istifadə edilir və bunun əvəzinə müxtəlif ştatlarda xalq arasında "ev heyvanı bankları" kimi tanınan dövlət banklarını tətbiq etdirdi.<ref name="North Carolina History" />

== Qeydlər ==
<references group="qeyd" />

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|2}}

== Mənbələr ==
* {{Cite web |title=Lesson Plan on "What Made George Washington a Good Military Leader?" |url=http://edsitement.neh.gov/curriculum-unit/what-made-george-washington-good-military-leader |archive-url=https://web.archive.org/web/20110611013210/http://edsitement.neh.gov/curriculum-unit/what-made-george-washington-good-military-leader |archive-date=June 11, 2011 |ref={{SfnRef|Lesson Plan on Washington}}}}
* {{Cite web |title=Outline of American History – Chapter 1: Early America |url=https://usa.usembassy.de/etexts/history/ch1.htm#europeans |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161120021240/http://usa.usembassy.de/etexts/history/ch1.htm#europeans |archive-date=November 20, 2016 |access-date=September 27, 2019 |website=usa.usembassy.de |ref={{SfnRef|Outline of American History}}}}
* {{Cite book |last1=Beard |first1=Charles A. |title=The Rise of American civilization |url=https://archive.org/details/riseofamericanci04bear |last2=Beard |first2=Mary Ritter |last3=Jones |first3=Wilfred |date=1927 |publisher=[[Macmillan Publishers|Macmillan]] |ref={{SfnRef|Beard}} |author-link=Charles A. Beard}}
* {{Cite book |last1=Chenault |first1=Mark |title=In the Shadow of South Mountain: The Pre-Classic Hohokam of 'La Ciudad de los Hornos', Part I and II |last2=Ahlstrom |first2=Rick |last3=Motsinger |first3=Tom |date=1993 |ref={{SfnRef|Chenault}}}}
* {{Cite book |last=Coffman |first=Edward M. |title=The War to End All Wars: The American Military Experience in World War I |url=https://archive.org/details/wartoendallwarsa0000coff |date=1998 |ref={{SfnRef|Coffman}}}}
* {{Cite book |last=Cogliano |first=Francis D. |url=https://archive.org/details/revolutionaryame0000cogl |title=Revolutionary America, 1763–1815: A Political History |publisher=Routledge |year=2009 |isbn=978-0-415-96486-9 |edition=2nd}}
* {{Cite book |last=Cooper |first=John Milton |title=Breaking the Heart of the World: Woodrow Wilson and the Fight for the League of Nations |url=https://archive.org/details/breakingheartofw00coop |date=2001 |publisher=Cambridge University Press |isbn=9780521807869 |ref={{SfnRef|Cooper}}}}
* {{Cite book |last1=Corbett |first1=P. Scott |url=https://cnx.org/contents/p7ovuIkl@10.8:orzCQOw6@8/3-3-English-Settlements-in-America |title=U.S. history |last2=Janssen |first2=Volker |last3=Lund |first3=John M. |last4=Pfannestiel |first4=Todd |last5=Waskiewicz |first5=Sylvie |last6=Vickery |first6=Paul |date=June 26, 2020 |publisher=OpenStax |chapter=3.3 English settlements in America. The Chesapeake colonies: Virginia and Maryland. The rise of slavery in the Chesapeake Bay Colonies |ref={{SfnRef|Corbett et al.}} |access-date=August 8, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200808113230/https://openstax.org/books/us-history/pages/16-3-radical-reconstruction-1867-1872 |archive-date=August 8, 2020}}
* {{Cite book |last=Dangerfield |first=George |title=The Era of Good Feelings: America Comes of Age in the Period of Monroe and Adams Between the War of 1812, and the Ascendancy of Jackson |date=1963 |ref={{SfnRef|Dangerfield}}}}
* {{Cite book |last=Day |first=A. Grove |url=https://www.questia.com/read/66002285 |title=Coronado's Quest: The Discovery of the Southwestern States |date=1940 |ref={{SfnRef|Day}} |archive-url=https://web.archive.org/web/20120726213322/http://www.questia.com/read/66002285 |archive-date=July 26, 2012}}
* {{Cite book |last=Gaddis |first=John Lewis |title=The Cold War: A New History |url=https://archive.org/details/coldwarnewhistor00gadd |date=2005 |ref={{SfnRef|Gaddis, Cold War}} |author-link=John Lewis Gaddis}}
* {{Cite book |last=Gaddis |first=John Lewis |title=The Long Peace: Inquiries Into the History of the Cold War |date=1989 |ref={{SfnRef|Gaddis, Long Peace}} |author-link=John Lewis Gaddis}}
* {{Cite book |last=Gaddis |first=John Lewis |title=The United States and the Origins of the Cold War, 1941–1947 |url=https://archive.org/details/unitedstatesorig0000gadd |date=1972 |publisher=Columbia University Press |isbn=9780231122399 |ref={{SfnRef|Gaddis, Origins of the Cold War}} |author-link=John Lewis Gaddis}}
* {{Cite book |last=Goodman |first=Paul |title=The First American Party System}} in {{Cite book |title=The American Party Systems: Stages of Political Development |url=https://archive.org/details/americanpartysys00cham |date=1967 |editor-last=Chambers |editor-first=William Nisbet |ref=none |editor-last2=Burnham |editor-first2=Walter Dean}}
* {{Cite book |last=Greene |first=John Robert |title=The Presidency of Gerald R. Ford |date=1995 |ref={{SfnRef|John Greene}}}}
* {{Cite book |title=A Companion to the American Revolution |url=https://archive.org/details/companiontoameri0000unse_i0o2 |date=2003 |publisher=Wiley |isbn=9781405116749 |editor-last=Greene |editor-first=Jack P. |edition=2nd |editor-last2=Pole |editor-first2=J. R. |name-list-style=amp}}
* {{Cite book |last=Guelzo |first=Allen C. |title=Fateful Lightning: A New History of the Civil War and Reconstruction |url=https://archive.org/details/fatefullightning0000guel |date=2012 |isbn=9780199843282 |chapter=Chapter 3–4 |publisher=Oxford University Press, USA |ref={{SfnRef|Guelzo, Fateful Lightning}}}}
* {{Cite book |last=Guelzo |first=Allen C. |title=Lincoln's Emancipation Proclamation: The End of Slavery in America |date=2006 |ref={{SfnRef|Guelzo, Lincoln's Emancipation Proclamation}}}}
* {{Cite encyclopedia |title=History of Colonial America |encyclopedia=Encarta Online Encyclopedia |url=http://encarta.msn.com/text_1741502191___0/History_of_Colonial_America.html |last=Henretta |first=James A. |date=2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923141733/http://encarta.msn.com/text_1741502191___0/History_of_Colonial_America.html |archive-date=September 23, 2009 |ref={{SfnRef|Encarta Online}} |url-status=dead}}
* {{Cite book |last1=Hine |first1=Robert V. |title=The American West: A New Interpretive History |url=https://archive.org/details/americanwestnewi00hine |last2=Faragher |first2=John Mack |date=2000 |publisher=Yale University Press |ref={{SfnRef|Hine and Faragher, American West}}}}
* {{Cite book |last=Howe |first=Daniel Walker |title=What Hath God Wrought: The Transformation of America, 1815–1848 |date=2009 |isbn=9780199726578 |series=Oxford History of the United States |page=798 |ref={{SfnRef|Howe}} |author-link=Daniel Walker Howe }}
* {{Cite book |last=Jacobs |first=Jaap |url=https://www.questia.com/read/109275503 |title=The Colony of New Netherland: A Dutch Settlement in Seventeenth-Century America |date=2009 |publisher=Cornell University Press |edition=2nd |ref={{SfnRef|Jacobs}} |archive-url=https://web.archive.org/web/20120729171018/http://www.questia.com/read/109275503 |archive-date=July 29, 2012}}
* {{Cite book |title=Trans-Pacific relations: America, Europe, and Asia in the twentieth century |date=2003 |publisher=Greenwood |editor-last=Jensen |editor-first=Richard J. |editor-link=Richard J. Jensen |ref={{SfnRef|Jensen et al.}} |editor-last2=Davidann |editor-first2=Jon Thares |editor-last3=Sugital |editor-first3=Yoneyuki}}
* {{Cite book |last=Kennedy |first=David M. |title=[[Freedom from Fear (Kennedy book)|Freedom from Fear: The American People in Depression and War, 1929–1945]] |date=1999 |series=Oxford History of the United States |ref={{SfnRef|Kennedy, Freedom from Fear}} |author-link=David M. Kennedy (historian)}}
* {{Cite book |last1=Kennedy |first1=David M. |title=The American Pageant: A History of the Republic |url=https://archive.org/details/americanpageanth00davi |last2=Cohen |first2=Lizabeth |last3=Bailey |first3=Thomas A. |date=2002 |publisher=[[Houghton Mifflin]] |isbn=9780618103492 |edition=12th |publication-place=Boston |ref={{SfnRef|Kennedy, Cohen, and Bailey}} |author-link=David M. Kennedy (historian) |author-link2=Lizabeth Cohen |author-link3=Thomas A. Bailey}}
* {{Cite book |last1=Middleton |first1=Richard |title=Colonial America: A History to 1763 |url=https://archive.org/details/colonialamericah0000midd_a8e3 |last2=Lombard |first2=Anne |date=2011 |publisher=[[Wiley (publisher)|Wiley]] |isbn=9781405190046 |ref={{SfnRef|Middleton and Lombard}}}}
* {{Cite book |title=The New Deal and the Triumph of Liberalism |date=2002 |editor-last=Milkis |editor-first=Sidney M. |ref={{SfnRef|Milkis}} |editor-last2=Mileur |editor-first2=Jerome M.}}
* {{Cite book |last=Miller |first=John C. |title=The Federalist Era: 1789–1801 |url=https://archive.org/details/federalistera178008879mbp |date=1960 |publisher=Harper & Brothers |ref={{SfnRef|Miller}}}}
* {{Cite book |last=Norton |first=Mary Beth |title=A People and a Nation, Volume I: to 1877 |date=2011 |publisher=[[Houghton Mifflin]] |isbn=9780495916550 |edition=9th |ref={{SfnRef|Norton et al.}} |display-authors=et al.}}
* {{Cite book |last1=Ogawa |first1=Dennis M. |title=Japanese Americans, from Relocation to Redress |last2=Fox |first2=Evarts C. Jr. |date=1991 |ref={{SfnRef|Ogawa and Fox}}}}
* {{Cite book |last=Patterson |first=James T. |title=Grand Expectations: The United States, 1945–1974 |url=https://archive.org/details/grandexpectation0000patt_s8e7 |date=1997 |series=Oxford History of the United States |ref={{SfnRef|Patterson, Grand Expectations}}}}
* {{Cite book |last=Rable |first=George C. |title=But There Was No Peace: The Role of Violence in the Politics of Reconstruction |date=2007 |ref={{SfnRef|Rable}}}}
* {{Cite book |last=Riley |first=Glenda |title=Inventing the American Woman: An Inclusive History |url=https://archive.org/details/inventingamerica00glen |date=2001 |ref={{SfnRef|Glenda Riley}}}}
* {{Cite book |last=Savelle |first=Max |title=Seeds of Liberty: The Genesis of the American Mind |date=2005 |publisher=Kessinger Publishing |isbn=9781419107078 |pages=185–90 |ref={{SfnRef|Savelle}} |orig-date=1948}}
* {{cite book |last=Shlaes |first=Amity |title=[[The Forgotten Man: A New History of the Great Depression]] |year=2008 |place=New York City, U.S. |publisher=HarperPerennial |isbn=978-0-06-093642-6}}
* {{Cite book |last=Stagg |first=J. C. A. |title=Mr Madison's War: Politics, Diplomacy and Warfare in the Early American Republic, 1783–1830 |url=https://archive.org/details/mrmadisonswarpol0000stag |date=1983 |publisher=[[Princeton University Press]] |isbn=0691047022 |ref={{SfnRef|Stagg, Madison's War}}}}
* {{Cite book |last=Stagg |first=J. C. A. |title=The War of 1812: Conflict for a Continent |url=https://archive.org/details/warof1812conflic0000stag_h8p4 |date=2012 |ref={{SfnRef|Stagg, War of 1812}}}}
* {{cite book |first=David E. |last=Stannard |author-link=David Stannard |title=American Holocaust: The Conquest of the New World |year=1993 |publisher=[[Oxford University Press]], USA |isbn=978-0-19-508557-0 |url=https://archive.org/details/americanholocaus00stan}}
* {{Cite book |last=Stanley |first=Peter W. |title=A Nation in the Making: The Philippines and the United States, 1899–1921 |url=https://archive.org/details/nationinmakingph0000stan |date=1974 |pages=[https://archive.org/details/nationinmakingph0000stan/page/269 269]–272 |ref={{SfnRef|Stanley}} |author-link=Peter W. Stanley}}
* {{Cite book |last=Thornton, Russell (1991). |title=Cherokee Removal: Before and After |editor-last=William L. Anderson |chapter=The Demography of the Trail of Tears Period: A New Estimate of Cherokee Population Losses |ref={{SfnRef|Thornton}}}}
* {{Cite book |last=Tooker E |title=The Invented Indian: Cultural Fictions and Government Policies |date=1990 |publisher=Transaction Publishers |isbn=9781560007456 |editor-last=Clifton JA |pages=107–128 |chapter=The United States Constitution and the Iroquois League |ref={{SfnRef|Tooker}} |access-date=November 24, 2010 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=ARbVmr941TsC&pg=PA107}}
* {{Cite book |last=van Dijk |first=Ruud |title=Encyclopedia of the Cold War |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=9781135923112 |pages=863–64 |ref={{SfnRef|van Dijk}} |display-authors=etal}}
* {{Cite book |last=Vann Woodward |first=C. |title=The Strange Career of Jim Crow |url=https://archive.org/details/strangecareerofj0000wood_k3c7 |date=1974 |edition=3rd |ref={{SfnRef|Vann Woodward}} |author-link=C. Vann Woodward}}
* {{Cite book |last=Wilentz |first=Sean |url=https://archive.org/details/ageofreaganhisto00wile |title=The Age of Reagan: A History, 1974–2008 |date=2008 |publisher=Harper |isbn=9780060744809 |ref={{SfnRef|Wilentz}} |author-link=Sean Wilentz |url-access=registration}}
* {{Cite book |last=Wood |first=Gordon S. |title=Empire of Liberty: A History of the Early Republic, 1789–1815 |url=https://archive.org/details/empireoflibertyh00wood |date=2009 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=9780195039146 |series=Oxford History of the United States |ref={{SfnRef|Wood, Empire of Liberty}} |author-link=Gordon S. Wood}}
* {{Cite book |last=Zinn |first=Howard |url=https://books.google.com/books?id=9-FtlblxbLgC |title=A People's History of the United States |date=2003 |publisher=HarperPerennial Modern Classics |isbn=9780060528423 |ref={{SfnRef|Zinn}} |author-link=Howard Zinn}}
* {{Cite book |url=https://archive.org/details/handbookofameric00zoph |title=Handbook of American Women's History |date=2000 |publisher=Garland |isbn=9780824087449 |editor-last=Zophy |editor-first=Angela Howard |edition=2nd |ref={{SfnRef|Zophy}}}}

== Xarici keçidlər ==
{{Vikilər}}
* {{Cite web |title=''Encyclopedia of American Studies'' |url=http://eas-ref.press.jhu.edu}}
* {{Cite web |title=US History map animation |url=http://www.houstonculture.org/kids/usmap.html |publisher=Houston Institute for Culture |access-date=July 24, 2011 |archive-date=January 17, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117042507/http://www.houstonculture.org/kids/usmap.html |url-status=dead }}
* {{Cite web |title=Edsitement, History & Social Studies |url=http://edsitement.neh.gov/subject/history-social-studies |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130826003047/http://edsitement.neh.gov/subject/history-social-studies |archive-date=August 26, 2013 |publisher=[[National Endowment for the Humanities]]}}
* {{Cite web |title=The Gilder Lehrman Institute of American History |url=http://www.gilderlehrman.org}}
* {{Cite web |title=BackStory |url=http://backstoryradio.org}}, American history public radio show hosted by [[Edward L. Ayers|Ed Ayers]], Brian Balogh, and Peter Onuf

{{Ştatlara görə ABŞ tarixi}}
{{ABŞ mövzularda}}
{{Ölkələrə görə Şimali Amerika tarixi}}
{{Ölkələrin tarixi}}
{{Xarici keçidlər}}

[[Kateqoriya:ABŞ tarixi| ]]