Abdominal cərrahiyyə
Abdominal cərrahiyyə — məqsədi qarın boşluğunun orqanlarının və divarlarının xəstəliklərinin və xəsarətlərinin cərrahi müalicəsi olan tibbi bilik sahəsi.[1] Qarın cərrahiyyəsinə müvafiq profilli tibb müəssisəsinin şöbəsi də deyilir. Bu profilin əməliyyatları qarın cərrahiyyəsində ən qədimlərdəndir. Məhz onlarla cərrahın qarın əməliyyatları üzrə təlimi başlayır[2]. Qarın əməliyyatlarının əhəmiyyətli bir hissəsi qarındır.
Qarın boşluğunun zədələnməsi həmişə ciddi problem olub və effektiv antibiotiklərin və antiseptiklərin meydana çıxmasından əvvəl əksər hallarda xəstənin sepsisdən ölümü ilə nəticələnirdi. Buna baxmayaraq, həkimlər cərrahi yardımın göstərilməsi üsullarını təkmilləşdirməyə davam etdilər. Qarın divarında cərrahiyyə əməliyyatları Hippokratın, Qalenin əsərlərində və bir çox orta əsr və daha müasir tibbi traktatlarda qeyd olunur[3].
Müasir qarın cərrahiyyəsi müalicə zamanı xəstəyə vurulan cərrahi travmanın minimuma endirilməsinə yönəlib. Bu məqsədlə endoskopik cərrahi üsullardan getdikcə daha çox istifadə olunur.
Növləri[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ən çox görülən qarın əməliyyatları aşağıda təsvir edilmişdir.
- Appendektomiya: qarın boşluğunun cərrahi yolla açılması və əlavənin çıxarılması. Adətən appendisit üçün qəti müalicə kimi həyata keçirilir, baxmayaraq ki, bəzən başqa qarın proseduru zamanı əlavə profilaktik olaraq çıxarılır.
- Qeysəriyyə əməliyyatı (keysəriyyə olaraq da tanınır): Bir və ya daha çox körpənin doğulması və ya nadir hallarda ölü dölün çıxarılması üçün ananın qarnında (laparotomiya) və uşaqlıq yolunda (histerotomiya) bir və ya bir neçə kəsik edildiyi cərrahi əməliyyatdır.
- Qasıq yırtığının cərrahiyyəsi: qasıq yırtığının təmiri.
- Kəşfiyyatlı laparotomiya: qarın boşluğunun tərkibini birbaşa yoxlamaq üçün açılması; məsələn, qanaxmanın və ya zədənin mənbəyini müəyyən etmək. Bunun ardınca əsas problemin təmiri və ya düzəldilməsi izlənilə bilər və ya olmaya bilər[4] .
- Laparoskopiya: Qarın boşluğuna kiçik kəsiklər vasitəsilə sərt boruların daxil edildiyi qarın cərrahiyyəsinə minimal invaziv yanaşma. Borular qarın boşluğunun birbaşa və ya dolayı görüntülənməsi və müalicəsi üçün kiçik kamera, cərrahi alətlər və qazların boşluğa daxil edilməsinə imkan verir. Vizuallaşmaya kömək etmək üçün qarın karbon qazı ilə doldurulur və tez-tez əməliyyat otağında monitorda proseduru nümayiş etdirmək üçün kiçik bir video kamera istifadə olunur. Ən çox görülən laparoskopik prosedur olan xolesistektomiya (öd kisəsinin çıxarılması) kimi prosedurları yerinə yetirmək üçün cərrah qarın boşluğundakı alətləri manipulyasiya edir. Laparoskopik üsul bərpa müddətini sürətləndirir və ənənəvi “açıq” üsulla müqayisədə qan itkisini və infeksiyanı azaldır.
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ Gershkovich, Pavel; Itin, Constantin; Yacovan, Avihai; Amselem, Shimon; Hoffman, Amnon. "Effect of abdominal surgery on the intestinal absorption of lipophilic drugs: Possible role of the lymphatic transport". Translational Research. 153 (6). 2009: 296–300. doi:10.1016/j.trsl.2009.02.008. PMID 19446284.
- ↑ GlobalSurg Collaborative. "Determinants of morbidity and mortality following emergency abdominal surgery in children in low-income and middle-income countries". BMJ Global Health. 1 (4). 2016: e000091. doi:10.1136/bmjgh-2016-000091. PMC 5321375. PMID 28588977.
- ↑ GlobalSurg Collaborative. "Mortality of emergency abdominal surgery in high-, middle- and low-income countries". British Journal of Surgery. 103 (8). 2016: 971–988. doi:10.1002/bjs.10151. hdl:20.500.11820/7c4589f5-7845-4405-a384-dfb5653e2163. PMID 27145169.
- ↑ Broek R, Issa Y, Van Santbrink E, Bouvy N, və b. "Burden of adhesions in abdominal and pelvic surgery: systematic review and met-analysis". BMJ. 347. 2013: f5588. doi:10.1136/bmj.f5588. hdl:2066/125383. PMC 3789584. PMID 24092941.
Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Григорян Р.А. Абдоминальная хирургия. ООО «Медицинское информационное агентство». 2006. ISBN 5-89481-145-7.