Alban güləbətini

Alban güləbətini
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Dəstə: Qaymaqçiçəklilər Fəsilə: Qaymaqçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Ranunculoideae Triba: Anemoneae Cins: Güləbətin Növ: Alban güləbətini
Beynəlxalq elmi adı
Pulsatilla albana
Şəkil axtarışı EOL   5529004

Alban güləbətini (lat. Pulsatilla albana) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinin güləbətin cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir növüdür. 

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi sadədir, 5-15 sm hündürlükdədir. Meyvəvermə zamanı 26 sm-ə qədər uzanır. Kökətrafı yarpaqları əsasən çiçəklərlə eyni vaxtda əmələ gəlir, uzunsov, 2 dəfə lələkvari bölünmüş, neştərşəkilli və ya xətvari, tamkənarlı və ya dişcikli hissəlidir. Çiçəkləri sallanan, sarı, zəngvaridir. Çiçək yatağının yarpaqları 18–25 mm uzunluğunda, uzunsov, ellipsivari, əyilmiş ucludur. Meyvələri tükcüklü, qılçıqlıdır, 2-2,5 sm uzunluqdadır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə may-iyul aylarına təsadüf edir. Yuxarı dağ qurşaqlarında, əhəngli, çınqıllı-daşlı, daş yamaclarında və çəmənliklərdə rast gəlinir. Dekorativdir. Zəhərli bitki olduğundan mal-qara tərəfindən yeyilmir.

Yayılması

Böyük Qafqazın Quba sahəsi, şərq və qərb hissələri.

Sayı və tendensiyası

Antropogen amillərin təsirinə baxmayaraq populyasiya hal-hazırda sabitdir, yalnız areallarının qismən daralması müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Sistemsiz otarılma və tapdalanma nəticəsində yaşama ərazisi məhdudlaşır, ekstremal iqlim şəraiti olan ərazilərdə yayılıb.

Mühafizə tədbirləri

Yayıldığı ərazilərin nəzarətə götürülməsi, axtarış monitorinqlərinin aparılması, toxumla çoxalan bitki olduğundan lazımi miqdarda toxum ehtiyyatının toplanılması təklif olunur.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

• Anemone albana Steven

Heterotipik sinonimləri

• Anemone albana subsp. andina (Rupr.) N.Busch
• Anemone albana f. angustisecta N.Busch
• Anemone albana var. andina (Rupr.) Smirn.
• Anemone albana subsp. flavescens (Regel & Tiling) N.Busch
• Anemone albana var. flavescens (Regel & Tiling) Smirn.
• Pulsatilla albana var. andina Rupr.
• Pulsatilla albana subsp. andina (Rupr.) Zämelis
• Pulsatilla albana f. angustisecta (N.Busch) Grossh.
• Pulsatilla albana var. caerulea Regel
• Pulsatilla albana var. flavescens Regel & Tiling
• Pulsatilla albana subsp. flavescens (Regel & Tiling) Zämelis & Paegle
• Pulsatilla albana var. pallida Regel & Tiling
• Pulsatilla andina (Rupr.) Grossh.