Amerika gavalısı
| Amerika gavalısı | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Prunus americana | ||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||||||
|
||||||||||||||||
| Elmi adı | ||||||||||||||||
| Prunus americana | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Təbii yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Vətəni-Şimali Amerikadır.
Botaniki təsviri[redaktə | əsas redaktə]
Hündürlüyü 8 m-dək olan, yarpağı tökülən ağacdır. Düz gövdəsi tükcüklü qabıqlı, iynəli budaqlı və açıq teksturalı çətirlidir. Enli çətirə malikdir. Yarpaqları növbəli yerləşir, oval formalıdır. Yarpaqların uzunluğu 2-4 sm-dir. Yarpağın yuxarı hissəsi tünd yaşıl, alt tərəfi hamar və açıqdır. Kiçik ağ çiçəkləri beş ləçəklidir və tək və ya qrupla yarpaqların qoltuğunda əməl gəlir. Açıq, ağ, tək çiçəklərin diametri 2,5 sm-dır. Meyvələri sarı və ya qırmızıdır. Şarşəkilli meyvələrin diametri təxminən (2,5sm) 1 sm-dir.
Ekologiyası[redaktə | əsas redaktə]
Boy artımı yazda və yayda daha aktivdir. Qışa davamlı, kölgəyə, quraqlığa və ya yanğına az davamlıdır. Amerka gavalısı çox vaxt öz təbii arealından kənarda əkilir.
Azərbaycanda yayılması[redaktə | əsas redaktə]
Mədəni şəraitdə respublikanın bir çox rayonlarında becərilir.
İstifadəsi[redaktə | əsas redaktə]
Amerika gavalısı dekorativ və kulinariya məqsədləri üçün isdifadə edilir. Ağ çiçəkləri yazda dekorativdir. Amerika gavalısının 200-dən çox növü becərilir. Turş və şirin meyvəsi tər halda yeyilir və mürəbbə, jele, çaxır kimi istifadə edilir. Onun hündür boyu küləyin sürətini azaldır. Yolların kənarında əkilir. Bir çox quşlar və heyvanlar meyvələrini, marallar budaq və yarpaqlarını yeyirlər. Kömürdən qırmızı boya alınır.