Anabioz

Anabioz — orqanizmin elə halıdır ki, bu zaman canlılarda bütün həyat prosesləri (maddələr mübadiləsi və s.) o qədər zəifləyir ki, görünə bilən həyat təzahürləri yoxdur. "Anabioz" sözü "canlanma" deməkdir: yunan sözlərindən "ana" - "yenidən" və "bios" - "həyat". Bu hadisəni ilk dəfə heyvanlarda 1701-ci ildə hollandiyalı təbiətşünas Antoni van Levenhuk aşkar etmişdir. O, dam novlarından tam quru qumu yığır və şüşə boruda su ilə qarışdırır, sonra isə özünün mikroskopunda baxırdı. Alim bu şüşə boruda aktiv üzən canlı varlıqları - kiçik qurdları (rotatori) gördü. Levenhuk dəfələrlə qumu qurudurdu, lakin qurdlar yenidən canlanma qabiliyyətlərini saxlayırdılar. Anabioz - canlıların təkamül prosesi nəticəsində qazanılmış, xarici mühitin əlverişsiz şəraitindən onların salamat qalması üçün bioloji uyğunlaşmasıdır. Orqanizmlər anabioz halına ətraf mühitin temperaturunun kəskin dəyişməsi, rütubətin yoxluğu və digər səbəblərdən düşürlər. Bu hadisə təbiətdə geniş yayılıb. Bunu viruslarda, mikroblarda, onurğasızlarda, suda-quruda yaşayanlarda, sürünənlərdə, şibyələrdə, mamırlarda və hətta bəzi çiçəkli bitkilərdə müşahidə etmək olar. Soyuqda heyvanların qış yuxusuna getmələri, quraqlıq zamanı isə onların yay yuxusuna getmələri anabiozla oxşardır. Anabioza tipik nümunə - bir çox bitkilərin toxumlarının illərlə cücərmədən gizli qalmalarıdır. Anabioz hadisəsi qurutma və soyutma zamanı praktikada geniş istifadə olunur.

Mənbə

Рогожкин А.Г. Энциклопедический словарь юного натуралиста.