Arı qaş səhləbi

?Arı qaş səhləbi
?Arı qaş səhləbi
	Ophrys apifera
Elmi təsnifat
Aləmi:	Bitkilər
Şöbə:	Örtülütoxumlular
Sinif:	Birləpəlilər
Sıra:	Quşqonmazçiçəklilər
Fəsilə:	Səhləbkimilər
Cins:	Ofris
Növ:	Arı qaş səhləbi
Elmi adı
	Ophrys apifera Huds.
Sinonimlər
	Sinonimlər Arachnites apiferus (Huds.) Hoffm.; Ophrys albiflora Spruner ex Boiss. Ophrys apifera var. almaracensis Pérez-Chisc., Durán Oliva & Gil Llano; ; Ophrys apifera f. almaracensis (Pérez-Chisc., Durán Oliva & Gil Llano) P.Delforge Ophrys apifera var. aurita (Moggr.) Gremli; ; Ophrys apifera f. aurita (Moggr.) Soó Ophrys apifera subsp. austriaca (Wiesb. ex Dichtl) K.Richt.; Ophrys apifera var. austriaca (Wiesb. ex Dichtl) Beck; Ophrys apifera var. basiliensis S.Schwegler & Matthies; ; Ophrys apifera f. basiliensis (S.Schwegler & Matthies) P.Delforge Ophrys apifera var. belgarum Turner Ettl.; ; Ophrys apifera f. belgarum (Turner Ettl.) P.Delforge Ophrys apifera var. bicolor E.Nelson; ; Ophrys apifera f. bicolor (E.Nelson) P.D.Sell Ophrys apifera subsp. botteronii (Chodat) Hegi; Ophrys apifera var. botteronii (Chodat) Brand; ; Ophrys apifera f. botteronii (Chodat) P.D.Sell Ophrys apifera var. brevilabellata Kreutz, R.Selig & Zelesny; ; Ophrys apifera f. brevilabellata (Kreutz, R.Selig & Zelesny) P.Delforge Ophrys apifera var. chlorantha (Hegetschw.) Nyman; Ophrys apifera subsp. chlorantha (Hegetschw.) Arcang.; ; Ophrys apifera f. chodatii Wilczek Ophrys apifera var. cordatitepala Chodat; Ophrys apifera var. curviflora A.Soulié; ; Ophrys apifera f. curviflora (A.Soulié) P.Delforge Ophrys apifera var. filitepala Chodat; Ophrys apifera var. flavescens Rosbach; ; Ophrys apifera f. flavescens (Rosbach) P.D.Sell Ophrys apifera var. friburgensis Freyhold; Ophrys apifera subsp. friburgensis (Freyhold) P.Fourn.; ; Ophrys apifera f. friburgensis (Freyhold) P.Delforge Ophrys apifera var. fulvofusca M.P.Grasso & Scrugli; ; Ophrys apifera f. fulvofusca (M.P.Grasso & Scrugli) P.Delforge Ophrys apifera var. immaculata Bréb.; Ophrys apifera subsp. jurana Ruppert; Ophrys apifera var. laetitiae Klaver; Ophrys apifera var. muteliae Mutel; Ophrys apifera subsp. muteliae (Mutel) K.Richt.; Ophrys apifera var. olimpiadae Ugr. ex E.G.Camus; Ophrys apifera var. patinata U.Grabner & Kreutz; ; Ophrys apifera f. pauciflora A.Terracc. Ophrys apifera var. purpurea (Tausch) Nyman; Ophrys apifera subsp. purpurea (Tausch) K.Richt.; Ophrys apifera var. saraepontana (Ruppert) H.Baumgartner bis & Kreutz; Ophrys apifera var. speciosa Nyman; Ophrys apifera var. subterrostrunca Brot.; Ophrys apifera var. tilaventina Nonis & Liverani [Invalid]; Ophrys apifera var. trollii (Hegetschw.) Rchb.f.; ; Ophrys apifera f. trollii (Hegetschw.) P.D.Sell Ophrys apifera subsp. trollii (Hegetschw.) K.Richt.; Ophrys apifera subsp. trollii (Hegetschw.) O. Bolòs; ; Ophrys aquisgranensis Kaltenb.; Ophrys arachnites Mill.; Ophrys asilifera Vayr.; Ophrys austriaca Wiesb. ex Dichtl; Ophrys bicolor O.Nägeli [Illegitimate]; Ophrys botteronii Chodat; Ophrys chlorantha Hegetschw.; Ophrys epeirophora Peter; Ophrys friburgensis (Freyhold) O.Nägeli; Ophrys holoserica (Burm.f.) Greuter; Ophrys immaculata (Bréb.) O.Nägeli; Ophrys integra Sacc.; Ophrys jurana (Ruppert) Neuberger; Ophrys mangini Tallon; Ophrys oestrifera M.Bieb. Ophrys picta var. oestrifera (M.Bieb.) Bory & Chaub.; ; Ophrys purpurea Tausch; Ophrys ripaensis Porta; Ophrys rostrata Ten.; Ophrys saraepontana Ruppert Ophrys scolopax subsp. oestrifera (M.Bieb.) Soó; Ophrys scolopax var. oestrifera (M.Bieb.) Rchb.f.; ; Ophrys trollii Hegetschw.; Orchis apifera (Huds.) Salisb.; Orchis holoserica Burm.f.; Orchis oestrifera (M.Bieb.) M.Bieb.;
NCBI	78817
EOL	1136554
IPNI	647746-1
TPL	kew-140745

Arı qaş səhləbi (lat. Ophrys apifera) — səhləbkimilər fəsiləsinin ofris cinsinə aid bitki növü.

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU D2. Azərbaycanın nadir, endemik növüdür.^[1]

Qısa morfoloji təsviri[redaktə | əsas redaktə]

Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 20-30 sm hündürlükdədir. Soğanaqları şarvari və ya xırda ellipsvaridir. Yarpaqları iti, uzunsov, lansetvaridir. Çiçək yanlığı lansetvari, yumurtalıqdan uzundur. Çiçək yanlığının kənar yarpaqları uzunsov, küt, parlaq və ya açıq- çəhrayı rəngli, 5 damarlıdır. Daxili yarpaqları yaşılımtıl-çəhrayı çalarlı, məxmərvari tüklü 3 damarlıdır. Dodaqcıq enli, oval, məxmərvari 3 dilimlidir ^[2]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri [redaktə | əsas redaktə]

Çiçəkləməsi aprel-may aylarına təsadüf edir. Aşağı dağ qurşağında meşə talalarında yayılmışdır. ^[2]

Yayılması[redaktə | əsas redaktə]

Böyük Qafqazın qərbi (Şəki rayonu Kiş kəndi), Lənkəranın dağlıq hissəsi.^[2]^[3]^[4] BQ qərbi hissəsinin rayonlarında aşağı dağ qurşağında yayılmışdır. Meşə talalarında bitir.

Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabına daxil edilmiş nadir növdür.^[5]

Sayı və tendensiyası[redaktə | əsas redaktə]

Yeganə lokaliteti müşahidə olunur, azalma tendensiyası davam edir.^[6]

Məhdudlaşdırıcı amillər[redaktə | əsas redaktə]

Antropogen amillər (dekorativ əhəmiyyətinə görə əhali tərəfindən intensiv toplanılması, otarma və tapdalanma). xüsusi yaşayış mühitinə təkləbkar olması.

Mühafizə tədbirləri[redaktə | əsas redaktə]

Yayıldığı ərazilərın nəzarətə götürulməsi və mütəmadi monitorinqlərin aparılması təklif olunur.

İstinadlar[redaktə | əsas redaktə]

↑ http://redbook.az/?options=project&id=Ar%C4%B1%20qa%C5%9F%20s%C9%99hl%C9%99bi^{[ölü keçid]}
↑ ¹ ² ³ Флора Азербайджана,1952;
↑ Əsgərov A.M., 2005
↑ Məmmədov Q., Yusifov E., Xəlilov M., Kərimov V., 2012
↑ Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva,Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019
↑ Tərtibçinin məlumatı

[1] ttp://redbook.az/?options=project&id=Ar%C4%B1%20qa%C5%9F%20s%C9%99hl%C9%99bi^{[ölü keçid]}

[:0-2] ¹ ² ³ Флора Азербайджана,1952;

[3] Əsgərov A.M., 2005

[4] Məmmədov Q., Yusifov E., Xəlilov M., Kərimov V., 2012

[5] Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva,Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019

[6] Tərtibçinin məlumatı

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]