Kamfora yovşanı

Kamfora yovşanı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Kampanulidlər Dəstə: Astraçiçəklilər Fəsilə: Mürəkkəbçiçəklilər Cins: Yovşan Növ: Kamfora yovşanı
Beynəlxalq elmi adı
Artemisia maritima L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   505927 NCBI   669130 EOL   482139

Kamfora yovşanı (lat. Artemisia maritima) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Qara, Azov, Baltik dənizlərinin sahillərində bitir.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 20–100 sm olan, ağ tükcüklü yarımkoldur. Gövdələri çoxsaylı, yuxarı qalxan hissəsi busaqlıdır və kiçik çim əmələ gətirir. Bitki çoxillikdir; qısalmış sərilən, çılpaq budaqlara malikdir. Yarpaqları hər iki tərərfdən ağ tükcüklü, növbəli, lələkvari bölünmüş, ensiz, xətvari hissəli, səbətlərdən uzundur. Aşağı yarpaqları saplaqlı, ikiqat, üçər lələkvari, parçalanan,3–4 sm uzunluqdadır. Boruvari çiçəkləri qırmızımtıl və ya sarımtıl, çox xırda, ellipsvari-oval, uzunluğu 1–2 mm-dir. Səbətləri, adətən, 2–5 mm uzunluqda, sallaq, gövdə budaqlarının uclarında süpürgələrdə yerləşir. Çiçək yatağı, adətən səbətdən uzundur. Sentyabr ayında çiçəkləyir, meyvələri oktyabr ayında yetişir.

Ekologiyası

Quru, şoran torpaqlarda çöl, yarımsəhra zonalarında təbaşir çöküntüləri olan yerlərdə bitir.

Azərbaycanda yayılması

Abşeronda dənizkanarı ərazilərdə rast gəlinir.

İstifadəsi

Tərkibində olan efir yağında sineol, pinen, borneol, kamfen, açılmayan səbətlərfə saponin, acı qlikozidlər, qatranlar, müxtəlif turşuların duzları, fitonsitlər vardır. O, sidikqovucu, qurda, soyuqdəyməyə və ağrıya qarşı təsirə malikdir; mədə-bağırsaq yolunun fəliyyətini yaxşılaşdırır. Yovşanın quru otunun spirt məhlulu zədələnmələrdə kompres kimi və ovuşdurma üçün istifadə edilir.